Tự do báo chí dưới thời Tổng thống Trump.

Nguyễn Quang Duy

Chúng ta thường nghe nói: “Người dân được làm tất cả những ǵ luật pháp không cấm”, nó có thể đúng ở nhiều nước nhưng không đúng ở Mỹ.

Tổng thống Mỹ có quyền kư sắc lệnh và Quốc Hội Mỹ có quyền ban hành đạo luật, nhưng người dân có quyền thách thức mọi sắc lệnh và đạo luật để luật pháp phải luôn trong ṿng Hiến Pháp cho phép.

Tu chính án thứ nhất của Hiến Pháp Mỹ nêu rơ: “Quốc hội không được quyền ra luật… ngăn cản tự do ngôn luận, tự do báo chí, hoặc ngăn cản hội họp ôn ḥa, hoặc cấm đoán người dân khiếu nại về việc làm của chính phủ.”

Khái niệm đă thế nên một bài viết ngắn không thể đi sâu vào chi tiết của từng vấn đề, tôi chỉ xin đưa ra một bức tranh tổng quát để có thể h́nh dung được quyền tự do báo chí tại Mỹ.

Quyền lực thứ tư…

Phán quyết liên quan đến hai tờ the New York Times và the Washington Post khi họ cho đăng những tài liệu tối mật của Bộ Quốc Pḥng Mỹ về chiến tranh Việt Nam (Pentagon Papers) có thể xem là phán quyết cốt lơi của quyền tự do báo chí tại Mỹ.

Các tài liệu tối mật này cho thấy nhiều đời Tổng thống Mỹ, từ 1945 đến 1967, đặc biệt là hai ông Kennedy và ông Johnson, đă lừa dối Quốc hội, công chúng và các nước đồng minh về nguyên nhân chiến tranh và khả năng Mỹ chiến thắng tại Việt Nam.

Các tài liệu này được một người làm việc trong nhóm nghiên cứu về chiến tranh Việt Nam, ông Daniel Elisberg sao chép và vào năm 1971 đă giao cho hai tờ báo nói trên.

Các tài liệu này không liên quan đến thời kỳ của Tổng thống Nixon, nhưng đang thời chiến tranh, việc phổ biến tài liệu mật được đánh giá có lợi cho phía đối phương, nên Chính phủ Nixon đă ra lệnh cho hai tờ báo phải ngừng đăng.

Tờ the Washington Post không đồng ư đă kiện lên Tối Cao Pháp Viện và thắng kiện với ư kiến các thẩm phán như sau:

“(Theo Tu chính án thứ nhất) các bậc tiền nhân lập quốc đă trao cho chúng ta quyền tự do báo chí. Quyền mà báo chí cần phải có để có thể thực thi vai tṛ căn bản về truyền thông trong nền dân chủ của chúng ta, báo chí là để phục vụ cho việc quản trị quốc gia, không phải để phục vụ cho nhà cầm quyền”.

Bởi vậy báo chí Mỹ được xem là quyền lực thứ tư nhằm kiểm soát và cân bằng quyền lực của hành pháp, lập pháp và tư pháp.

Tự do và cạnh tranh

Ở Mỹ cứ 2 người th́ có 1 người công khai ghi danh với một đảng chính trị, bởi thế các cơ quan truyền thông tư nhân Mỹ thường phục vụ những khách hàng có chung một khuynh hướng chính trị.

Mỗi tờ báo lại phục vụ nhu cầu của khách hàng một cách khác nhau, nên cùng một tin tức nhưng hai tờ báo có thể đưa tin hai cách khác nhau, chưa kể chủ đích và quan điểm chính trị mỗi tờ báo mỗi khác.

Chính phủ Mỹ không có cơ quan truyền thông riêng, Đài Tiếng Nói Hoa Kỳ và Đài Á Châu Tự Do là hai cơ quan truyền thông nhận ngân sách từ chính phủ, nhưng mục đích là phục vụ người ngoại quốc, không phải là phục vụ những người sống ở Mỹ.

Tin xấu về chính phủ mới thực sự là tin, ước tính trên 90% tin về Tổng thống Trump là tin xấu hay được diễn tả một cách không tốt về ông, nhưng không riêng ǵ ông Trump mà các Tổng thống trước đây cũng cùng chung hoàn cảnh.

