T́m Thượng sĩ HẠ

MỘT LẦN NỮA, XIN CÁC BẠN CỐ GẮNG GIÚP TÔI!

Các bạn thân mến,

Cách nay khá lâu, tôi có viết trên FB nhờ bạn bè khắp nơi t́m giúp người ân nhân cứu mạng của tôi lúc tôi bị cùm chân trong nhà kỷ luật trại tù THANH CẨM, tỉnh Thanh Hóa. Sau đó được biết là cô Thiên Hoàng và anh Quân Trương cũng có lên mạng xă hội t́m giúp, nhưng tới nay chưa có kết quả.

Hôm nay tôi xin gởi lại với ḷng ước mong tha thiết, xin các bạn cố gằng chia sẻ bài viết này, càng nhiều bao nhiêu càng tốt bấy nhiêu. Tôi vẫn tin tưởng rằng, một ngày nào đó, trước khi tôi ĺa đời, tôi sẽ có dịp nói lời TẠ ƠN cán bộ Thượng sĩ HẠ , là ân nhân cứu mạng của tôi năm xưa trong nhà tù THANH CẨM, tỉnh Thanh Hóa ( XIN CÁC BẠN ĐỌC BÀI "LON NƯỚC ÂN T̀NH" TÔI KÈM THEO DƯỚI ĐÂY)

Sau đây là vài chi tiết tôi biết về vị ân nhân này:

Tên, tuổi: Thượng sĩ HẠ, chừng 30 tuổi vào năm 1979 ( năm nay ngoài 70 tuổi)
Nơi chốn làm việc : Cán bộ an ninh trong nhà tù THANH CẨM ,tỉnh Thanh Hóa vào đêm chúng tôi vượt ngục 1-5-1979.

Sỡ dĩ tôi tha thiết xin các bạn giúp v́ sau khi ra tù, tôi chủ trương sống cuộc đời c̣n lại với câu " ƠN ĐỀN - OÁN THA".

Với câu tâm niệm đó, tôi đă tha thứ tất cả cho những người đă đánh đập, hành hạ và quyết tâm giết chết tôi trong nhà tù cộng sản. Nhưng về phần ƠN th́ tôi c̣n mang nặng đối với Thượng sĩ HẠ. Tôi chưa yên tâm khi chưa có dịp đền ơn.

Cụ thể lần này tôi xin nói, TÔI XIN GỞI BIẾU SỐ TIỀN NZ 5.000 (NĂM NGÀN ĐÔ-LA NEW ZEAND) nếu ai là người đầu tiên giúp tôi t́m được manh mối ǵ với bằng chứng CHÍNH XÁC về cán bộ tên là HẠ, hoặc vợ con, gia đ́nh của ông ta. ( nếu ông ta đă qua đời.)

Xin cám ơn và mong các bạn khắp nơi tiếp tay giúp cho.

Auckland,New Zealand
Ngày 2 tháng 9 năm 2023
Linh mục NGUYỄN HỮU LỄ
Sau đây là chi tiết liên lạc với tôi:
Đ/c: 25 Browns Road. Manurewa.
Auckland 2102. New Zealand
Email: tpslenguyen@yahoo.com
Tel: +64.9.266-2789
Bob. 021.049-4286
*****
MỜI CÁC BẠN ĐỌC
PHỤ TRƯƠNG 3 ''LON NƯỚC ÂN T̀NH'
( Trích Bút Kư TÔI PHẢI SỐNG )
Tôi nghĩ là một thiếu sót lớn của tập Bút Kư này nếu tôi không nói lên cách công khai để cám ơn một người cán bộ có ḷng nhân. Anh đă để lại một nét son trong đời tôi, ngay trong hoàn cảnh đau thương và tệ hại nhất ở nhà kỷ luật trại tù THANH CẨM.

