Tác giả: Khôi An
Năm nay, Fathers Day của nước Mỹ là 19 tháng 6, trùng với Ngày Quân
Lực VNCH trước 1975, xin mời đọc bài mới của Khôi An, chuyện ông
Tướng mà cũng là chuyện Người Cha. Tác giả từng phải rời bố mẹ vượt
biển năm 1983 khi c̣n tuổi học tṛ và là một kỹ sư có hơn hai mươi
năm làm việc cho Intel tại tại miền Bắc California. Dự Viết Về Nước
Mỹ từ 2008, cô đă nhận giải Chung Kết Viết Về Nước Mỹ 2013. Sang năm
2015, thêm giải Việt Bút Trùng Quang, dành cho những nỗ lực bảo vệ,
phát huy văn hóa Việt trên đất Mỹ.
* * *
Không hiểu chị tôi đă nghe tin về ông bằng cách nào.
Thời đó, đầu thập niên tám mươi, mọi phương tiện truyền thông đều
thuộc về nhà nước Cộng Sản, quanh năm suốt tháng báo chỉ đăng tin
“nước ta đang trong thời kỳ quá độ…” Kiểu dùng chữ như vậy mọi người
phải chịu đựng măi nên đỡ thấy quái đản. Người đọc cứ tự điền vào
chỗ trống thành “nghèo quá độ”, “đói quá độ” hay “láo quá độ”… tùy
theo câu.
Vậy mà, một buổi tối, đột nhiên chị tôi nói “Em có biết Tướng Lê
Minh Đảo không? Ông tướng đánh trận Xuân Lộc đó. Nghe nói ổng mới
chết trong tù rồi! Tội quá, ổng c̣n trẻ lắm!”
Trước ngày miền Nam thất thủ tôi không biết ông Lê Minh Đảo. Sau đó,
tôi có nghe loáng thoáng người lớn rỉ tai nhau về trận đánh ác liệt
bảo vệ ngơ vào Sài G̣n trong những ngày đầu tháng Tư, 1975 tại Xuân
Lộc. Tôi cảm phục những người chiến đấu đến cùng, nhưng điều đó sớm
ch́m vào những hỗn độn của cuộc đổi đời. Vả lại tôi c̣n nhỏ quá,
chẳng biết nghĩ ǵ hơn.
Cũng như thế, tối hôm đó, sau khi nghe chị tôi nói, chúng tôi chỉ
biết nh́n nhau trong niềm xót thương lặng lẽ.
Một thời gian sau, tôi lại nghe một người bạn nói “Ông Lê Minh Đảo
c̣n sống. Ổng chỉ bị mù thôi.”
Ở trong tù mà bị mù th́ chắc c̣n khổ hơn chết. Tôi thở dài – trẻ con
Việt Nam sớm biết thở dài – rồi thầm đọc một lời cầu nguyện. Cho ông
và những người tù chính trị đang bị đọa đày.
*
Đến năm 1993, khi đang ở Mỹ, nghe tin Tướng Lê đă sang theo diện HO
và mắt vẫn sáng, tôi ngạc nhiên và vui lắm. Mừng cho ông cuối cùng
cũng có những ngày b́nh an sau gần hai thập niên tù ngục.
Nhiều năm sau, khi internet cung cấp mọi tin tức mà ngày trước không
dễ kiếm, tôi đă lên mạng t́m xem mặt Tướng Lê và nghe ông nói. Tôi
muốn biết về ông. Không phải qua những lời kể, mà bằng cảm nhận của
chính tôi.
Và tôi đă gặp được đoạn phim buổi nói chuyện của Thiếu Tướng Lê Minh
Đảo với Việt Dzũng. Buổi phỏng vấn khá dài nhưng tôi nhớ nhất là khi
ông nói về sự hy sinh của người lính. Giọng ông hơi lạc đi khi nhắc
đến t́nh bạn của hai người lính trẻ và sự đơn sơ, không hận thù
trước bờ sinh tử của họ.