Cách đưa tin chọn lọc như vậy không phải chỉ mới xảy ra dưới thời ông Trump, như Mậu Thân 1968 báo chí Mỹ, và ngay cả các sách nghiên cứu về chiến tranh Việt Nam, gần như không đưa tin những cuộc thảm sát do cộng sản gây cho thường dân tại Huế.

Quyền tự do thông tin và cạnh tranh tự do là bản chất của báo chí Mỹ. Hiểu được điều này mới hiểu được tại sao có hiện tượng một bên quy kết cho bên kia là “cuồng” hay “cuồng chống”.

Những điều mà một phía không biết hay không muốn biết tới đều dễ dàng bị cho là tin giả.

Một bên cho rằng tất cả những tố cáo gian lận bầu cử đều là tin giả, c̣n bên kia suốt 4 năm trời liên tục đưa tin ông Trump đă thông đồng với Nga đánh cắp ghế Tổng thống của bà Clinton.

Bên nào cũng cho rằng là ḿnh đúng bên kia sai, dựa vào báo chí để chứng minh là nguồn tin ḿnh có được là đúng, rồi cho rằng bên kia không chịu theo dơi thông tin.

Quyền lực thứ năm…

Sang thế kỷ thứ 21, sự bùng nổ của mạng xă hội là nhờ Quốc Hội Mỹ năm 1996 đă ban hành Đạo luật khuôn phép trong Truyền thông (47 U.S.C. § 230).

Theo điều mục 230 th́ một trang web là một diễn đàn nơi mà chủ trang web không phải chịu trách nhiệm trước luật pháp, về thông tin của các bên thứ ba đăng tải.

Ông Julian Assange một nhà báo người Úc là người sáng lập WikiLeaks một trang web chuyên loan tải các tài liệu ṛ rỉ của các chính phủ và các đại công ty.

Trong năm 2010, WikiLeaks đă phổ biến chừng 470,000 tài liệu bí mật về hoạt động quân sự của Mỹ ở Iraq và Afghanistan, và khoảng 250,000 tài liệu bí mật của Bộ Ngoại Giao Mỹ.

Ngày 16/03/2016, WikiLeaks phổ biến trên 30,000 điện thư (emails) và văn bản từ hộp thư cá nhân của bà Hillary Clinton, trong số có 7,570 điện thư khi bà giữ chức Ngoại Trưởng Mỹ.

Nhiều điện thư có liên quan đến Ủy ban Quốc gia Đảng Dân Chủ và chiến dịch tranh cử Tổng thống của bà Clinton.

Ông Trump sử dụng các thông tin do WikiLeaks đưa ra để tấn công bà Clinton, nên nhiều người tin rằng đây là một yếu tố giúp ông Trump thắng cử.

Chính phủ Obama cho rằng WikiLeaks đă có được những điện thư này từ tin tặc làm việc cho t́nh báo Nga.

C̣n Bộ Tư Pháp Mỹ truy tố ông Julian Assange đă vi phạm luật Mỹ (tội gián điệp) v́ đă bẻ khóa, đột nhập và phát tán những tài liệu mật.

Ông bị Thụy Điển kiện với cáo buộc tấn công t́nh dục nên đă trốn vào ṭa Đại sứ Ecuador ở London, đến tháng 4/2019 ông rời ṭa Đại sứ Ecuador và bị cảnh sát Anh bắt chờ giải giao theo yêu cầu của Mỹ.

Ông Julian Assange nhiều lần thông báo ông và các cộng sự viên WikiLeaks chỉ đưa tin từ bên thứ ba mà không hề bẻ khóa đột nhập vào kho tài liệu của bất cứ quốc gia hay tổ chức nào.

Vừa rồi ông cho công bố một ghi âm điện thoại ông đă báo cho luật sư Cliff Johnson của Bộ Ngoại giao (thời bà Hillary Clinton) biết các tài liệu của Bộ đă bị bên thứ ba lấy cắp đưa lên mạng, trang WikiLeaks t́m thấy và sẽ phổ biến các tài liệu này.

Ông và gia đ́nh ông, các chính gia ở Úc và cả Liên hiệp Quốc cũng xin Tổng thống Trump ân xá v́ những nguồn tin WikiLeaks loan tải là trung thực và chỉ thực hiện quyền tự do ngôn luận theo điều mục 230 của Mỹ.

