HỒ TRƯỜNG AN
Trước năm 1968, những nữ sĩ miền Nam quá ít. Vào thời tiền chiến có
bà Tú Hoa, tác giả truyện dài Bóng Mơ đă đoạt giải của Tự Lực Văn
Đoàn. Sau đó bà Mộng tuyết cũng đoạt giải Tự Lực Văn Đoàn nhờ thi
tập Phấn Hương Rừng. Nhưng song song đó bà Mộng Tuyết vẫn viết tùy
bút, tuy rằng đó là văn xuôi, nhưng những tùy bút đó thấm nhuần chất
thơ hơn, cho nên chúng ta cho đó là những bài thơ du dương bằng văn
xuôi được thêu hoa dệt gấm đúng hơn.
Sau hiệp định Geneva, trên dải đất miền Nam, bà Mộng Tuyết lại viết một truyện dài dă sử Nàng Ái Cơ Trong Chậu Úp và lấy bút hiệu là Mộng Tuyết Thất Tiểu Muội. Truyện được viết bằng một văn phong kiều diễm và bay bướm để thi vị hóa cuộc t́nh giữa Tông Đức Hầu Mạc Thiên Tứ và bà ái cơ của ông là Nguyễn Phù Cừ. Bà Tuyết Hoa viết thêm dăm ba truyện dài nữa, nhưng không thể coi đó là một tác phẩm nghệ thuật mà là loại tiểu thuyết diễm t́nh đứng ngoài nền văn chương nữ giới. Thế rồi bà Vân Trang tung ra tập truyện Một Lá Thư T́nh bát ngát phấn nội hương đồng. Bà Thu Vân tung ra quyển tùy bút Đất Mẹ, sau đó thêm tùy bút thứ hai Màu Mưa Đêm, cả hai tác phẩm trải rộng trong cơi thưởng ngoạn độc giả cây đồi cỏ lũng, đem lại cho văn chương nữ giới một sắc thái kỳ đặc. Bà Vân Trang do tập san Bách Khoa khám phá c̣n bà Thu Vân do tạp chí Văn Hóa Ngày Nay khám phá.
Sự xuất hiện của Nguyễn Thị Thụy Vũ trên văn đàn nữ giới vào năm 1988 là một biến cố gây rất nhiều chú ư cho những kẻ yêu văn chương. Chị gốc Nam Kỳ hợp cùng Trùng Dương gốc Bắc Kỳ, cùng Túy Hồng, Nhă Ca, Nguyễn Thị Hoàng gốc Huế thành một hàng ngũ xung phong viết văn táo bạo mà thời nhân gọi là 5 con quỉ cái của văn giới. Cả năm kéo theo nhiều nhà văn nữ nữa là Linh Trang, Trần Thị NgH (Trần Thị Nguyệt Hồng), Thục Viên, Kiều Mỹ Duyên gốc Nam, Nguyễn Thị Ngọc Minh, Quỳnh Như Ngọc gốc Trung, Lệ Hằng, Dung Sài G̣n, Lê Thị Bích Vân, Nguyễn Thảo Uyên Ly, Ngô Thị Kim Cúc (về sau lấy bút hiệu Vô Ưu) đều là gốc Bắc.
Vào thời đại nào, vào thập niên nào những nhà văn nhà thơ nam hay nữ gốc Nam Kỳ ít quá so với các cây bút nam hay nữ gốc Bắc Kỳ hay Trung Kỳ.