Phút nghẹn ngào của Tướng Lê đă làm tôi bồi hồi. Tôi ngỡ tim ông đă
cứng và nước mắt ông đă kiệt sau mấy chục năm ngang dọc trên chiến
trường và mười bảy năm trong tù. Tôi ngỡ ông sẽ nói nhiều về những
chiến công và những đóng góp của ông trong hai mươi năm ǵn giữ miền
Nam. Nhưng ông nói về các điều khác, như cái chết của người lính trẻ
và sự hy sinh của chiến binh. Hơn hai mươi năm đă qua, ông vẫn tự
trách ḿnh, môi ông run run khi nói “…chúng tôi cũng không lo được
cho họ một cách đầy đủ…” Có lẽ chưa bao giờ ông ngưng buồn về chuyện
đó. Tài làm tướng của ông đă làm tôi phục. Nhưng vết thương mấy chục
năm trong ḷng ông mà tôi vừa chứng kiến đă làm tôi quư mến ông.
Đầu tháng Tư, 2015 tôi viết lại chuyện của những sinh viên Việt Nam
du học ở Mỹ bốn mươi năm trước. Họ tụ tập tại một chung cư cũ kỹ ở
Houston, khắc khoải nh́n về miền Nam đang vuột mất. Người sinh viên
năm xưa cứ nhắc đi nhắc lại niềm hy vọng bùng lên khi đám người Việt
trẻ theo dơi sự anh dũng của những chiến sĩ Xuân Lộc, dù bị dồn tới
chân tường.
V́ thế, tôi t́m xem lại những khúc phim của tháng Tư xưa. Tôi thấy
lại khói lửa điêu tàn. Tôi gặp lại các chiến sĩ anh hùng. Và Tướng
Lê Minh Đảo, mắt nảy lửa, nghiến răng thề quyết chiến.
Rồi tôi giật ḿnh, nhận ra rằng những người trai dũng mănh ấy nay đă
già, và tôi cũng đang già. Mai này khi chúng tôi ra đi, đàn con gốc
Việt c̣n biết ǵ về quê cha đất tổ? Phải chăng điều đó tùy thuộc vào
những ǵ chúng tôi làm hôm nay?
Thế hệ trẻ cần nghe những điều thật từ những người thật. Sẽ tốt biết
bao nếu họ được gặp gỡ những nhân vật lịch sử như Tướng Lê Minh Đảo.
Thế là tôi lần ṃ đi t́m Tướng Lê.
Tôi không có mối quen biết xa gần nào với ông, cũng chẳng có chức
tước ở bất cứ hội đoàn nào. Vậy mà tôi thấy chuyện mời ông đến vùng
Thung Lũng Điện Tử thật tự nhiên, nhẹ nhàng. Có lẽ tôi linh cảm rằng
vị tướng, người sau hơn hai mươi năm vẫn khóc cho lính, rất quan tâm
tới lớp trẻ.
Sau hai tuần hỏi thăm nhiều người, cuối cùng tôi may mắn có được sự
giúp đỡ tận t́nh của một người chị làm báo. Tôi được một cái hẹn nói
chuyện với Tướng Lê. Mười giờ sáng, một ngày đầu tháng Tư, 2015.
Gần tới giờ hẹn, tôi thấy hơi hồi hộp. Thật t́nh tôi sẽ buồn chút
thôi nếu Tướng Lê từ chối sang California nói chuyện. Nhưng tôi sẽ
buồn nhiều nếu thực tế quá khác với những cảm nghĩ ở trong ḷng.
*
Ông đến San Jose chiều 27 tháng Tư, 2015 trên chuyến bay từ Arizona.
Từ xa, tôi thấy ông trong chiếc áo sơ mi kiểu Hawaii màu vàng nhạt
có hoa xám, đang dáo dác nh́n quanh.
“Thưa Bác! Con là Kh.A.”
Ông cười. Chúng tôi bắt tay nhau. Giản dị như đă quen từ trước.
