Nguyễn Quang Duy
Đă từ lâu người Việt thường xem tam quyền phân lập tại Mỹ như một mô
h́nh kiểu mẫu cho một Việt Nam tự do, nhưng tiếc thay mô h́nh này
đang bị chính những người Mỹ cấp tiến t́m mọi cách thay đổi và đă
trở thành một đề tài tranh cử tổng thống 2020.
Bởi thế vào ngày 19/10/2020, Thượng nghị sĩ Ted Cruz (Texas) và năm
Thượng nghị sĩ Cộng ḥa khác đă đưa ra Thượng Viện một dự luật tu
chính hiến pháp nhằm ngăn chặn đảng Dân chủ đưa thêm người vào Tối
Cao Pháp Viện phá vỡ tính chuyên môn và độc lập của tư pháp, nếu lỡ
ra ông Joe Biden thắng cử và đảng Dân chủ nắm được Thượng viện.
Tam quyền phân lập…
Năm 1787 khi bản Hiến Pháp được soạn thảo và ban hành, những nhà lập
quốc lo ngại nước Mỹ sẽ lọt vào tay những kẻ độc tài nên đă xây dựng
mô h́nh với 3 nhánh hành pháp, lập pháp, tư pháp hoàn toàn độc lập,
kiểm soát và cân bằng quyền lực lẫn nhau.
Hành Pháp (Chính Phủ) và Lập Pháp (Quốc Hội) là hai nhánh do các
đảng chính trị hay chính trị gia được dân chúng ủy quyền qua các
cuộc bầu cử tự do.
Tư Pháp (Tối Cao Pháp Viện) là nhánh chuyên môn do Tổng thống bổ
nhiệm và Thượng viện cứu xét thông qua.
Vai tṛ của thẩm phán là bảo vệ giường mối quốc gia, phán xét những
Đạo Luật Liên Bang hay Tiểu Bang và việc phân xử của các Ṭa bên
dưới có phù hợp với Hiến Pháp không.
Hiến Pháp cho phép thẩm phán được phục vụ trọn đời hay đến khi họ
t́nh nguyện về hưu nhằm tránh cho họ bị các chính trị gia hay dân
chúng làm áp lực chính trị mất đi tính chuyên môn và độc lập.
Nhưng Hiến pháp có lỗ hổng lớn là không quy định con số thẩm phán
của Tối Cao Pháp Viện.
Đó chính là nguyên nhân gây tranh căi về việc mở rộng con số thẩm
phán Tối Cao Pháp Viện, thách thức tam quyền phân lập và những quyền
tự do đựơc Hiến Pháp bảo vệ.
Pack the court
Tạm dịch “lấp đầy ṭa án” là một thuật ngữ liên quan đến việc mở
rộng con số thẩm phán tại Tối Cao Pháp Viện bắt nguồn từ thời Tổng
thống Franklin Roosevelt (1933-45) thuộc đảng Dân Chủ.
Nhiều chính sách trong Đối Sách Mới (New Deal) do ông Roosevelt đưa
ra đă bị kiện lên Tối Cao Pháp Viện và bị xử là vi phạm Hiến Pháp.
Phản ứng lại ông đưa ra một dự luật trao cho tổng thống quyền đề cử
một thẩm phán bổ sung cho mỗi thẩm phán trên 70 tuổi và 6 tháng, dự
luật bị ngay chính các đảng viên đảng Dân Chủ trong Quốc Hội phản
đối và bác bỏ.
V́ làm như thế là biến Tối Cao Pháp Viện thành nơi cho các đảng phái
thao túng đưa người vào để phục vụ mưu đồ chính trị, các thẩm phán
mất đi tính chuyên môn phi chính trị, tính độc lập với chính trị,
mất dần uy tín cùng và tính chính danh của thể chế chính trị.
Ngày nay ông Roosevelt được xem là Tổng thống Mỹ cấp tiến nhất v́ đă
khai sinh hệ thống an sinh xă hội tại Mỹ và nhiều cải cách xă hội
khác.
Nhưng đồng thời ông cũng là người bị cho là coi thường Hiến Pháp và
kỳ thị Á châu nhất v́ trong Thế chiến thứ 2 vào tháng 2/1942 ông ra
lệnh đưa 127,000 người Mỹ gốc Nhật vào các trại tập trung.
