Phạm Đức Nh́
Vài Lời Biện Minh Cho Cô Giáo Trần Thị Lam
Tuần vừa qua bài thơ Đất Nước Ḿnh Ngộ Quá Phải Không Anh? của cô giáo Trần Thị Lam ở Hà Tĩnh được rất nhiều người đọc ở hải ngoại ca ngợi. Tôi nhận được một email cho biết đă có 6 nhạc sĩ phổ nhạc bài thơ. Tôi đă nghe nhạc, đọc thơ và rất xúc động. Thế rồi trên trang web TVấn& Bạn Hữu lại có bài viết Thư Gửi Cô Giáo Trần Thị Lam – Hà Tĩnh của nhà văn nữ Thiên Lư trong đó chị “phàn nàn” về cách gộp tuổi trong bài thơ của cô giáo. Chị viết:
“Bốn ngàn tuổi mà vẫn c̣n bú mớm
Trước những bất công vẫn không biết kêu đ̣i…
mà tính từ mốc lịch sử bốn ngàn năm thì tôi hoàn toàn
không đồng ý.”
Tôi có người bạn làm ăn khá thành công ở Mỹ. Mấy năm gần đây về
Việt Nam hùn hạp đầu tư địa ốc. Gặp tôi tháng trước nó than: “Dành
dụm được chút vốn dưỡng già bị thằng em họ lừa lấy hết. Giờ lại
trắng tay”. Tôi chửi nó “Mày hơn sáu chục tuổi rồi mà khờ như đứa
con nít; làm ăn cứ nắm lưỡi c̣n để người ta nắm cán”. Vợ nó chĩa vào
“Chỉ khờ mấy năm nay thôi, chứ sáu chục năm trước ông ấy khôn như
rận váy”. Tôi không phân định rạch ṛi như vợ người bạn nhưng tự
nghĩ câu chửi của tôi chẳng có ǵ sai sót cả. Làm thơ thỉnh thoảng
tôi cũng nhận trong người ḿnh có ḍng máu của bà Triệu, bà Trưng,
Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung để có thêm tự tin, hào khí nhưng
cũng có khi tôi bước vào trận chiến đơn thân độc mă (giả vờ quên hết
những nhân vật lịch sử kia) để lúc chiến thắng có thể mạnh tay vỗ
ngực tự hào. Trường hợp cô giáo TTL tặng thêm 4 ngàn tuổi cho mỗi
người Việt Nam để làm nổi bật sự thơ dại, yếu đuối của họ trước
chính quyền, theo tôi, hoàn toàn hợp t́nh hợp lư. Đó là một trong
những quyền căn bản của thi sĩ.
Tiện đây xin có vài nhận xét về bài thơ.
ĐẤT NƯỚC M̀NH NGỘ QUÁ PHẢI KHÔNG ANH?
Đất nước ḿnh ngộ quá phải không anh?
Bốn ngàn tuổi mà dân không chịu lớn
Bốn ngàn tuổi mà vẫn c̣n bú mớm
Trước những bất công vẫn không biết kêu đ̣i…
Đất nước ḿnh lạ quá phải không anh?
Những chiếc bánh chưng vô cùng ḱ vĩ
Những dự án và tượng đài ngh́n tỉ
Sinh mạng con người chỉ như cái móng tay…
Đất nước ḿnh buồn quá phải không anh?
Biển bạc, rừng xanh, cánh đồng lúa biếc
Rừng đă hết và biển th́ đang chết
Những con thuyền nằm nhớ sóng khơi xa…
Đất nước ḿnh thương quá phải không anh?
Mỗi đứa trẻ sinh ra đă gánh nợ nần ông cha để lại
Di sản cho mai sau có ǵ để cháu con ta trang trải
Đứng trước năm châu mà không phải cúi đầu…
Đất nước ḿnh rồi sẽ về đâu anh?
Anh không biết em làm sao biết được
Câu hỏi gửi trời xanh, gửi người sau, người trước
Ai trả lời dùm đất nước sẽ về đâu…
TRẦN THỊ LAM
Kỹ Thuật Thơ
Về h́nh thức, bài thơ được viết theo thể Thơ Mới trường thiên,
gồm 5 đoạn, mỗi đoạn 4 câu, mỗi câu thường là 8 chữ nhưng khi cần
cũng được thay đổi một cách tự nhiên, vần trắc liên tiếp ở câu 2 và
câu 3.