Các cán bộ, nhất là những cán bộ trực trại, là những người trực tiếp ảnh hưởng tới sinh hoạt hàng ngày của chúng tôi. Nếu gặp cán bộ hiền ḥa, chúng tôi đỡ khổ; nếu gặp phải cán bộ khó khăn hoặc hung ác, chúng tôi bị khổ đủ điều. Nên biết rằng, đa số cán bộ làm nhiệm vụ cai tù, nhất là cai tù chính trị là những người được huấn luyện để thi hành chính sách chuyên chính của đảng. Họ được chỉ thị phải coi tù nhân chúng tôi là kẻ thù, và rất nhiều cán bộ đă được huấn luyện để biết họ phải làm ǵ với những kẻ thù đang nằm trong tay của họ. Một số đông tỏ ra hung ác có tiếng.

Dù vậy, có những cán bộ chỉ làm việc như một nghề để sinh sống. Có những cán bộ hiền từ, dễ thương từ trong lời nói tới cách cư xử với tù nhân. Những cán bộ này đă để lại trong ḷng tôi sự biết ơn và quư mến. Như đồng tiền có mặt phải và mặt trái của nó. Nếu thời gian sống trong nhà kỷ luật trại tù THANH CẨM, có những cán bộ mà vừa nghe tới tên, hoặc vừa thoáng trông thấy từ xa đă làm tôi nổi da gà như Thượng sĩ Hoàn, Chuẩn úy Lăng, Trung úy Bộ,

Thượng sĩ Khải, Trung sĩ An v.v th́ ngược lại cũng có người như Thượng sĩ Hạ, người cán bộ mà tôi muốn dành riêng một đoạn trong tập Bút Kư này để bày tỏ ḷng quư mến và biết ơn. Tôi rất mong là trong một dịp t́nh cờ nào đó, người cán bộ tên là Hạ năm xưa của trại tù THANH CẨM , hoặc là con cháu ông ta, sẽ đọc được những ǵ tôi sắp viết ra đây.

Thượng sĩ Hạ là cán bộ trực trại trong đêm chúng tôi đào tường vượt ngục, có nghĩa là người chịu trách nhiệm mặt an ninh về biến cố này. Bởi vậy, người mà tôi sợ nhất sau khi bị bắt lại không phải là ai khác mà chính là Thượng sĩ Hạ. Cán bộ Hạ có thân h́nh cao lớn và rắc chắc, nước da ngăm đen, mái tóc bồng bềnh, mới nh́n qua thấy anh ta giống người Dân tộc thiểu số hơn là người Kinh. Điểm đặc biệt là anh có nhiều vết lang ben trên cổ và một ít trên mặt. V́ da anh khá đen nên các vết lang ben càng dễ nhận thấy.

Thượng sĩ Hạ tánh t́nh lầm ĺ, rất ít nói. Khi lên khu kỷ luật hoặc Kiên Giam trong giờ cho ăn, anh thường đứng dựa vai vào tường, một chân đứng thẳng c̣n chân kia co lại gác chéo qua bàn chân kia. Cứ thế anh yên lặng nh́n Trật Tự chia thức ăn và nh́n chúng tôi đi lại nhưng chẳng bao giờ nói một lời nào. Sở dĩ tôi nhớ các chi tiết này v́ trông anh lúc nào cũng có vẻ sầu đời hoặc như người đang thất t́nh.

Tôi c̣n nhớ buổi chiều ngày 1 tháng 5 năm 1979, chính cán bộ Hạ và hai anh Trật tự Bùi Đ́nh Thi và Trương Văn Phát lên điểm danh khu Kiên Giam chúng tôi. Đêm đó chúng tôi đào tường vượt ngục. Điều đáng nói ở đây là tôi không hề thấy bóng dáng cán bộ Hạ trong số những người đánh đập chúng tôi sau khi bị bắt lại.