Ông cho biết đă lên máy bay ngay sau khi dự buổi lễ kỷ niệm bốn mươi
năm miền Nam bị cưỡng chiếm với cộng đồng Việt-Mỹ ở Pheonix,
Arizona. Tôi hỏi ông có mệt không, ông nói “Không sao đâu. Bác giờ
như một kho sách cũ, chỉ lo không đủ giờ để trao lại kiến thức cho
những người đi sau…”
Tối hôm đó, chúng tôi mời ông ghé chơi nhà một người bạn. Khi bước
vào nhà, trên salon có một cây đàn guitar kiểu mới, chỉ có khung sắt
mà không có thùng đàn. Tôi thấy mắt ông ngời lên một sự thích thú
gần như trẻ thơ. Ông bước nhanh tới, nâng cây đàn lạ mắt, vuốt nhẹ
lên những sợi dây.
Khi chúng tôi mời ông đánh một bài, ông x̣e bàn tay ra nh́n, cười
nhẹ rồi nói:
- Ở tù bị thương, hư tay rồi. Giờ lại già nữa, đánh kém lắm.
Chúng tôi không nài ép, chỉ lẳng lặng nh́n ông vừa nói chuyện vừa lơ
đăng lướt tay trên cần đàn. Một lúc sau, như hứng khởi, ông hát
“Trùng dương dâng sóng, biển khơi như thét gào. Cuốn đi cánh hoa đào
dạt trôi nơi nao… “
Bài hát đó ông sáng tác trong tù, ngày nghe tin người bạn cùng trại
mất hết vợ con trên đường vượt biển.
“C̣n sống tôi c̣n khóc, tôi c̣n thương quê hương tôi …”(*)
Giọng ông nhẹ và buồn. Tôi nghe, và nghĩ rằng ông đang nói những
điều tận đáy ḷng.
*
Sáng 29 tháng Tư, Tướng Lê bắt tay vào chuẩn bị cho buổi nói chuyện
ngay sau ly cà phê sớm. Ông sắp xếp ư nghĩ, soạn phần trả lời cho
các câu hỏi các sinh viên đă gởi đến, và ghi xuống một loạt các
quyển sách nói về chiến tranh Việt Nam để giới thiệu đến các sinh
viên.
Măi tới giờ ăn trưa tôi mới có dịp nói chuyện với ông. V́ có quá
nhiều điều muốn hỏi, tôi buột miệng:
- Bác ơi, có bao giờ Bác hối hận đă làm cho các con Bác kẹt lại với
Cộng Sản sau ngày mất miền Nam không? Các con Bác có bao giờ trách
Bác không?
Nói xong, tôi hơi bối rối v́ đă hỏi một câu khá nặng nề trong lúc
ông đang nghỉ ngơi. Nhưng ông trả lời ngay:
- Đó là một quyết định rất đau ḷng, nhưng Bác chưa bao giờ hối hận.
Bác ra lệnh cho anh em binh sĩ quyết đánh, gia đ́nh của họ đều ở
lại, có lẽ nào Bác lo cho con Bác ra đi? Bác có thể thu xếp cho gia
đ́nh ḿnh, nhưng làm sao thu xếp được cho mọi gia đ́nh của những
người đang tin vào Bác? Nếu Bác cho vợ con đi trước, lính của Bác
biết là giờ chót Bác có thể lên máy bay đi bất cứ lúc nào. Như vậy
họ c̣n tin tưởng để đánh hay không? Như vậy Bác có công bằng với họ
hay không? Bác chấp nhận định mệnh của Bác và gia đ́nh, nếu có phải
chết th́ chết cùng nhau. Bác muốn đối xử công bằng để sau này con
bác không phải xấu hổ với con em của những người từng nghe lời Bác
mà liều chết. Bác muốn con bác sau này không phải nh́n Bác mà nghĩ
ông già ḿnh ngày xưa từng gạt lính.
Trầm ngâm vài giây, rồi ông tiếp:
- Năm 1979, lúc Bác đang bị Cộng Sản đày đọa, nghe tin gia đ́nh đi
thoát hết sau năm lần vượt biên bị tù, Bác trút được gánh nặng khủng
khiếp trong ḷng. Bác tạ ơn trời đă cho Bác ân huệ được lương tâm
yên ổn, được trọn vẹn mọi bề. Từ đó, Bác không c̣n phải lo lắng, đau
khổ cho số phận của vợ con trong nanh vuốt của kẻ thù nữa. Bác không
sợ kẻ thù dùng các con thơ để khống chế ḿnh nữa. Bác được tự do.