Về nội dung, bài thơ có 5 đoạn nhưng hồn cốt nằm ở đoạn thứ nhất:
Đất nước ḿnh ngộ quá phải không anh?
Bốn ngàn tuổi mà dân không chịu lớn
Bốn ngàn tuổi mà vẫn c̣n bú mớm
Trước những bất công vẫn không biết kêu đ̣i…
Cái “ngộ” lớn nhất là đất nước ḿnh đă 4 ngh́n tuổi mà “dân không
chịu lớn”. Ở đây cô giáo đă sử dụng một ẩn dụ thật hay – ví người
dân Việt nam như đứa bé chưa rời vú mẹ, vẫn c̣n bú mớm v́ “Trước
những bất công vẫn không biết kêu đ̣i”. Lời lẽ của đoạn thơ rất
đúng, rơ ràng và trong sáng, không cần và cũng không thể giải thích
ǵ thêm nữa. Chúng như một lưỡi dao dài và sắc đâm thẳng vào trái
tim mỗi người Việt Nam. Bạn là người Việt Nam ư? Nếu có chút kiến
thức, c̣n chút lương tri, danh dự khi đọc những ḍng thơ này đều sẽ
tự động cúi đầu nuốt nhục.
Cái hay, cái tài của cô giáo Trần Thị Lam là lời lẽ của cô vừa chân
thật vừa nhẹ nhàng, khéo léo nên lưỡi dao của cô đâm nát tim gan của
không biết bao nhiêu người - từ người dân b́nh thường đến đám đông
tự xem ḿnh là sĩ phu yêu nước - nhưng họ không những không thể nào
ghét cô được mà nhiều khi c̣n quư mến, kính trọng, cảm phục cô nữa.
Những bất công lớn trong đất nước ḿnh được cô giáo liệt kê ở những
đoạn thơ sau:
Bất Công Đến Lạ Lùng
Đất nước ḿnh lạ quá phải không anh?
Những chiếc bánh chưng vô cùng ḱ vĩ
Những dự án và tượng đài ngh́n tỉ
Sinh mạng con người chỉ như cái móng tay…
Cái bất công đầu tiên là “Sinh mạng con người chỉ bằng cái móng tay”
nhưng người ta lại vung hàng ngh́n tỉ vào những dự án, những công
tŕnh phù phiếm, không phục vụ lợi ích của người dân. Mà điều lạ là
không ai nhận lănh trách nhiệm, hậu quả về việc phí phạm tài sản
chung đó.
Bất Công Đến Buồn Thảm
Đất nước ḿnh buồn quá phải không anh?
Biển bạc, rừng xanh, cánh đồng lúa biếc
Rừng đă hết và biển th́ đang chết
Những con thuyền nằm nhớ sóng khơi xa…
Tài nguyên của quốc gia cạn kiệt, một phần bị khai thác phí phạm để
quan chức bỏ túi riêng, một phần lănh đạo ngậm miệng ăn tiền để
ngoại bang tự tung tự tác.
Bất Công Đến Đáng Thương
Đất nước ḿnh thương quá phải không anh?
Mỗi đứa trẻ sinh ra đă gánh nợ nần ông cha để lại
Di sản cho mai sau có ǵ để cháu con ta trang trải
Đứng trước năm châu mà không phải cúi đầu…
Nợ công chồng chất trong khi giới lănh đạo chóp bu mỗi người có tài
khoản hàng trăm triệu, nhiều người hàng tỉ đô la ở ngân hàng ngoại
quốc. Số nợ công to lớn ấy sau này lại đè nặng trên lưng, trên vai
của con cháu chúng ta.
Đất Nước Sẽ Về Đâu?
Đất nước ḿnh rồi sẽ về đâu anh
Anh không biết em làm sao biết được
Câu hỏi gửi trời xanh, gửi người sau, người trước
Ai trả lời dùm đất nước sẽ về đâu…
Cuối cùng là câu hỏi đau xé ruột cho mỗi người Việt Nam: “Đất nước
sẽ về đâu?”
Khi đọc những đoạn sau nếu độc giả thấy dậy lên trong đầu ḿnh một
câu hỏi th́ cứ quay lại đoạn đầu. Đó là phần quan trọng nhất, đoạn
hay nhất của bài thơ; nó là nguyên nhân, là câu trả lời cho những
câu hỏi “Tại Sao?”
Lỗi Kỹ Thuật
Bài thơ có 2 lỗi kỹ thuật rất nhỏ không ảnh hưởng đến tứ thơ -
như 2 cộng rác – có thể nhặt đi bất cứ lúc nào.