Ngược lại, tên Thượng sĩ Hoàn chỉ huy nhóm vũ trang canh gác ban đêm là một hung thần, là người đánh đập và chửi mắng tôi nhiều nhất. Ngay từ lúc anh ta t́m được chúng tôi dưới ḍng sông Mă và cả lúc sau này khi tôi bị cùm trong nhà kỷ luật rồi, lúc nào tôi cũng khốn khổ với hắn. Trong giờ điểm danh chiều, Thượng sĩ Hoàn đứng ở cửa buồng nh́n vào xỉ vả chửi bới tôi rất thậm tệ. Có rất nhiều lần hắn nhào vô buồng tặng cho tôi mấy cú đấm hoặc vài ba cái bạt tai! Do đó, mỗi khi thấy Thượng sĩ Hoàn và trật tự Bùi Đ́nh Thi lên điểm danh, tôi ngán vô cùng! Cũng may là không phải chiều nào cặp Hung Thần này cũng lên điểm danh.

Sau gần 2 tháng kể từ ngày bị cùm trong nhà kỷ luật, tôi không thấy bóng dáng Thượng sĩ Hạ đâu. Tự dưng tôi cảm thấy mừng v́ nghĩ rằng nếu gặp lại chắc là tôi sẽ no đ̣n với anh và thầm cầu mong cho cán bộ Hạ đổi đi nơi khác vô tăm biệt tích, đừng bao giờ quay lại trại Thanh Cẩm này nữa.

Bất ngờ vào một buổi xế trưa, chúng tôi được lệnh mang hết “nội vụ” ra để khám xét. Việc kiểm tra đồ đạc này cũng thường xảy ra và không có định kỳ. Vừa khệ nệ ôm đồ đạc bước ra, tôi giật thót người khi thấy cán bộ Hạ đứng chung trong số các cán bộ dưới bóng cây ở cạnh bờ tường. Thấy cán bộ Hạ nh́n tôi chằm chằm, tôi lại càng lo sợ hơn. Điều mà tôi lo sợ từ 2 tháng nay bây giờ đă tới! Tôi cúi đầu né tránh cái nh́n của anh và ôm mớ đồ đạc để vào một góc khá xa nơi anh đứng. Lúc quay lại vẫn thấy anh đang nh́n tôi và từ từ bước tới. Tim tôi đập mạnh, người tôi nóng bừng và tôi chuẩn bị tinh thần để đón nhận điều tệ hại nhất sẽ xảy ra.

Khi Thượng sĩ Hạ tới gần, tôi lên tiếng “chào cán bộ” theo luật trong tù. Nghe tôi chào, anh ta chỉ khẽ gật đầu nhưng chẳng nói ǵ. Anh bước lại gần hơn, nh́n thẳng vào mặt tôi và nói nhẹ nhàng vừa đủ tôi nghe:“Anh Lễ, anh làm tôi mất tất cả!”Tôi rất ngạc nhiên trước thái độ ḥa dịu một cách không ngờ đó. Tôi đáp lại một cách chân t́nh:“Tôi thành thật xin lỗi cán bộ, nhưng xin cán bộ hiểu cho hoàn cảnh của tôi.”

Đó là câu đối thoại duy nhất của tôi với một cán bộ mà tôi phập phồng lo sợ từ 2 tháng trời qua. Tôi thật không ngờ cán bộ Hạ là người có ḷng nhân như thế. Thay v́ chửi bới đánh đập tôi như bao nhiêu cán bộ khác và như trật tự Bùi Đ́nh Thi, anh chỉ nói lên lời trách móc nhẹ nhàng:“ Anh Lễ! anh làm tôi mất tất cả!”

Sau lần đó, thỉnh thoảng Thượng sĩ Hạ có lên điểm danh trên khu kỷ luật cùng với Bùi Đ́nh Thi và anh vẫn lầm ĺ như xưa. Từ khi gặp lại anh trong lần kiểm tra đồ đạc dưới bóng cây, anh ta cũng chẳng nói thêm với tôi một lời nào. Cho tới một hôm vào quăng giữa tháng 7, trong buồng tôi lại có chuyện xảy ra.