C̣n các con Bác, tụi nó cũng hiểu và không trách Bác. Trong bốn năm
kẹt lại, tụi nó đă học được rất nhiều. Những kinh nghiệm sống đó làm
cho chúng biết thương người, biết khiêm nhường, biết quư những điều
tưởng như là tầm thường. Các con của Bác có thể tự hào rằng ḿnh đă
hiểu biết về Cộng Sản và đă vượt thoát khỏi ngục tù của họ. Đó là
một tài sản mà Bác nghĩ các con Bác nên hănh diện đă có được.
Tôi uống một ngụm trà, nuốt xuống cái nghèn nghẹn ở cổ. Tôi nghĩ,
trước khi tử chiến ở Xuân Lộc, nếu ông lo cho gia đ́nh đi th́ đó
cũng là chuyện thường t́nh. Không ai trách được ông. Nhưng Tướng Lê
không phải là người làm những chuyện thường t́nh...
Thời vừa bị chiếm, mạng sống của người miền Nam rất nhỏ, thêm dịch
bệnh hoành hành làm trẻ con chết rất nhiều. Nếu chỉ một trong chín
người con ông có mệnh hệ nào, nỗi dằn vặt sẽ ám ảnh ông suốt đời.
Nhưng Thượng Đế đă ǵn giữ gia đ́nh ông vẹn toàn. Cám ơn Thượng Đế,
Tướng Lê cần và xứng đáng với ơn huệ của ngài.
Hôm sau, ngày 30 tháng 4, 2015, ông và người thông dịch miệt mài
chuẩn bị cho buổi nói chuyện lúc 6 giờ chiều. Trưa đến, tôi nhắc ông
đi ăn nhưng ông dùng dằng măi vẫn chưa đứng lên được. Thấy vậy tôi
đành khuân về mấy ổ bánh ḿ thịt nguội. Ông gặm bánh ḿ, uống beer
và cười nói vui vẻ, hài ḷng v́ buổi nói chuyện được chuẩn bị chu
đáo.
Cuôc gặp gỡ với sinh viên diễn ra thành công và cảm động. Tướng Lê
đă nhắn nhủ lớp trẻ bằng những điều ông đúc kết suốt nửa cuộc đời
trong chiến tranh cộng với mười bảy năm trong tù ngục. Những chia sẻ
của ông thiết tha, sâu sắc nhưng cũng rất thực tế, phù hợp với tâm
hồn và đời sống của giới trẻ.
Buổi họp kết thúc khá trễ nên chúng tôi chỉ ghé tiệm kem ăn tráng
miệng rồi về.
Măi đến đêm, tôi mới chợt nhận ra rằng bữa ăn “đàng hoàng” nhất của
Tướng Lê ngày hôm đó là ổ bánh ḿ. V́ ông đă không đụng đến đĩa thức
ăn do các em sinh viên mời lúc chiều, ông nói muốn tập trung để nói
chuyện với các em.
*
“Con gián làm mồi câu tốt lắm, con à.”
Buổi chuyện tṛ của tôi và Tướng Lê ngày hôm sau bắt đầu bằng câu
chuyện đời thường như thế. Ông kể thời ông ở Cần Thơ, ông thường bắt
gián ở đằng sau một tiệm ăn ở gần nhà rồi đem ra bến Ninh Kiều câu
cá.
Biết rằng lúc đó ông đă lên tới cấp Tá, tôi hỏi:
- Chắc Bác câu cá cho vui hả Bác?
- Câu cá về ăn chớ! Nhà Bác đông con, lương của Bác th́ khá so với
lính, nhưng chẳng dư dả ǵ đâu, con. Lính ḿnh hồi đó cực lắm con à,
một tháng lương mua được một tạ gạo. C̣n lương Bác cũng chỉ tạm đủ
lo cho vợ con.
