Page 326 - DAC SAN BK 2015

DẤU HỎI DẤU NGÃ

CAO CHÁNH CƯƠNG

Văn hóa Việt Nam của chúng ta vô cùng A. LUẬT BẰNG TRẮC
phong phú. Một trong những nguồn phong phú vô Qui luật bằng trắc phải được hiểu theo ba qui
ngàn mà trên thế giới không ai có, đó là ý nghĩa về ước sau.
dấu hỏi ngã Thật thế, dấu hỏi ngã trong tiếng Việt 1. Luật lập láy
đóng một vai trò quan trọng. Viết sai dấu hỏi ngã Danh từ lập láy tức là một chữ có nghĩa
sẽ làm đảo ngược và có khi vô cùng tai hại cho nhưng chữ ghép đi theo chữ kia không có nghĩa gì
văn chương và văn hóa Việt Nam. cả.
Chúng tôi xin đơn cử một vài trường hợp như Thí dụ: vui vẻ, chữ vui có nghĩa mà chữ vẻ lại
sau: Danh từ nhân sĩ, chữ sĩ phải được viết bằng không nghĩa, chữ mạnh mẽ, chữ mạnh có nghĩa
dấu ngã để mô tả một vị chính khách có kiến thức nhưng chữ mẽ lại không hề mang một ý nghĩa nào
văn hóa chính trị... , nhưng nếu vô tình chúng ta hết, hoặc chữ lặng lẽ, vẻ vang...
viết nhân sỉ, chữ sỉ với dấu hỏi thì ý nghĩa của 2. Luật trắc
danh từ nhân sĩ sẽ bị đảo ngược lại, vì chữ sĩ với Không dấu và dấu sắc đi theo với danh từ lập
dấu hỏi có nghĩa là nhục sĩ và như vậy sẽ bị trái láy thì chữ đó viết bằng dấu hỏi (ngang sắc hỏi).
nghĩa hoàn toàn. Thí dụ: Hớn hở: chữ hớn có dấu sắc, thì chữ
Một chữ thông thường khác như là hai chữ hở phải là dấu hỏi.
sửa chữa, nếu bỏ đi dấu hỏi ngã sẽ có nhiều ý khác Vui vẻ: chữ vui không dấu, thì chữ vẻ đương
nhau: sửa chữa (sửa dấu hỏi, chữa dấu ngã) tức là nhiên phải dấu hỏi.
chúng ta sửa lại một cái gì bị hư hỏng, thí dụ sửa Hỏi han: chữ han không dấu, như thế chữ hỏi
chữa xe hơi. Nhưng nếu cho dấu ngã vào thành phải có dấu hỏi.
chữ sữa và dấu hỏi trên chữ chửa tức có nghĩa là Vớ vẩn: chữ vớ là dấu sắc thì chữ vẩn phải có
sữa của những người đàn bà có thai nghén. dấu hỏi.
Người sai lỗi nhiều nhất về viết sai dấu hỏi Tương tự như mắng mỏ, ngớ ngẩn, hở hang,...
ngã là người miền Nam và Trung (người viết bài 3. Luật bằng
này là người miền Trung). May mắn nhất là người Dấu huyền và dấu nặng đi theo một danh từ
thuộc miền Bắc khi sinh ra là nói và viết dấu hỏi lập láy thì được viết bằng dấu ngã (huyền nặng
ngã không cần phải suy nghĩ gì cả. Nhưng khốn ngã).
nỗi có khi hỏi họ tại sao chữ này viết dấu hỏi chữ Thí dụ: Sẵn sàng: chữ sàng có dấu huyền thì
kia lại đánh dấu ngã thì họ lại không cắt nghĩa chữ sẵn phải là dấu ngã.
được mà chỉ nở một nụ cười trên môi... Ngỡ ngàng: chữ ngàng với dấu huyền thì chữ
Bài viết này nhằm mục đích đóng góp một vài ngỡ phải để dấu ngã.
qui luật về dấu hỏi ngã của tiếng mẹ đẻ Việt Nam Mạnh mẽ: chữ mãnh có dấu nặng, do đó chữ
chúng ta. mẽ phải viết dấu ngã.
Dấu hỏi ngã được căn cứ vào ba qui luật căn Tương tự như các trường hợp lặng lẽ, vững
bản: Luật bằng trắc, chữ Hán Việt và các qui luật vàng,...
ngoại lệ. B. CHỮ HÁN VIỆT
Văn chương Việt Nam sử dụng rất nhiều từ
Hán Việt, chúng ta hay quen dùng hằng ngày nên

_____________________________________________________________________________________________

Đặc San Bất Khuất 2015 – Khóa 8 B+C/72 TB/TX 326