Page 289 - index

42. “Xuất khẩu”, “Cửa khẩu” Những danh từ này theo sự phổ biến rộng rãi của
Người Tầu dùng chữ “khẩu”, người Việt dùng
chữ “cảng”. Cho nên ta nói “xuất cảng”, “nhập
cảng”, chứ không phải như cộng sản nhắm mắt
theo Tầu gọi là “xuất khẩu”, “nhập khẩu”. Bởi vì
ta vẫn thường nói “phi trường Tân Sơn Nhất”,
“phi cảng Tân Sơn Nhất”, “hải cảng Hải Phòng”,
“giang cảng Saigon”, “thương cảng Saigon”. Chứ
không ai nói “phi khẩu Tân Sơn Nhất”, “hải khẩu
Hải Phòng”, “thương khẩu Saigon” trong tiếng
Việt. Khi viết tin liên quan đến Việt Nam, ta đọc
bản tin của họ để lấy dữ kiện, rồi khi viết lại bản
tin đăng báo hay đọc trên đài phát thanh tại sao
không chuyển chữ (xấu) của họ sang chữ (tốt) của
mình, mà lại cứ copy y boong?
43. Còn hai từ nữa bị người dân miền Bắc lạm
dụng vì lây cách dùng của cán bộ là “bản thân”
và “chủ yếu”. “Bản thân” = self, oneself, và
“chủ yếu” = main, principal.
Qua những câu chuyện thường ngày, chúng ta
nghe họ dùng hai từ này bừa bãi, sai lệch: “Thức
ăn chủ yếu của đồng bào vùng này là ngô và
khoai”, “Chúng tôi lấy gạo làm chủ yếu để qui
thành giá trị trao đổi”, và: “Bản thân tôi cũng
không tránh khỏi dao động”, “Bản thân sự kiện đó
còn nhiều tồn tại”. Người ta đã bỏ quên từ “tự”
và “chính” được dùng từ xưa đến nay. Thí dụ:
“Thức ăn chính của đồng bào”, “Chính tôi cũng
không tránh khỏi dao động”, “Tự thân sự kiện
đó”. Hiện nay đang có phong trào ghép chữ bừa
bãi giữa hai từ Hán-Việt + Hán-Việt hoặc Hán-
Việt + Nôm. Thí dụ: “động thái”, “thể trạng”,
“siêu sao”, “siêu trường”. “Động thái” là hành
động + thái độ (action + attitude); “thể trạng” là
tình trạng thân thể (physical form sitituation);
“siêu sao” = super-star; “siêu trường” = super-
long, nghe lạ tai. Đã đành là ngôn ngữ chẳng qua
chỉ là những ước hiệu con người sử dụng để hiểu
nhau, thông cảm nhau. Tuy nhiên những ước hiệu
đó không được khó hiểu, bí hiểm, khó nghe, chói
tai, kỳ lạ.
44. Những danh từ kỹ thuật mới
Thời đại của điện tử, của computer tạo ra nhiều
danh từ kỹ thuật mới, hay mang ý nghĩa mới.
Đặc San Bất Khuất 2017 – Khóa 8 B+C/72 TB/TX
kỹ thuật đã trở nên thông dụng trong ngôn ngữ
hàng ngày. Hầu hết những chữ này có gốc từ tiếng
Anh, bởi vì Hoa Kỳ là nước đi trước các nước
khác về kỹ thuật. Các ngôn ngữ có những chữ
cùng gốc (tiếng Đức, tiếng Pháp) thì việc chuyển
dịch trở nên tự nhiên và rõ ràng, những ngôn ngữ
không cùng gốc, thì người ta địa phương hóa
những chữ ấy mà dùng. Riêng Việt Nam thì làm
chuyện kỳ cục là dịch những chữ ấy ra tiếng Việt
(hay mượn những chữ dịch của người Tầu), tạo
nên một mớ chữ ngây ngô, người Việt đọc cũng
không thể hiểu nghĩa những chữ ấy là gì, mà nếu
học cho hiểu nghĩa thì khi gặp những chữ ấy trong
tiếng Anh thì vẫn không hiểu. Ta hãy nhớ rằng,
ngay cả những người Mỹ không chuyên môn về
điện toán, họ cũng không hiểu đích xác nghĩa của
những danh từ này, nhưng họ vẫn cứ chỉ biết là
chữ ấy dùng để chỉ các vật, các kỹ thuật ấy, và họ
dùng một cách tự nhiên thôi. Vậy tại sao ta không
Việt hóa các chữ ấy mà phải mất công dịch ra cho
kỳ cục, cho tối nghĩa. Ông cha ta đã từng Việt hóa
biết bao nhiêu chữ tương tự, khi tiếp xúc với kỹ
thuật phương tây cơ mà. Ví dụ như ta Việt hóa
chữ “pomp” thành “bơm” (bơm xe, bơm nước),
chữ “soup” thành “xúp”, chữ “pharé” thành “đèn
pha”, chữ “cyclo” thành “xe xích lô”, chữ
“manggis” (tiếng Mã Lai) thành “quả măng cụt”,
chữ “durian” thành “quả sầu riêng”, chữ “bougie”
thành “bu-gi”, chữ “manchon” thành “đèn măng
xông”, chữ “boulon” thành “bù-long”, chữ “gare”
thành “nhà ga”, chữ “savon” thành “xà-bông”?
Bây giờ đọc báo, thấy những chữ dịch mới, thì
dù đó là tiếng Việt, người đọc cũng vẫn không
hiểu như thường. Hãy duyệt qua một vài danh từ
kỹ thuật bị ép dịch qua tiếng Việt Nam, như:
a. “Scanner” dịch thành “máy quét”. Trời ơi!
“máy quét” đây, thế còn máy lau, máy rửa đâu!
Mới nghe cứ tưởng là máy quét nhà!
b. “Data Communication” dịch là “truyền dữ
liệu”.
c. “Digital camera” dịch là “máy ảnh kỹ thuật
số”
d. “Database” dịch là “cơ sở dữ liệu”. Những
người Việt đã không biết “database” là gì thì càng
không biết “cơ sơ dữ liệu” là gì luôn.
289