1/ Trước những bất công vẫn không biết kêu đ̣i: chữ
những hơi thừa.
2/ Đất nước ḿnh ngộ quá phải không anh? (câu 1, đoạn
1)
Và
Đất nước ḿnh lạ quá phải không anh? (câu 1, đoạn 2)
Chữ “ngộ” và chữ “lạ” đồng nghĩa; 2 câu thơ trùng ư.
Tóm lại, ĐNMNQPKA là bài thơ rất hay. H́nh thức tương đối phóng
khoáng tuy không có ǵ mới lạ lắm. Nhưng nội dung th́ không chê vào
đâu được; những “bất công” (đoạn 2+3+4 hỗ trợ cho đoạn 1) được chọn
lựa kỹ, có tính điển h́nh, ngôn ngữ chính xác mà gợi cảm, tứ thơ cô
đọng, sâu sắc, thế trận chữ nghĩa chặt chẽ, đặc biệt phép ẩn dụ ở
đoạn 1 thật tuyệt vời. Đọc xong, thi vị của bài thơ - nỗi bàng hoàng
đau đớn - vẫn c̣n vương vấn măi trong tâm hồn.
Có thể nói đây là bài thơ của một người Việt Nam chửi con người Việt
Nam tàn tệ nhất, xúc phạm đến danh dự người Việt Nam nặng nề nhất.
Điều đáng nói là hàng bao nhiêu triệu người bị chửi - đặc biệt là
những người góp phần to lớn tạo ra những bất công, những trí thức
khoa bảng, nhà văn nhà thơ - đều cúi mặt ngậm tăm. Tại sao vậy? V́
bài thơ chửi đă hội đủ 5 điều kiện sau đây:
1/ Chửi đúng điều đáng chửi: những kẻ bị chửi không căi vào đâu
được.
2/ Chửi “nặng” nhưng lời lẽ nhẹ nhàng, khéo léo: chửi sỗ sàng, ngoa
ngắt quá th́ chúng coi là đồ hạ cấp, không thèm để ư, không thèm
nghe; chửi nhẹ quá th́ không đủ ép – phê
3/ Chửi “đúng thời vụ”: nhân vụ xả độc ở Vũng Áng, cá chết lền khên,
gây thảm họa môi trường, toàn dân Việt và cả thế giới quan tâm.
4/ Chửi bằng tấm ḷng chân thật: cảm xúc dạt dào.
5/ Chửi hay: tứ thơ hay quá, ẩn dụ tuyệt vời, càng đọc, càng nghe,
càng ngẫm nghĩ càng thấm
Kết Luận
Chỉ cần tứ thơ, hồn thơ thấm vào tim một phần trăm (1%) dân số Việt Nam khiến họ không thể chịu được nỗi nhục nhă ê chề, đứng lên kêu đ̣i thay đổi th́ chúng ta sẽ có cả gần một triệu người dấn thân, tạo thành một làn sóng, một phong trào, nước Việt mến yêu của chúng ta sẽ có cơ may thoát khỏi t́nh trạng bi đát hiện nay. Nếu được như thế bài thơ Đất Nước Ḿnh Ngộ Quá Phải Không Anh? sẽ hiên ngang bước vào văn học sử và cô giáo Trần Thị Lam sẽ trở thành một anh hùng lịch sử của dân tộc Việt.
Mong được như thế lắm thay.
05/06/2016
Phạm Đức Nh́
nhidpham@gmail.com
Thơ cũ 2015
Thơ cũ 2014
Thơ cũ 2013
Thơ cũ 2012
Thơ cũ từ 2011...
Quê em
Ta say!