Vào tháng 7/1983, trong phiên điều trần của Ủy ban Tư pháp Thượng
nghị sĩ Joe Biden cho biết ư tưởng “lấp đầy ṭa án” của Tổng thống
Roosevelt không có ǵ là sai trái với Hiến Pháp, nhưng theo ông:
“…Đó là một ư tưởng dại khờ (a bonehead idea), một sai lầm khủng
khiếp, thật khủng khiếp nếu được thực hiện, nó đặt ra câu hỏi về sự
độc lập của cơ quan quan trọng nhất ở đất nước này: Tối Cao Pháp
Viện Hoa Kỳ.”
Cuộc tranh cử Tổng thống 2020, ông Biden lại bị vướng mắc vào ư
tưởng dại khờ “lấp đầy ṭa án” của thành phần cấp tiến trong đảng
Dân Chủ.
Từ cuộc tranh cử 2016…
Tháng 2/2016, thẩm phán bảo thủ Antonin Scalia qua đời, Tổng Thống
Obama đề cử ông Merrick Garland, Chánh án ṭa Phúc Thẩm D.C. lên
thay.
Khi đó đảng Cộng Ḥa đang nắm Thượng viện nên lấy lư do gần ngày bầu
cử tổng thống không tổ chức điều trần phê chuẩn thẩm phán cho ông
Merrick Garland.
Đảng Dân Chủ lúc ấy rất tự tin bà Clinton sẽ thắng lớn và chiếm luôn
Thượng Viện sẽ tiến hành thủ tục điều trần phê chuẩn cho ông
Garland.
Nào ngờ ông Trump thắng cử tiến hành đề cử thẩm phán Neil Gorsuch
thay thế, đảng Dân Chủ bắt đầu tố cáo ông Trump đánh cắp ghế tổng
thống của bà Clinton v́ thua bà hơn 3 triệu phiếu, đồng thời đánh
cắp ghế thẩm phán lẽ ra thuộc đảng Dân Chủ.
Vào tháng 7/2018 thẩm phán Anthony Kennedy từ chức, Tổng thống Trump
đề cử ông Brett Kavanaugh một thẩm phán bảo thủ lên thay, mặc dù
được Thượng Viện chấp thuận nhưng ông Kavanaugh gặp nhiều chống đối
từ phía đảng Dân Chủ.
Ngày 18/9/2020, Thẩm phán Ruth Bader Ginsburg qua đời, đảng Cộng Ḥa
ngay sau đó tuyên bố sẽ tổ chức điều trần phê chuẩn thẩm phán nếu
Tổng thống Trump đề cử người ra Ủy Ban Tư Pháp Thượng Viện.
Người Mỹ nghĩ ǵ ?
Theo kết quả cuộc thăm ḍ ư kiến được hăng Gallup tiến hành khảo sát
vài ngày trước khi Thẩm phán Ruth Bader Ginsburg qua đời, thăm ḍ từ
ngày 31/8 đến 13/9/2020, cho thấy đa số người Mỹ tin tưởng vào sự
độc lập và chuyên môn của Tối Cao Pháp Viện.
Nói chung 42% người Mỹ tin rằng rằng hệ tư tưởng của Tối Cao Pháp
Viện là "đúng đắn", chỉ 32% nói rằng quá bảo thủ và 23% cho rằng quá
cấp tiến.
Điều khá lư thú là có đến 48% những người Mỹ độc lập không theo đảng
nào lại tin tưởng vào hệ tư tưởng của Tối Cao Pháp Viện là "đúng
đắn", vẫn 32% nói rằng quá bảo thủ và chỉ 16% cho rằng quá cấp tiến.
Trong lần thăm ḍ mới nhất của hăng Gallup công bố hôm 20/10/2020
vừa qua, được tiến hành khảo sát 4 ngày sau khi Tổng thống Trump
chính thức đề cử bà Amy Coney Barrett, thăm ḍ từ ngày 30/9 đến ngày
15/10/2020, lên đến 51% người Mỹ ủng hộ việc đề cử bà Barrett với
chỉ 3% là chưa có ư kiến về việc đề cử.
Điều đáng nói là có đến 84% người theo đảng Dân Chủ không ủng hộ
việc đề cử.
Ông Biden lâm vào thế kẹt…
Chính v́ đại đa số đảng Dân Chủ không chấp nhận việc đề cử nên ngay
khi đảng Cộng Ḥa công khai kêu gọi Tổng thống đề cử thẩm phán mới
thay thế, th́ phía cấp tiến cũng công khai đ̣i hỏi ông Biden khi
thắng cử phải “lấp đầy ṭa án”.