Hoàn cảnh lính và những hy sinh của gia đ́nh lính th́ không nói sao
cho xiết, con à. Gần một triệu người đă chết và bị thương trong cuộc
chiến, c̣n số người chịu mất mát sau lưng họ th́ không biết đếm bằng
cách nào! Bác cứ nghĩ con người ta ai cũng bằng xương bằng thịt, nếu
Bác chết trận, mười người trong gia đ́nh Bác đau đớn bao nhiêu th́
những cái chết trong gia đ́nh lính cũng đau bấy nhiêu. Hồi ở Chương
Thiện, có một người lính đi phục kích, vợ con bị địch câu pháo trúng
vô nhà, chết hết. Anh ta về, ngồi gục mặt trước đống gạch nát, Bác
đứng đó mà chỉ biết đặt tay lên vai anh ta, không t́m được lời nào
an ủi. Vậy mà hai bữa sau, anh ta trở lại đơn vị, tiếp tục đánh
giặc…
Cái nhíu mày của ông làm tôi nghĩ ruột ông đang thắt lại, nên tôi
chuyển qua đề tài khác:
- Thời Bác ở trong quân đội, di chuyển nhiều nơi, cả nhà đều đi theo
hả Bác?
Nụ cười nhẹ làm những vết nhăn trên trán ông dăn ra.
- Ờ! Bác bận rộn quá nên đi đâu Bác cũng cố gắng đem gia đ́nh theo
để được ở gần càng nhiều càng tốt. Khi nào có dịp nghỉ, Bác dắt vợ
con đi chơi. Nhưng sau này, Bác ở đóng quân ở Long B́nh th́ tụi nhỏ
đi học ở Sài G̣n, cuối tuần nếu Bác không đi hành quân th́ mới được
gặp. Có một lần Bác dắt tụi nhỏ đi coi chiếu bóng về, tụi nó than
đói bụng. Ở tỉnh lỵ đâu có hàng quán ban đêm, Bác lại không muốn sai
lính nên tự nấu chè cho tụi nó ăn. Nấu nước sôi, đập vô một củ gừng,
quậy đường cát, rồi xé bánh tráng bỏ vô. Bánh tráng mà ḿnh hay ăn
đồ cuốn đó. Bánh tráng coi mặn mặn vậy mà nấu chè ngon lắm! Bữa nào
con làm thử đi!
Ông vừa nói vừa gật đầu để thêm phần… thuyết phục. Tôi tṛn mắt nh́n
ông. Chỉ là một kỷ niệm vui, không màu mè, bóng bẩy, nhưng ông làm
tôi cảm động lẫn ngạc nhiên. Một vị Tư Lệnh tự nấu chè cho con ăn
khuya? Nồi chè mà tôi không cần thử cũng biết là không thể ngon.
Nhưng nó làm tôi thương người cha ở trong ông, và tự hào v́ quân lực
VNCH đă có một vị chỉ huy như ông. Ôi, nồi chè của ông Tướng!
Càng nói chuyện với ông, tôi càng thấy ông rất “không thuờng t́nh”.
Ông không dè dặt, thận trọng như thường thấy ở những người từng
chứng kiến nhiều mưu mô, tráo trở. Ông không có cái trầm ngâm, chán
chường của một người nếm quá nhiều đau thương. Ông nhiệt t́nh, hăng
hái, và thật. Như thể cuộc đời ông chưa từng bị dập vùi, như thể ông
c̣n rất trẻ và c̣n tin tưởng rất nhiều vào con người.
Và, ông hoàn toàn không có cái xa cách của người xem ḿnh là quan
trọng. V́ thế, tôi đă hỏi ông một câu mà trước khi gặp ông tôi không
nghĩ là ḿnh dám hỏi:
- Bác ơi, ngày 30 tháng Tư 1975, sau khi miền Nam thất thủ, Bác có
bao giờ nghĩ đến chuyện tự sát hay không?
- Lúc đó, mỗi người có một quyết định riêng, không ai đúng ai sai.
Riêng Bác, Bác không có ư định tự tử. Các con Bác đă mất quá nhiều,
Bác không muốn chúng phải mất cha. Nếu bị giặc Cộng giết, Bác chấp
nhận nhưng Bác không tự ḿnh làm điều đó với các con. Hơn nữa, Bác
không có cái uất ức, đau khổ của một bại tướng v́ Bác chưa bao giờ
nghĩ là ḿnh thua. Ḿnh chỉ tạm thời khó khăn v́ những thế lực quốc
tế đẩy ḿnh tới đó, nhưng Bác muốn sống để xem mọi sự xoay vần tới
đâu.