Nhưng khi ra hải ngoại, ngành văn chương Việt Nam có khá đông các nhà văn nữ gốc Nam Kỳ như Phan Thị Trọng Tuyến, Nguyễn Thị Ngọc Nhung, Trần Thị Kim Lan (chị kế của Nguyễn Thị NgH), Phương Hoài Nam, Phượng Khánh, Song Thi, Trần Kim Vy, Tiểu Thu, Việt Dương Nhân, Dư Thị Diễm Buồn…
Trong các quyển tiểu thuyết Chân Trời Hạnh Phúc. Trong Lâu Đài Kỷ Niệm, Xa Bến Thiên Đường, Vén Màn Sương Ảo Mộng, nhà văn nữ Dư Thị Diễm Buồn thường lấy bối cảnh quận Cái Bè (quê ngoại của chị), Tây Đô Cần Thơ (nơi chị sinh ra và đeo đuổi việc học hành tại trường nữ trung học Đoàn Thị Điểm) và Mỹ Tho (nơi chi làm nữ y tá cho bệnh viện Thủ Khoa Huân). Tôi có viếng Cần Thơ vài lần, được dạo Bến Ninh Kiều, xem chiếu bóng tại rạp Tây Đô, và Huỳnh Lạc. Cần Thơ nổi tiếng hến và ốc gạo không thua ǵ hến và ốc gạo ở cồn băi trên sông Cổ Chiên. Mỹ Tho là quê ngoại của ba tôi. Tôi đă sống ở đó nửa khoảng đời thơ ấu luôn cả 2 năm học ở trường trung học Nguyễn Đ́nh Chiểu để thi nốt bằng tú tài toàn phần. Vào thời tiền chiến. Mỹ Tho nổi tiếng nuôi tằm dệt lụa ở làng Đạo Ngạn; và từ bao giờ cho đến bây giờ vẫn nổi tiếng cá bống dừa Đạo Thạnh, Long Nhăn Vĩnh Kim, b́ gói và nem chua Cai Lậy, mận hồng đào Trung Lương, và dưới thời Đệ nhất Công Ḥa lại nổi tiếng hủ tíu Mỹ Tho. Đó là hủ tíu nấu bằng ḷng heo ăn với giá sống và cải tần ô (cải cúc). Lănh thổ Định Tường (một tên khác của tỉnh Mỹ Tho) là nơi sản sinh những ngôi sao sáng của ca kịch cải lương như Năm Châu, Ba Du, Tám Mẹo (nam), Năm Phỉ, Phùng Há, Bảy Nam, Mười Truyền (nữ) và nhà soạn giả thuộc đợt tiền phong Trần Hữu Trang. Tuy nhiên tôi chưa hề biết tới Cái Bè dù nó là một quận lụy trù phú thuộc tỉnh Mỹ Tho. Tôi chỉ biết địa danh ấy qua cam hồng mật Cái Bè. Đây là loại cam vỏ mỏng, khi chín ửng vàng, chứ không có màu gạch tôm, gạch cua hay màu gạch ngói mới lộng lẫy như cam tiểu bang California (Hoa Kỳ).
Cần Thơ, Mỹ Tho, Cái Bè không có thắng cảnh nổi tiếng, trừ chùa Vĩnh Tràng ở Mỹ Tho. Chúng có những món trân cam, thổ sản, thủy sản ngon lành và biết bao nhiêu kỷ niệm tươi đẹp của tuổi thanh xuân cho người yêu quê mến đất. Dư Thị Diễm Buồn không cần mơ tới giang san cẩm tú nào khác ngoài nơi chôn nhau cắt rún của ḿnh. Nó thấm sâu vào trái tim nhạy cảm của cô nữ y tá sáng mát như trăng và duyên dáng như loại chim khách báo tin vui mỗi khi chim hót những tiếng ngắn ở trước cổng nhà. Đó cũng như tiết xuân sau thời tiết lập đông lạnh lẽo, đem ánh nắng tươi hiền tới dải đất ph́ nhiêu Nam Kỳ, đem hơi gió chướng mát rượi và khô ráo làm cho chất phù sa lắng xuống đáy nước để cho sông, rạch, khe, ng̣i cùng ao, bàu, lung, vũng, đ́a, mương trong vắt như lộng gương. Nó đem bướm đẹp về luống cải hoa vàng, đem những nụ hoa hoàng yến trên cành lạp mai, đem những nụ đỏ tươi như những nốt ruồi son trên cành hoa gạo.
Và thú vị quá, ba tỉnh lỵ ấy đem biết bao cảm hứng phong phú, trơn ngọt và tươi mát của văn chương Dư Thị Diễm Buồn.