Những người cấp tiến c̣n đề nghị sẽ đưa các thẩm phán Tối Cao Pháp
Viện vượt quá 70 tuổi 6 tháng xuống ṭa dưới hay các thẩm phán chỉ
được phục vụ 18 năm tại Tối Cao Pháp Viện rồi được đưa xuống ṭa
dưới, như thế không vi phạm Hiến Pháp thẩm phán vẫn được phục vụ
trọn đời.
“Lấp đầy ṭa án” sẽ gây đổ vỡ sự độc lập và chuyên môn của Tối Cao
Pháp Viện, phá vỡ tam quyền phân lập, các quyền tự do cũng nhanh
chóng tan biến dưới bàn tay của những kẻ cầm quyền và phá vỡ nền
tảng chính trị liên bang của nước Mỹ.
Dẫu biết rằng đó là những ư tưởng dại khờ thiếu suy nghĩ gây phân
hóa ngay trong nội bộ đảng Dân Chủ và là một ư tưởng nguy hiểm nhưng
rơ ràng ông Biden đang lâm vào thế kẹt do cánh cấp tiến đưa ra.
Ông Biden đến nay vẫn không trả lời câu hỏi có “lấp đầy ṭa án”
không, nếu ông Biden ủng hộ th́ sẽ bị cử tri ôn ḥa phản đối, c̣n
nếu trả lời không th́ sẽ bị cánh tả cấp tiến tẩy chay, các chính trị
gia đảng Cộng Ḥa, truyền thông và cả cư tri thấy thế càng chất vấn
ông.
Có lần ông Biden trả lời người Mỹ không xứng đáng (don’t deserve)
nhận câu trả lời.
Có lúc ông cho biết ông không ái mộ việc “lấp đầy ṭa án” (a fan of
court packing) rồi đổ lỗi cho chính ông Trump là người đă “lấp đầy
ṭa án” khi tiến hành đề cử bà Barrett, thay v́ để cho cử tri Mỹ
quyết định vào ngày bầu cử sắp tới.
Câu trả lời thiếu thuyết phục v́ thế ông Biden tiếp tục bị truyền
thông gặn hỏi, gần nhất ông cho biết sẽ trả lời khi Thượng Viện
thông qua đề cử bà Amy Coney Barrett vào Tối Cao Pháp Viện.
Ngày 22/10/2020, trả lời Chương tŕnh 60 Phút của đài CBS ông Biden
cho biết nếu thắng cử ông sẽ cho thành lập một ủy ban quốc gia
nghiên cứu về phương cách cải cách hệ thống ṭa án để tránh những
tranh căi như hiện đang xảy ra.
Diễn tŕnh đề cử bà Barrett…
Bài viết trước: “Cuộc chiến giành Tối Cao Pháp Viện” (Bầu cử Mỹ
2020: Cuộc chiến giành Tối Cao Pháp Viện - BBC News Tiếng Việt) đă
nói về bà Amy Coney Barrett nay chỉ xin cập nhật một ít thông tin về
quá tŕnh đề cử bà.
Trong buổi lễ đề cử Thẩm phán vừa qua, bà Amy Coney Barrett cho biết
nhờ bà làm thư kư cho Thẩm Phán Antonin Sca...
Bà đă trải qua một cuộc điều trần với nhiều câu hỏi nhưng câu trả
lời chính là nếu được chấp nhận trở thành một thẩm phán Tối Cao Pháp
Viện bà sẽ triệt để thượng tôn pháp luật, chỉ dựa vào Hiến Pháp Hoa
Kỳ để xét xử những tố tụng từ ṭa dưới đưa lên.
Bà cho biết rất vinh dự nếu được phục vụ trong Tối Cao Pháp Viện để
bảo vệ Hiến Pháp, bảo vệ đất nước, giữ ǵn những giá trị truyền
thống mà những vị khai quốc công thần đă khai sinh nước Mỹ, truyền
lại cho các thế hệ sau trong số có 7 người con của bà.
Theo đúng thủ tục ngày 22/10/2020, Ủy ban Tư pháp họp đă đưa việc đề
cử bà Barrett ra trước Thượng Viện bỏ phiếu biểu quyết.
Tất cả 12 thành viên của Ủy ban Tư pháp Thượng viện đảng Cộng Ḥa đă
bỏ phiếu thông qua việc đề cử bà với 12 phiếu thuận, 0 phiếu chống,
trong khi 10 Thượng Nghị Sỹ đảng Dân Chủ tẩy chay không bỏ phiếu.
Vào ngày 26/10/2020 sắp tới, Ủy ban Tư pháp sẽ đưa việc đề cử bà ra
trước Thượng viện thảo luận và bỏ phiếu phê chuẩn việc bổ nhiệm bà
vào Tối cao Pháp viện.