*
Nếu chỉ được dùng một từ để diễn tả Tướng Lê, tôi sẽ chọn “lăng
mạn”.
Những quyết định cực kỳ cứng rắn, những hành động hết sức can đảm
của ông đều bắt nguồn từ những t́nh cảm sâu xa. Chỉ có người rất
lăng mạn mới đủ tin yêu để làm những điều phi thường như ông đă làm.
Ông để vợ con cùng ở lại đương đầu với Cộng quân là v́ ông yêu sự
“công bằng” mà ông đă nhắc đến mấy lần trong câu trả lời ngắn. Ông
tử chiến v́ ông hết ḷng tin vào sứ mạng ǵn giữ miền Nam. Ông không
sợ chết v́ ông không muốn phụ ḷng những người lính đă nằm xuống và
những người lính đă dựa vào ông mà đứng lên từ những căn nhà cháy ra
tro của họ.
Cống hiến của ông cho đời giống như những viên kim cương, tuyệt sáng
và tuyệt cứng. Nhưng chúng đă được hun đúc từ phần lơi là những t́nh
cảm tinh tuyền, và những giọt nước mắt. Sẽ không có kim cương nếu
không có phần lơi đó.
Lịch sử Việt Nam có Tướng Phạm Ngũ Lăo gạt nước mắt, chia tay mẹ già
đi đánh giặc. Có Tướng Trần Khánh Giư bỏ gánh than, từ giă đời ở ẩn
để trở về cứu nước. Có biết bao chuyện nhờ dân gian ghi lại mà ngày
nay chúng ta được biết.
Cho nên, tôi muốn ghi lại nồi chè bánh tráng của Tướng Lê Minh Đảo.
Ghi lại lúc ông chấp nhận để các con ông cùng chung số phận với gia
đ́nh lính. Ghi lại ḷng thương yêu và quư trọng vô bờ của ông với
binh sĩ và vợ con của họ. Về lời ông nói, đùa mà rất thật “nếu trời
cho sống đến hơn trăm tuổi, tôi vẫn muốn cống hiến thời giờ và sức
lực cho Việt Nam tới phút cuối.”
Năm nay Tướng Lê đă tám mươi ba. Vinh, nhục, yêu, ghét, thăng hoa,
đày đọa … ông đều đă trải. V́ thế, tôi viết bài này không phải cho
ông. Mà để lưu lại vài mẩu chuyện về Ông Tướng Lăng Mạn cho mai sau.
Để góp một chút tin yêu bởi v́ làm người Việt Nam rất buồn. Để cho
chính tôi nhớ gương của Tướng Lê, lạc quan trong khó khăn và cố gắng
làm những điều tốt đẹp nhất trong khả năng của ḿnh, hầu mong mai
sau con cháu không phải ngần ngại nhận ḿnh là Việt.
Khôi An
Bài vở cũ 2015
Bài vở cũ 2014
Bài vở cũ 2013
Bài vở cũ 2012
Hồi ức -
Một thời chinh chiến
No Easy Day - Ngày Vất Vả
Giấc mộng kinh hoàng
Hồi Kư của
vợ người tù “cải tạo”
Viễn thám
Trong bóng hoàng
hôn
Tâm sự cùng
Nữ Sĩ Dư Thị Diễm Buồn
Phản bội Đồng Minh
hay thay đổi chiến lược chống CS
Cái áo Jacket Không Quân
Ánh sáng cuối
đường hầm
Sức mạnh của đồng
tiền
Di chúc tuyệt mệnh
Rồi tôi sẽ hạnh phúc
Anh không chết đâu anh
V́ sao tôi là Nữ Quân Nhân?
Nồi chè của Ông Tướng
Người cha trăm tuổi
Hai ngày gác ở Nghĩa Trang Quân Đội
Dự
lễ Phật Đản
Từ mặt đường dậy sóng ...
Viết cho một người lính
Mặt trận Tân Cảnh, Kontum 1972
Nghĩa Quân
Chia sẻ với các em
của chị