Dư Thị Diễm Buồn và tôi quen nhau do nhà văn Nguyễn Văn Ba giới thiệu. H́nh như vào năm 1993 th́ phải. Qua các cuộc điện đàm tôi nhận thấy tiếng cười chị hào sảng, giọng nói tuy mịn màng như giát nhung nhưng cách phát âm không trau chuốt nên hơi quê quê. H́nh như các nhà văn nam hay nữ gốc Nam Kỳ đều có lối phát âm lười lĩnh, uể oải và thờ ơ, không nhấn vuốt, không biết đánh lưỡi sửa giọng. Coi nào. Chúng ta có thể kể sơ qua như sau: Sơn Nam, Kiệt Tấn, Nguyễn Văn Ba, Trần long Hồ (nam), Nguyễn Thị Thụy Vũ, Phan Thị Trọng Tuyến, Tiểu Thu (nữ). Tất cả những cây bút vừa kể đó đều có tài làm nồng mặn ư t́nh trong câu chuyện mạn đàm một phần là nhờ có lối phát âm vụng về cẩu thả đó.
Tuy nhiên trong chương tŕnh văn nghệ bỏ túi Chiều Tha Hương tại hội trường Saint Jacques (Paris) vào hè năm 2000, Dư Thị Diễm Buồn lên diễn đàn để đọc bài diễn văn do chị soạn trước. Dường như chị bị ám ảnh về tôi chê sự phát âm hơi quê quê của chị nên chị g̣ gẫm giọng đọc. Giọng bị nhốt sâu trong cuống họng lại bị nhấn vuốt quá trớn trở nên nhọn hoắc, dường như giọng của ai đâu, chớ không phải của chị.
Qua các cuộc điện đàm, Dư Thị Diễm Buồn ưa bàn những món ăn phổ thông miền Nam với tôi luôn. Chị hay suưt soa:
- Chèn ơi, món cá bống trứng kho tiêu ngon… chết giấc. Chu choa ơi, món cá trê vàng cặp que tre tươi rồi nướng lửa than, đem dầm nước mắm gừng… cũng ngon chết giấc luôn.
Từ chữ “ngon chết giấc” có duyên quá đỗi. Cho nên tôi bảo chị:
- Trong bữa ăn, nếu ai biện những món ăn khoái khấu ấy cho bà, bà sẽ chết giấc mấy lần đây? Chết giấc chừng hai lần th́ mệt quá, làm sao bà ăn ngon bữa cơm? Làm sao bà ăn cho trọn bữa cơm, hả bà?
Trước khi tôi gặp Dư Thị Diễm Buồn vào tiết lập đông năm 1998, chị có gởi cho tôi mấy tấm ảnh chị chụp ở thành phố Addison (thuộc tiểu bang Illlinois). Người trong ảnh không có ǵ đặc biệt. Rồi sau nầy, tôi được gặp chị tại quán Cây Me ở quận 13 Paris, tôi nhận thấy chị trắng trẻo, thon gọn và xinh đẹp. Đi bên cạnh là phu quân của chị với nét mặt đều đặn, có vẻ mô phạm và trí thức, mà chúng tôi tạm gọi là ông Vĩnh (nhân vật chính Trong Chân Trời Hạnh Phúc) hoặc ông Dư Khải Minh (nhân vật chính T rong Lâu Đài Kỷ Niệm). Tôi làm bộ lên giọng quở trách:
- Bà cứ giấu đấng trượng phu của bà hoài. Chồng như vầy th́ đem khoe chớ sao lại giấu? Mà giấu được với bạn bè không?
Diễm Buồn cười khè khè, giọng cười của bà Phùng Há trong tuồng Mạnh Lệ Quân Thoát Hài.
- Ai mà giấu làm ǵ? Tại chưa có dịp khoe đó chớ. Nếu tui giấu ảnh th́ hôm nay sao ảnh đi bên cạnh tui?