Trời Thanh Hóa vào tháng mùa hè này nóng như thiêu như đốt. Nhà kỷ luật nóc bằng trở thành ḷ hấp người. Lúc bấy giờ anh Thuyên và tôi bị cùm trong buồng 5, tiêu chuẩn nước được phát cho mỗi người là một lon Guigoz, (750 ml), sáng một lon chiều một lon. Với lượng nước này, chúng tôi phải làm sao gói ghém vừa uống, vừa rửa ráy, vừa tắm, vừa giặt, vừa lau mồ hôi ban đêm trong cái ḷ hấp người này. Chúng tôi đă quyết định, bằng mọi giá phải để dành một lon nước qua đêm, v́ ban đêm rất nóng, cần có nước nhắm vào miệng cho đỡ khát.

Thời gian này trại thường cho tù ăn khoai lang với mắm chược, là loại mắm cá thối được nấu ra thành nước có mùi tanh khủng khiếp. Giờ cho ăn trên kỷ luật sớm hơn dưới “làng”. Ban trưa quăng 11 giờ và ban chiều quăng 4 giờ. Tiêu chuẩn hai người chúng tôi mỗi bữa ăn là ba củ khoai lang, to hơn đầu ngón chân cái một chút.

Mỗi bữa ăn chúng tôi bẻ khoai lang ra, dĩ nhiên là cả vỏ, cho vào tô nước mắm chược, chế thêm một ít nước lạnh vào, quậy cho đều và “húp”! Sau khi xong bữa “húp”, màn tiếp theo là uống nước. Ngồi trong ḷ hấp mà ăn khoai với mắm thối sẽ khát nước vô chừng, và cơn khát này không phải lúc đó mà thôi nhưng sẽ kéo dài suốt đêm.

Hôm đó v́ thèm thuốc lào quá nên anh Thuyên, một tay nghiện thuốc lào nặng, nói với anh trực sinh Nguyễn Tiến Đạt làm sao t́m cho một bi thuốc lào.

Buổi chiều cùng ngày, trong giờ chia thức ăn, Đạt dúi vào tay anh Thuyên một bi thuốc lào to bằng hột đậu, một que diêm và tí giấy b́a bao diêm. Tôi phải nói là Đạt đă cho anh Thuyên một kho tàng vô giá, v́ từ ngày bị cùm trong kỷ luật đă hơn 2 tháng, ngày nào anh Thuyên cũng nhắc thuốc lào, bây giờ anh mới được toại nguyện. Khi làm việc này dĩ nhiên Đạt cũng phải gồng ḿnh, v́ nếu bại lộ th́ Đạt cũng sẽ bị Bùi Đ́nh Thi cho một trận no đ̣n.

Sau bữa “húp” khoai lang chiều hôm đó, anh Thuyên nhờ tôi thu dọn các thứ trên bệ nằm cho gọn v́ anh biết là sau khi hút thuốc lào, anh sẽ say nghiêng say ngửa. Ai đă hút thuốc lào th́ biết, chỉ một đêm không hút, sáng ngày khi hút điếu đầu tiên là say quắc khước, đừng nói chi hơn hai tháng không có hơi thuốc nào như anh Thuyên.

V́ trong buồng không có điếu, nên anh phải dùng giấy quấn một cái “loa kèn”, nhét bi thuốc lào vào đầu to của “loa kèn”, rồi ngậm nước trong miệng, châm lửa và...hít! Trước khi hút anh c̣n dặn tôi, nếu anh có say quá th́ lấy tay ấn vào ngực giúp anh thở, v́ đă có người say thuốc lào nghẹt tim không thở được mà chết.

