ĐỐI THOẠI VỚI NHÀ VĂN BẢO NINH


Trần Hoài Thư Giới thiệu:

Nhân dịp cuốn phim Mưa Đỏ, trong đó có cảnh những người lính VNCH thiêu sống lính CS miền Bắc trong trận Quảng Trị 1972 gây phẫn nộ không những người lính miền Nam mà ngay cả những người cựu chiến binh CS có ḷng tự trọng.

Đơn giản v́ đó chuyện bịa với mục đích tuyên truyền, hạ nhục quân đội VNCH.

Sách về chiến tranh Việt Nam có cả hàng ngàn cuốn và tài liệu trong các khu lưu trữ quốc gia (National Archives) chính thức của Mỹ cũng rất nhiều.

Người viết đọc khá nhiều nhưng chỉ đọc những tài liệu cần để viết nên không thể hết. Nhưng qua những ǵ đă đọc, đă nghe, chưa bao giờ đọc hay nghe chuyện người lính miền Nam thiêu sống lính CS.

Sự kiện trong Mưa Đỏ nhắc lại một sự kiện khác tương tự trong tác phẩm Nỗi Buồn Chiến Tranh của nhà văn Bảo Ninh.

Trong tác phẩm đó, nhà văn Bảo Ninh mô tả một toán thám báo VNCH vào mật khu, bắt theo 3 cô gái, hăm hiếp và sau đó giết họ rồi vất xuống sông. Nhà văn c̣n nêu đích danh sĩ quan chỉ huy là một trung úy, cùng cấp với sĩ quan thám báo Trần Quí Sách, tức nhà văn Trần Hoài Thư.

Bài viết Đối Thoại Với Nhà Văn Bảo Ninh của nhà văn Trần Hoài Thư in lần đầu trong tuyển tập Đại Đội Cũ Trang Sách Cũ của anh năm 2002 với tựa Đối Thoại Với Một Nhà Văn.

Khi gởi cho Talawas, 25 tháng 5 2005, để phản biện một số chi tiết trong tác phẩm Nỗi Buồn Chiến Tranh của nhà văn Bảo Ninh v́ ông đă dùng tác phẩm của ḿnh để bôi nhọ những người lính VNCH, anh viết thẳng tên tác giả vào tựa.

Nhà văn Trần Hoài Thư viết: “Tôi đă rưng nước mắt trên những trang giấy về nỗi chán chường cùng cực của một thế hệ bị đẩy vào ḷ nướng, nhưng tôi không thể không phẫn nộ khi anh dùng nỗi buồn chiến tranh ấy để cố ư xuyên tạc bôi nhọ một hàng ngũ thất thế.” Nếu Nỗi Buồn Chiến Tranh viết và in trong rừng hay ngoài Hà Nội trước 1975 hay ngay sau 1975, nhà văn Trần Hoài Thư có thể không cần phải bỏ công phê b́nh một tác phẩm được viết với mục đích tuyên truyền giống như hàng trăm “tác phẩm văn học” khác dưới chế độ CS.

Nhưng 12 năm từ 1975, văn học đă được “cởi trói” hay ít ra nới lỏng, cánh cửa hé mở và vài tia sáng rọi vào căn nhà văn học vốn âm u. Nhà văn Bảo Ninh có dịp tiếp xúc dù chỉ mới bên ngoài với hàng trăm tác giả và hàng ngàn tác phẩm đủ loại xuất bản ở miền Nam. Không phải tác phẩm nào cũng ca ngợi chính quyền.

Miền Nam dù trong chiến tranh tàn phá vẫn cố gắng vươn ḿnh lên với bầu trời tự do dân chủ của nhân loại. Sau 12 năm, nhận thức của nhà văn Bảo Ninh lẽ ra cũng lớn lên theo thời gian.

Những dữ kiện ông viết lẽ ra phải được kiểm chứng qua giao tiếp, học hỏi, thăm ḍ trước khi in. Bà Margaret Mitchell dành 10 năm để hoàn tất Gone with the Wind, nhưng trước khi in bà c̣n dành thêm 6 tháng nữa để kiểm chứng lại các chi tiết lịch sử mà bà dùng trong tác phẩm.