Ngày 4/1/2021, Thẩm phán ṭa án ở Anh bà Vanessa Baraitser cho biết bà từ chối dẫn độ ông Assange sang Mỹ để đối mặt với cáo buộc vi phạm luật gián điệp và âm mưu hack máy tính của chính phủ, v́ lo ngại ông có thể tự sát.

Ảnh hưởng tin giả

Mặc dù chỉ phổ biến trên 3,000 tài liệu liên quan đến Việt Nam nhưng WikiLeaks đă gây được ảnh hưởng khá sâu đậm trong niềm tin của người Việt về “mật ước Thành Đô”.

Ngày 01/12/2010 blogger Kami phổ biến câu chuyện WikiLeaks sẽ công bố một tài liệu mật về Hội Nghị Thành Đô năm 1990 theo tài liệu này đến năm 2020 Việt Nam thành 1 tỉnh tự trị của Trung Hoa (tin giả).

Bài viết đánh đúng vào tâm lư, t́nh cảm và niềm tin người Việt về cuộc họp bí mật tổ chức tại Thành Đô ngày 3 và 4/9/1990, đến nay vẫn chưa được hai đảng Cộng Sản Trung Hoa và Việt Nam công bố nội dung cuộc họp (tin thật).

Câu chuyện “mật ước Thành Đô” đă nhanh chóng được nhiều người biết tới, bước sang năm 2021 vẫn c̣n người tin.

Câu chuyện “mật ước Thành Đô” chỉ quanh quẩn trong phạm vi người Việt với nhau, câu chuyện “ông Trump thông đồng với Nga” được cả thế giới biết đến mới được xem là “tin giả” ảnh hưởng nhất từ trước đến nay.

Chính Phủ ông Obama phải cử công tố viên đặc biệt điều tra hơn 3 năm trời vẫn không t́m thấy bằng chứng, rồi Chính Phủ ông Trump lại cử thêm công tố viên đặc biệt khác để điều tra nguồn gốc tạo ra “tin giả” này.

Ông Trump và truyền thông

Trở lại với nước Mỹ, tự do báo chí và truyền thông mạng đă lột trần nhiều góc cạnh của các chính trị gia và hệ thống chính trị Mỹ.

Ông Trump một người làm truyền thông, hiểu tâm lư và t́nh cảm quần chúng Mỹ, biết khai thác mạng xă hội, lại không bị vướng mắc vào hệ thống chính trị, nên được nhiều người Mỹ ủng hộ khi ông ra tranh cử.

Trong lần tranh cử tổng thống 2016 chỉ bằng Tweeter ông tạo ra nhiều tranh căi buộc báo chí phải theo dơi đưa tin.

Mấy năm qua ông liên tục cập nhật thông tin gởi đến cử tri qua những tweet ngắn, gọn, đi thẳng vào vấn đề cần thông báo, nên chỉ riêng tài khoản @realDonaldTrump đến nay đă có trên 88.5 triệu người theo dơi.

Ông thường xuyên công kích báo chí và các đại công ty công nghệ Google, Facebook và Tweeter, nên tạo ra nhiều tranh căi và nhận thức mới về tự do báo chí và truyền thông mạng.

Như ông thẳng thừng tuyên bố truyền thông ảnh hưởng đến bầu cử và chính trị của Mỹ, người ghét ông cũng đồng ư v́ như đă nói bên trên việc WikiLeaks phát tán điện thư của bà Clinton đă giúp ông thắng cử.

C̣n những người ủng hộ ông Trump th́ cho rằng việc báo chí cánh tả dấu nhẹm tin tức về ông Hunter Biden lợi dụng quyền thế Phó Tổng Thống của cha để làm ăn với Trung cộng nhiều người không biết nên mới bầu cho ông Joe Biden.

Thử thách của quyền tự do

Mạng xă hội (Internet) là phát minh của Chính phủ Mỹ được đưa ra cho công chúng sử dụng nhằm giúp thế giới ngày càng mở rộng hơn về mọi mặt, nhất là về tự do ngôn luận và thông tin.

Mục đích trên đă không đạt được khi các quốc gia độc tài xây dựng tường lửa chặn người dân nước họ quyền tự do truy cập.