Anh Thuyên chuẩn bị để “hít” điếu thuốc lào lịch sử này một cách trịnh trọng như vị linh mục sắp cử hành một nghi lễ tôn giáo! Sau khi giúp anh bật được ngọn lửa, mồi vào cái đóm bằng vải và kê vào đầu loa kèn. Anh bắt đầu “hít...hít...hít” với tất cả sức lực của anh. Có lẽ trong đời anh Thuyên chưa bao giờ anh sung sướng như lúc anh đang ngửa mặt lên trời nhả khói! Lúc đó nh́n gương mặt anh đờ đẩn như kẻ mất hồn.

Bất thần Thuyên ngă vật xuống!

Ngụm nước trong miệng sặc ra ướt đẫm, mắt anh nhắm nghiền và miệng đang sùi bọt mép! Th́ ra anh bị say thuốc lào quá nặng! Sau khi ngă xuống, cả hai tay anh quơ bấn loạn trên không như người bị động kinh. Cái chân không bị cùm của anh đá tứ tung. Miệng anh đang trào nước giăi, cố gắng ú ớ gọi tên tôi, giọng đứt quăng: “Ông Lễ ơi!, ông Lễ ơi!...ông Lễ ơi!...”

Tôi thất kinh v́ sợ anh đứng tim mà chết. Tôi vội nằm xuống vuốt ngực anh, nhưng anh ta quay ngang, gạt tay tôi ra và cào cấu lung tung như người đang bị ong đốt. Trong lúc say quá độ, anh Thuyên đă vô ư đánh đổ lon nước “cứu mạng” duy nhất mà tôi đă cẩn thận nhét sát vào góc. Đúng là một thứ tai nạn khủng khiếp! Sở dĩ lon nước không thể để ở xa hơn được v́ sau khi phát thức ăn chiều, chúng tôi đă bị cùm chân lại và mọi thứ phải được đặt vào chỗ khi cần có thể lấy được.

Phải một hồi lâu anh Thuyên mới tỉnh lại và thất kinh khi biết đă đánh đổ lon nước. Lúc đó khoảng 4 giờ chiều và chúng tôi phải đợi tới trưa hôm sau, tức là 19 tiếng đồng hồ nữa mới được phát nước! Khổ nỗi, ngay lúc bấy giờ tôi đă bắt đầu khát cháy cổ và Thuyên, sau khi tỉnh lại cũng khát nước không kém ǵ tôi, nhưng lúc đó chúng tôi c̣n cách ǵ hơn là đợi cho tới giờ điểm danh, mới có thể xin nước, mặc dù là rất ít hy vọng.

Đối với Trật tự Bùi Đ́nh Thi chúng tôi chẳng có chút hy vọng nào sẽ xin được nước. Điều quan trọng là cán bộ nào sẽ lên điểm danh khu kỷ luật chiều nay. Nếu gặp phải cán bộ Hoàn đi với Bùi Đ́nh Thi, th́ đêm nay chúng tôi sẽ chết khát là cái chắc. Chưa tới giờ điểm danh mà tôi đă khát nước gần cháy cổ.
Khi nghe tiếng ch́a khóa khua, chúng tôi mừng thầm, nhưng khi nh́n ra chỉ thấy một ḿnh Bùi Đ́nh Thi, chưa thấy cán bộ nào đi sau. Khi Bùi Đ́nh Thi vào buồng kiểm tra và xỏ chân chúng tôi vào cùm sắt, tôi đánh bạo mở miệng xin Bùi Đ́nh Thi cho nước uống v́ chúng tôi đă vô ư làm đổ hết nước uống. Bùi Đ́nh Thi trả lời: “Tiêu chuẩn nước của trại, chúng mày dùng đổ vào tường để đục tường đủ rồi, c̣n đ̣i nước ǵ nữa!” Thế là anh ta khóa cửa buồng giam và bỏ đi trước nổi tuyêt vọng của chúng tôi.