Nhà văn Bảo Ninh đă không làm vậy. Ông quan tâm đến ư kiến của cơ quan kiểm duyệt hơn là ư kiến độc giả, quan tâm đến tuyên truyền của đảng hơn là sự thật của lịch sử. Nhà văn Trần Hoài Thư nhắn nhà văn Bảo Ninh: “Anh quả là một nhà văn tài hoa chữ nghĩa. Có điều, một nhà văn có tài, không phải là tài ở những chuyện bịa đặt, phóng tác có chủ ư, để lường gạt những người ngây thơ nhẹ dạ, hay không có kinh nghiệm.

Ông ta phải biết thành thật, cho chính ông, và độc giả của ông và cả kẻ từng thù địch với ông nữa. “ Nhà văn Trần Hoài Thư sinh năm 1942 và qua đời ngày 27 tháng 5, 2024.

Anh ra đi để lại ngoài nhiều tác phẩm của anh c̣n có cả một công tŕnh Di Sản Văn Chương Miền Nam do nhóm các anh sưu tập, in ấn một cách thủ công nhưng phát hành cùng khắp suốt mấy mươi năm.

Tất cả sẽ c̣n đó cho một ngày nắng đẹp trên quê hương. Cơn băo lớn thế nào rồi cũng sẽ qua, các cháu sinh viên học sinh Việt Nam sẽ lớn lên. Những bài thơ của anh sẽ được đọc, và bên ngoài cửa lớp bầy chim sẻ líu lo:

Ngôi trường cũ có bao nhiêu ô cửa.
Để tôi về đếm những đám mây,
Tôi sẽ gọi một bầy chim sẻ nhỏ,
Những con chim từ xa vắng lạc bầy (Ô Cửa, thơ Trần Hoài Thư).

Mời đọc bài viết của nhà văn Trần Hoài Thư.

Facebook Trần Trung Đạo

o0o

 

Trần Hoài Thư trả lời nhà văn Bảo Ninh

Thưa nhà văn Bảo Ninh,

Trong bất cứ một tập thể nào cũng có kẻ xấu người tốt.

Tuy nhiên, tôi xin nói với anh một điều, chúng tôi có học, học từ t́nh yêu thương của Chúa và Phật, chứ không phải học từ Ban Tuyên huấn, từ ông Tố Hữu hay Chế Lan Viên, chỉ biết ngợi ca sắt máu, căm thù người cùng màu da như anh và tôi.

Họ c̣n đấu tố cả cha mẹ họ huống hồ đối với những người khác hàng ngũ. Anh đă không can đảm để nói lên sự thật như Trần Mạnh Hảo đă nói trong Ly thân.

Tại sao, sau chiến tranh, một nhà thơ trẻ tài ba - một thương binh cũng nguyên gốc trinh sát là Trần Khuất Nguyên, lại t́m được một người bạn tri kỷ cuối đời là một người thương binh thuộc hàng ngũ chúng tôi?

Tại sao anh ta không có một người bạn nào khác trong một tập thể thắng trận là các anh? Thứ hai, khi đề cập đến nỗi chán nản cực độ, anh đă cho nhân vật Kiên đi như đi vào chỗ không người, khi đụng trận với thám báo (lại thám báo): "Kiên chẳng buồn khom người xuống, thong thả đi tới, vẻ khinh miệt đầy uể oải.

Tên địch hấp tấp bắn. Hắn cuống. Đạn nổ đinh tai. Song cả ba chục viên đạn quạt căng rát kỳ thay không một viên găi vào Kiên. Anh không bắn trả, chỉ c̣n cách con mồi vài bước nữa, vẫn không bắn.

Tuồng như anh muốn ban cho tên địch cơ hội sống c̣n: kịp thay băng, nhắm kỹ mà bắn gục anh. Nhưng chính sự chán chường táo tợn của Kiên đă làm xiêu lạc hồn phách hắn. Run bần bật, hắn đánh rơi khẩu tiểu liên. - Đồ cứt đái! Kiên chửi gằn và khinh bỉ siết c̣. (NBCT, trang 31, 32). Đúng là nhà văn Bảo Ninh lại mâu thuẫn với chính anh.

Trong phần trên, anh đă vẽ nên toán thám báo tung hoành trong mật khu, đằng đằng sát khí, sau khi bị bắt, vẫn lạnh lùng, thách thức, gan dạ, tàn bạo th́ bây giờ anh lại cho những người lính thám báo kia quá tội nghiệp, thỏ đế, con gà nuốt dây thun.

Anh dựng nhân vật rất hay nhưng quá giả tạo như kiểu cao bồi cải lương.