Mục đích trên lệch hướng khi các đại công ty công nghệ mạng, như Google và Facebook v́ lợi nhuận kiểm duyệt những thông tin theo lệnh của các quốc gia độc tài và xóa những tài khoản của những người bất đồng chính kiến.

Google, Facebook và Tweeter c̣n thu thập thông tin người dùng để bán cho bên thứ ba sử dụng, vi phạm về quyền thông tin cá nhân.

Mục đích trên đă hoàn toàn bị đảo ngược khi các đại công ty Google, Facebook, Tweeter kiểm duyệt, chặn thông tin, can thiệp vào bầu cử và chính trị Mỹ.

Trong cuộc bầu cử Twitter đă sử dụng điều mục 230 nói bên trên để ngăn chặn các bài trên báo The New York Post về các giao dịch kinh doanh của ông Hunter Biden, con trai của ông Joe Biden.

Google, Facebook, Tweeter c̣n kiểm duyệt và dán nhăn các thông tin mà họ tự đánh giá là sai lạc ngay cả các thông tin do ông Trump đưa ra.

Quyền lực thứ năm lọt vào tay vài đại công ty độc quyền công nghệ đang khuynh đảo thế giới, họ chặn ư kiến của ông Trump th́ họ sẽ chặn ư kiến của bất cứ Tổng thống Mỹ, chính trị gia Mỹ hay bất cứ ai mà họ đánh giá là không đáp ứng được quyền lợi của họ.

Đó không phải chỉ c̣n vi phạm quyền tự do ngôn luận, mà vi phạm quyền tự do chính trị, quyền cao quư nhất mà người Mỹ có được.

Tổng Thống Trump, Quốc Hội và Bộ Tư Pháp đang t́m cách để thay đổi điều mục 230 nhằm bảo vệ quyền tự do ngôn luận và tự do chính trị.

Thời đại Tổng thống Trump là thời kỳ bộc lộ những vấn nạn, những thách thức mà nước Mỹ cần phải vạch trần, phải hiểu rơ và phải giải quyết để bảo vệ tự do cho Mỹ và cho thế giới.

Nguyễn Quang Duy

Melbourne, Úc Đại Lợi

5/1/2021

 

       

 

 


B̀NH LUẬN

2020
2019
2018
2017
2016

"Việt Nam, Việt Nam" & cái chết trong ca khúc PD
Làm sao thiết lập chính thể vô thần....

Luận về tâm lư chính trị
Công lư không thể được giải thích theo...  
Cách mạng văn hóa  
Bia đá không đau
Nói chuyện thuế với SBTN  
Những đại họa của Biden  
Trận quyết chiến cuối cùng của nước Mỹ  
“Giai cấp mới” tại Việt Nam
Tiền Biden mất giá
Nước Mỹ đại loạn?
Sử gia Trần Huy Liệu: ông thầy bịa sử
Chỉ tự do chính trị mới giúp VN chống tham nhũng
Xạo sự về chuyện "CUA"
TT Trần Văn Hương mẫu người quốc gia tiêu biểu  
Thời mạt vận  
Liệu Hoa Kỳ có thể tiếp tục lănh đạo thế giới ?
Nhân tưởng niệm về Quốc Hận 30/4/75
Người Mỹ thực dụng
CP Biden tiếp tục đường lối cứng rắn với Bắc Kinh?
Người Mỹ nhận xét về người VN
Luận về tâm lư chính trị  
Những lănh đạo tệ hại của đảng Dân Chủ  
Chính Trị cộng đồng  
Chủ nghĩa Trump là ǵ mà thay đổi được nước Mỹ ?
Đại diện nước Mỹ trên thế giới
V́ sao ông Trump vẫn được nhiều người ủng hộ ?
CNN trở mặt?
Tổng thống Biden: Con rối của cánh tả cực đoan
Việc phá hoại nước Mỹ của dân chủ
Đấu tố kiểu Mỹ
Hệ thống siêu quyền lực tại Hoa Kỳ
Quanh chuyện cờ VNCH trong băo tố chính trị Mỹ
Đâu là giới hạn tự do dân chủ ở Mỹ?  
Nước Mỹ hôm nay: Ảo tưởng về sự tự do
Bốn năm nội chiến không đổ máu tạm chấm dứt  
Tự do báo chí dưới thời Tổng thống Trump