Lúc đó bên ngoài có một cán bộ bước tới, nh́n ra là cán bộ Hạ. Tôi mừng thầm trong bụng và lớn tiếng xin cán bộ Hạ cho nước uống v́ chúng tôi vô ư làm đổ hết nước và đang khát cháy cổ. Cán bộ Hạ chưa kịp trả lời th́ Bùi Đ́nh Thi đứng ngoài nói vọng vào câu anh ta nói với chúng tôi lúc năy. Nghe Bùi Đ́nh Thi nói câu đó, cán bộ Hạ ngần ngừ như muốn từ chối. Cảm thấy tới lúc lâm nguy, tôi bèn van xin tha thiết hơn: “ Xin cán bộ hăy lấy T̀NH NGƯỜI mà thương chúng tôi, chúng tôi khát nước quá rồi. Đêm nay mà không có nước uống chắc chúng tôi chết mất!”Anh Thuyên cũng lên tiếng phụ họa để van xin.

Vừa nói tôi vừa bóp méo cái lon Guigoz cho lọt qua khe cửa sắt đưa ra bên ngoài. Cán bộ Hạ đứng yên ngần ngừ một lúc! (một lúc đó đối với tôi dài hơn một…thế kỷ!) xong ra lệnh cho trật tự: “Anh Thi, đến bể lấy cho mấy anh ấy một lon nước.”

Không c̣n cách nào khác, Bùi Đ́nhThi đành phải vâng lời cán bộ. Anh ta bước tới bể cạn gần đó múc cho chúng tôi một lon nước. Nhưng khi trở lại thành cửa sổ, anh ta dằn mạnh lon xuống làm nước đổ tung tóe và vơi đi gần phân nữa. Đây là nước lấy trong bể cạn chứa chừng mươi thùng nước dành cho các tù nhân giặt quần áo vào đó, và anh trực sinh sau khi đổ ống bẩu tay dính cứt th́ rửa trực tiếp vào đó. Tới chiều bùn śnh, cứt đái... và những ǵ nhơ bẩn đă lắng xuống.
Phải nói anh Thuyên và tôi sống được qua đêm đó là nhờ lon nước ấy. Mặc dù đó là nước rất dơ nhưng không c̣n…vi trùng. Theo tôi nghĩ tất cả các loại vi trùng trong bể nước đó đă bị...“trúng độc” chết hết rồi, c̣n đâu nữa để làm chúng tôi bệnh! Tôi không bao giờ quên ơn cán bộ Hạ và lon nước ân t́nh này.

Một Lời Tri Ân

Một thời gian rất lâu sau vụ “lon nước ân t́nh ” tôi không c̣n thấy cán bộ Hạ trong trại THANH CẨM nữa. Cho tới năm 1986, tức là 7 năm sau, lúc đó tôi đă được qua sống ở khu Kiên Giam mới, cùng với 28 anh em linh mục khác. Lúc bấy giờ t́nh thế giữa cán bộ và chúng tôi đă có sự gần gũi nhau hơn.

Bất ngờ một ngày kia cán bộ Hạ lên khu Kiên Giam thăm chúng tôi vào ban trưa. Gặp lại người cán bộ ân nhân sau thời gian mấy năm trời, tôi rất vui mừng.

Hôm đó anh không đeo “lon” nên tôi chẳng biết anh ta đă thăng đến cấp bậc ǵ rồi. Trong lần gặp đó, tôi có nhắc lại với anh về lon nước “cứu mạng” vào một buổi tối năm 1979 với lời cám ơn chân t́nh, nhưng anh nói:

- Tôi không c̣n nhớ chuyện đó.

Tôi trả lời:

- Nhưng tôi c̣n nhớ, và tôi sẽ nhớ măi lon nước ân t́nh này.

Nghe nói thế cán bộ Hạ nh́n tôi mỉm cười, nụ cười rất hiếm hoi trên khuôn mặt lầm ĺ cố hữu của anh.

Đó cũng là lần cuối tôi gặp lại người cán bộ đă để lại trong tôi kỷ niệm thật đẹp về T̀NH NGƯỜI trong địa ngục trần gian THANH CẨM, nơi mà tôi đă sống đúng 10 năm trời. ***

Lm NHL