Đấu tranh văn hóa tư tưởng
Càng gần ngày bầu cử cuộc đấu tranh văn hóa tư tưởng giữa cánh bảo
thủ và bên cấp tiến càng trở nên dữ dội, một bên muốn ǵn giữ những
giá trị truyền thống cha ông để lại c̣n phía bên kia cấp tiến
(progressive) muốn tiến về phía trước phá bỏ cái cũ thay bằng cái
mới.
Phe cấp tiến luôn thúc đẩy ông Biden công khai các chính sách cấp
tiến nhằm thu hút giới trẻ đi bầu tăng cơ hội giúp ông thắng cử.
Phía bảo thủ bày tỏ lo lắng, ứng cử viên Phó Tổng Thống Kamala
Harris, một người bị họ xem là cực tả sẵn sàng thực hiện những điều
như việc “lấp đầy ṭa án” mà bà từng công khai ủng hộ.
C̣n trên 10 ngày mới chính thức bầu cử 3/11/2020 những đoàn người
nối đuôi nhau trước pḥng phiếu, với trên 57 triệu người đă bỏ
phiếu, đủ thấy sự quan tâm của người Mỹ đến kết quả của cuộc bầu cử
lần này.
Chính tinh thần yêu chuộng tự do bầu cử, tự do chính trị là giá trị
cao quư nhất, là nền tảng bảo vệ hệ thống chính trị của nước Mỹ và
là điều chúng ta cần học hỏi.
Nguyễn Quang Duy
Melbourne, Úc Đại Lợi
25/10/2020
V́ sao
Tổng thống Trump tin rằng ông thắng cử ?
Ai sẽ Là Tổng Thống Mỹ
nhiệm kỳ 2021-2025?
Liệu nước Mỹ
c̣n giữ được tam quyền phân lập ?
Những
chiếc laptops của Hiden Biden
Sự việc mất ḷng
Ông Trump, đại dịch
và quyền hạn của Tổng thống
Tại sao các ngài chẳng dám
từ bỏ...
Tạm biệt đảng dân
chủ!
Fake news thuế!
V́ sao ông
Trump sẽ chiến thắng?
Tận cùng của kẻ khốn
nạn
Doug Wead: Inside Trump's White House
Cuồng Trump hay cuồng
điên?
Tổng Tuyển cử 2020 tại Hoa Kỳ tâm trạng căng thẳng
Tại sao đản
dân chủ muồn tiêu diệt TT Trump?
Bầu cử hay khủng
hoảng dân chủ ở Mỹ?
"Làm" và "Nói" !
Người VN cần thay
đổi
Bạn đ̣i ǵ nữa ở
đất nước Hoa Kỳ ?
Chuyện bầu cử
Tổng Thống Hoa Kỳ năm 2020
Thoả thuận ly dị ǵữa
Cộng Ḥa & Dân Chủ
Cử tri thầm lặng
V́ sao
thành phần bảo thủ ủng hộ TT Trump?
Trump, tôi...
Tôi là người da đen và
tôi là người dân chủ
Người da
đen chân chính lên tiếng
Pro hay Anti TT Trump?
Bê bối
chính trị tại Victoria Úc...
Hồi chuông cảnh báo
Chính kiến hay
nhắm mắt mà tin
Sự nổi giận
với những thỏa hiệp ...
Vấn đề không phải
là màu da
Âm mưu nào đằng sau chiếc mũ...
Lư tưởng của Antifa là
ǵ?
Làm thế nào để
cứu nước Mỹ?
Nước Úc 'thoát Trung' trong thời đại dịch
Sự mất thăng bằng
giữa Hoa Kỳ & TC
Ai sẽ thắng ai ?
Bạch Cung - Ánh sáng và bóng tối
Cập nhật tranh cử
TT TRUMP thất
cử coi như xong...
Hỏi người có tiếc?
Lư do nào thế
giới “cuồng” Trump?
Một điều ǵ đó thật khó
hiểu
Hội chứng
cuồng chống Trump...
Khi toàn bộ trứng....
Ông Trump ổng điên
!!...
Nuôi ong tay áo
Trung Cộng
hung hăn bất chấp lương tri
Nước Mỹ thăng trầm
Đừng quá tử tế với kẻ tiểu nhân
Chinese virus!
Nhờ đâu người Việt tại Úc đồng ḷng chống cộng?
Nh́n lại năm qua
Việt Nam ngày mai,
Đi và về đâu?