Bán rẻ người thầy
Nhớ thàng bạn cũ
Có một ngày
Người trai Bất Khuất
Bài thơ kính
tặng NT Vũ Huy Chính TĐ 3 SVSQ
Đón xuân
này nhớ xuân xưa
Mùa xuân trở lại
Xuân diễm mộng
Mùa xuân -
Chúc nhánh sông đời
Ông Đồ
Mùa xuân - Ta
chúc ǵ nhau
Xuân hẹn
Xuân nơi đâu
Xuân, t́m về đồng
nội
Cung chúc tân
xuân 2016
Chàng là xuân
Đón xuân
Thư xuân gửi chi
Xuân về đất khách
Xuân ơi xuân
Không khéo lại
... khờ khạo
Tuổi già và mùa Đông
Ray rứt vết hằn
Noel 2016
Nạn buôn người
Làm sao cho thương
Đứa trẻ mồ côi
Đêm Thánh
Đêm cực Thánh
Christmas Eve Prayers
Chúc mừng
Giáng Sinh
Em tan trường về
Ăn ớt chợt nghĩ
cau trầu
Sao anh nhăn như
cao khô
Cơi người
Hồi nhỏ
Ở trong nỗi nhớ
Chuyển hoa thân ái
Xuân quê nội
Vần thơ sông núi
Lục bát ngày 30
Một rồi một
Thương người cô đơn
Kư ức tuổi 15
Thương má quá
The glorious river
Tổ cha cái bọn sài
lang
Nghĩa t́nh
Gừi bé t́nh thơ
Lời thật
Sao không
thấy t́nh anh là ẩn số
Đa tạ
Chuyến tàu đời
Tại sao tôi yêu
nườc Mỹ
Đăng đẳng nặng ḷng
Tha La xóm đạo
Gia vị t́nh yêu
Tiếng thơ
Chuyện ḷng
Tôi vẫn nhớ
T́nh đẹp mùa cấy lúa
Trong tù được tin
Ba
Đừng chán nản
Lá Thu
Hương trà Blao
Mưa khuya
Có những người anh
Cám ơn thơ
Có v́ sao rơi
Chú?
Tiếng trống Sơn Tây
Thu đất khách
Mùa tạ ơn
Vó ngựa Chi Lăng
Ai chuyển giùm hơi
ấm?
Chỉ có anh
người lính Cộng Ḥa
Câu thương anh gửi
cho em hết
Thơ t́nh ái
T́nh người thời đồ đểu
Gợn ư đầu Thu
Hương vị quê hương
Cho tôi được một lần
Em thử về thăm
Xin Thượng
Đế đưa bàn tay từ mẫu
Như vậy mới say nè
Đừng quên
người lính VNCH
Phải ḷng...
Hạ tàn
Chuyến tàu hoàng hôn
VN trước nguy cơ
Se sắt thương buồn
Vô lương
Anh khoe màu sơn
Mùa Thu viễn xứ
Sương đêm
Biết đến bao giờ?
Gửi em chút ư
Nh́n vào hiện
trạng mà tự hỏi
T́nh đẹp tuổi học
tṛ
Không vô sản
Vu Lan nhớ mẹ
Con mắt làm như
Chuyện t́nh bông
lục b́nh
Vẹn ư thề
Đi theo chính nghĩa
Phải bảo bọc nhau
Hè xưa thương nhớ
Hái sao
C̣n việt cộng,
mất quê hương
Đừng để quá muộn
Nhưng có khi
nào ta tự hỏi...
Hai sắc hoa hồng
Vu Lan
Nhớ măi t́nh quê
Trang nhật kư
Rượu thơ và thuốc
Gánh dừa
Người em xóm đạo
Viết cho người xưa
Nhớ một người
Tháng bảy nơi đây
VN sau năm 2020
Bạn xưa tương ngộ
Có một đàn chim
Ngọt ngào t́nh mẹ
Tiềng hờn thế kỷ
Năm trăm triệu hay
hai tỷ bốn ???
Nhớ bưóc đời trôi
Tôi viết cho
anh người tù...
Nh́n về quê hương
Trở lại Bạc Liêu
Cháo gạo nhum
Truy cùng diệt tận
Hăy đứng
lên mau kẻo không c̣n kịp
Anh sẽ chảng đơn
hành
Anh đẹp nhất dưới
trăng
T́nh chiến hữu
Anh lính Cộng Hoà ơi!
Đừng ngồi chờ chết
Đối thoại
Lạc Long Quân và Âu Cơ
Thương quê, thương
cảm
Vẫn hoài mơ ước
Chưa đi chưa biết..
Nỗi đau đứt ruột
Khi tàn trận chiến
Thời đồ đểu
Xin gởi thế nhân
Người lính cuối cùng
Bổn phận công dân
Chị em ơi khơi lửa!
Kính tặng chiến
sĩ QLVNCH
Vẫn nhớ
Đón mừng TT Mỹ Obama
Anh chạm trái tim em
!