Có tên lính nào ngu đần khi hắn vào thám báo. Có tên lính nào cách kẻ địch vài buớc (nhắc lại: vài bước) quạt M16 mà sợ đến độ té đái trong quần. Và có tên lính nào vừa đi vừa đếm 30 viên đạn như Kiên.

Thưa anh Bảo Ninh, hắn đă tha mạng Kiên đấy. Hắn đă tội nghiệp giùm cho một người tuổi trẻ miền Bắc đấy. Hắn đă tha như tôi và bè bạn tôi đă tha đồng đội các anh. Chúng tôi đă mời họ những điếu thuốc. Chúng tôi đă băng vết thương họ, kêu trực thăng mang họ về bệnh xá.

Anh nhớ lại xem, những tù binh phe các anh, sau khi các anh vào, người nào người nấy mập và trắng, tiêu chuẩn đầu người bốn, năm đô la mỗi ngày, và luôn luôn được chiếu cố bởi hội Hồng Thập tự Quốc tế...

Vâng, những người lính mà anh rẻ rúng khinh miệt ấy, trong ấy có tôi, họ không hèn đâu. Chính trong NBCT, anh cũng đă thú nhận, năm Mậu Thân, hàng ngũ của anh đă tơi tả, tả tơi, có đơn vị thiệt hại đến 70, 80 phần trăm.

Mắt tôi thấy các anh chạy như một lũ chuột thoát thân, mà chẳng cần xin pháo dập theo, hay đuổi tiếp. Ngay cả những người nữ cảnh sát viên (lại phóng đại nữa, trời ạ. Ban Mê Thuột tôi đă từng ở mấy năm, đi t́m nát nước, nào thấy một người nữ cảnh sát viên nào đâu. Nhưng cũng xem là thật đi.) mà anh viết, họ là đàn bà phụ nữ, nhưng họ vẫn chiến đấu đến viên đạn cuối cùng. Chiến đấu bằng súng lục (như anh kể trong truyện) trước quân đội chính qui của các anh.
Đàn bà yếu đuối mà c̣n dũng cảm như beo hùm, huống hồ là đám thám báo chúng tôi.

Họ tha Kiên chết đấy. Và anh phải thay mặt Kiên để cảm ơn họ mới phải. Đó là lư do tại sao nhà thơ Trần Khuất Nguyên trong Ly thân đă t́m đến người thương binh của hàng ngũ chúng tôi mà kết bạn trong những ngày đen tối nhất của đời ảnh, mà không t́m đến các anh.

Đă hai mươi năm sau chiến tranh, những tên đồ tể buôn bán xương máu tuổi trẻ Việt Nam đă ló dạng trước ánh sáng của lịch sử.

Dù kẻ bại dù kẻ thắng, chúng ta cũng vẫn là nạn nhân từ những mỹ từ, nhân danh, mà những chuyên viên xúi giờ đây đang uống sâm nhung để chờ ngày thoi thóp. Lẽ ra chúng ta không nên khơi dậy những thảm kịch của quá khứ, nhất là gây thêm cái khoảng cách giữa những người thuộc hai phe, dù Bắc, dù Nam.
Tôi cũng viết lai rai, và có trăm ngàn chuyện để viết về mấy năm làm trung đội trưởng thám kích. Nhưng mỗi lần đặt bút lên là ḷng tôi lại quặn đau. Tôi không dám kể hết về những ǵ mà chiến tranh đă gây nên.

Tôi không thể không quằn quại khi khui lại, mở lại những sợi gân đă buộc chặt vết thương. Tôi sợ mang nỗi buồn cho con cháu tôi.

Bởi vậy tôi phục anh v́ anh dám mở toát loát cái vết thương.

Tôi đă đau từng ḍng anh viết. Tôi yêu văn nồng nàn chất liêu trai của anh. Anh quả là một nhà văn tài hoa chữ nghĩa.

Có điều, một nhà văn có tài, không phải là tài ở những chuyện bịa đặt, phóng tác có chủ ư, để lường gạt những người ngây thơ nhẹ dạ, hay không có kinh nghiệm.

Ông ta phải biết thành thật, cho chính ông, và độc giả của ông và cả kẻ từng thù địch với ông nữa. Xin đừng dùng nỗi buồn mà thóa mạ một cách cố ư những kẻ bị thất thế.

Trần Hoài Thư