Mặc niệm
Chỉ nhớ đôi ḿnh
Tâm sự cùng em Lam
Nói chuyện với người
vớt cá
Cám ơn người dựng Cờ
Vàng
Chút ư cùng em
Dân Cha lời thơ mọn
C̣n chần
chờ ǵ mà chưa đứng dậy
Nhất quyết không
lùi
Dỗi hờn
Tâm sự về đêm
Khi tự do vang lên
tiếng nói
Chiều nhớ Pleiku
Chuyện t́nh hoa mười giờ
Đừng đem Bố về
Đảng đă làm ǵ cho ta
Những bản trường ca
Quên, quện... quên luôn
Xuống đường tự
quyết
Bản chất cs
Tôi đă khóc
Bức tranh đời
Hạn hán
Tháng sáu ...ḷng ta !
Ngày của ai rồi sẽ dài dằng dặc
Đất
Nước mình ngộ quá Cô Giáo ơi !!!
Ngày tàn bạo chúa
Con đường duy nhất
Một chút t́nh thơ
Mẹ khóc
Bà mẹ đất Thừa Thiên
Hai màu hoa
Thúy Kiều dạo
khúc "nguyên nhân" cá chết
Lời của cá
Tổ quốc và trách
nhiệm
Đất nước ḿnh ngộ quá phải không anh?
Sao vẫn là mơ
Chị tôi
Hỏa sơn hẹn
nhé giờ tung nổ
Rắn độc tàu cộng
Xanh xao tuổi buồn
Thép đă tôi....
Ngày
Phạm Viết Dũng ra tù
4 năm nữa thôi
Phận đời
Tôi
không thể nào mang về cho em
Thương xóm đạo
Tâu đảng, đang tẩu
Đảng ǵ?
Khi tôi chết
Người lính QLVNCH
Tôi đă khóc
Vọng Quốc
Về theo chiến dịch
Đi họp chung xe
Mau đứng dậy
Mất nước v́ Việt
gian
Gửi người yêu dấu
Muôn đời là chủ nợ
Kết bồ
Quán nửa khuya
Bản trường ca 24
Viết nhớ bạn tù
Những bà mẹ VN
Ngày đó
Ngắm cho măn nhăn
Nụ hoa Cao Nguyên ngày ly
biệt
Nguyệt rằm
Nước mắt rơi luôn
tṛn
Em thiêu áo mặc
ấm đời anh
Cám ơn lời khen
Rừng lá thấp
Đảng phải chết v́
dân đang lớn dậy
Đứng lên, Việt Nam !
Đ̣ chiều
Tin bạn,
tha hương buốt lạnh lùng
Giă vờ
Việc mỗi ngày
Hai quê
V́ mưa
Vườn yêu
Cô giáo với t́nh
xuân
Nhớ Kontum
Có mặt nước bốn
ngàn năm lịch sử
Lạc Hồng ơi...
! thức dậy
Thơ và tả quyền vc
Làm ăn có lắm
nhọc nhằn
Tàu đêm năm cũ
Chợ net - chợ đời
Yêu em, em ngẩng
cao đầu
Xin trả tôi về
Thư cho
người t́nh cũ
Trại tù gặp mẹ
Độc ẩm chiều nay
Mẹ tính sao ?
Ngại ngùng
Bài Học Đầu Cho
Con và những " dị bản " của nó
Truy điệu
T́nh vẫn c̣n vưong
Đừng cấm sào sâu...
Tại sao và tại sao ?
Nén hương thắp về
Mẹ già trên đất
khách
Tiếng vọng
Tiếng Việt
VN c̣n hay đă mất
Gấm, Nhung ?
Thêm Lụa nữa nè
Hai mùa mưa
Nh́n các em đi, đồng bào
nước Việt
Bản trường ca 22
Mừng
Lời người Thương
Binh & người vợ Thương Binh VNCH
Lễ t́nh yêu
Chia cho em
Yêu th́ phải biết
Lời tử sĩ
Chị hiểu ḷng em ?
Sao rơi vào thơ
Quà tặng
Mưa xứ người có
lạnh lắm không anh
Kẻ ở Portland
Luân bàn chính kiến
Cẩn thận chị ơi!
Giận bầy sâu mọt
Đôi mắt người về
Gởi anh lính VNCH
Lần đầu chạm tay
Ông phỗng đá
Sao mà thơm
Khi Tổ
Quốc đă vang lời hiệu triệu
Để lại cho nhau
Thi lắng nghe
Thơ Lê-Phi-Ô & Trạch-Gầm
- Cafe Lính
Hoàng Trường Sa
Ai quên tên người
VN c̣n hay đă mất
Trọn giấc t́nh xuân
Sao mà lạ
Thức dậy đi em
Anh và Tôi
Trúng gió