Trong tấm ảnh chị đóng vai Cô Giang trong vở thoại kịch Ngày Tang Yên Bái trong dịp lễ phát phần thưởng của trường, cặp môi chị hơi dầy tạo nét gợi cảm, chân phác cho khuôn mặt. Nhưng trong tấm ảnh chị gởi từ Illinois, cặp môi chị mỏng hơn làm cho nụ cười dưới lớp son hồng đào mặn mà hơn và cũng dí dỏm hơn.
Hai lần gặp gỡ Dư Thị Diễm Buồn tại Paris, tôi
nhân thấy chị có khuôn mặt phúc hậu. Chị không thuộc loại cao sang
thanh thoát v́ ngôn ngữ chị b́nh dị, giọng nói chị chân phương, tánh
t́nh chị đôn hậu và chị không làm dáng hay gọt dũa cử chỉ cho thật
điệu đà. Chị không thuộc danh hoa trong hoa viên ngự uyển. Chị là
hoa ngoài khoáng dă, không có tên trong hoa phổ; chẳng hạn như hoa ô
môi tím trên bờ sông Tiền Giang chảy qua bắc Mỹ Thuận, hay hoa vông
đỏ rực vết son tươi ven các ḍng kinh loáng nước trong veo vào cận
Tết, hoặc hoa phượng thắm chói màu tấm lụa đào trong sân trường, ven
bến nước, trước cổng đ́nh.
Trong quyển truyện Trong Lâu Đài Kỷ Niệm có in tấm ảnh của chị chụp
chung tấm ảnh với chồng. Tôi nói đùa:
- Trong ảnh bà đứng cóm róm bên ông Vĩnh, giống như con chồn đứng hai chân coi quê quá.
Diễm Buồn cà khịa liền:
- Hễ mở miệng ra là anh kiếm chuyện chê tui. Đó là tấm ảnh tụi tui chụp vừa mới đính hôn. Hồi xưa khi chưa lấy chồng, tui ốm ṛm, hai vai rút ngắn, lưng hơi c̣ng nên tôi đứng khóm róm như vậy. Bây giờ tôi đâu c̣n như vậy nữa. Hồi xưa ở nhà gọi tôi là cô Tư Ṛm. Lại nữa, tôi tiêu xài mực thước mà cũng bị mang tiếng là cô Tư Kẹo. Bởi lẽ, hồi c̣n đi học, tui đâu có nhiều tiền th́ hào phóng sao được?
Đúng vậy, Bây giờ hai cái hổn danh Tư Ṛm, Tư Kẹo cho cô nữ sinh ốm yếu, èo uột chỉ có tiền đủ ăn quà thuở nào hiện nay không c̣n đúng nghĩa nữa. Bây giờ cô trở thành nữ sĩ Diễm Buồn có vóc dáng đầy đặn nuột nà, hào phóng rất mực. Nữ sĩ du lịch khá nhiều ở các tiểu bang trên đất Hoa Kỳ, qua thăm viếng Paris xứ Pháp, Bỉ, Đức, Ḥa Lan, Anh, Qua Úc Châu, qua lục địa Trung Hoa. Nữ sĩ bây giờ c̣n xuất tiền túi, quyên góp tiền bạn bè để giúp đỡ Lệ Khánh, Thụy Vũ, Lê Xuyên, Nguyễn Thụy Long khi họ đang sống chật vật sau bức màn tre.
Bạn bè chung của chị và và tôi thường bảo tôi rằng:
- Mụ ấy vui như trẻ con gặp Tết, được mặc áo mới, được tiền ĺ x́ trong phong bao đỏ . Mụ ấy lấy cái bút hiệu Diễm Buồn không đúng điệu đâu. Tụi ḿnh phải gọi mụ ấy là Dư Thị Diễm Vui hoặc Dư Thị Diễm Tết mới là phải chứ.
Dư Thị Diễm Buồn thích mặc áo dài hở cổ (kiểu do bà Ngô Đ́nh Nhu sáng chế ra). Kỳ qua Paris ra mắt thi tập Một Thoáng Hương Xưa (1998) tại quán Cây Me (Paris 13 ème), chị mặc áo bằng mousseline đen in lác đác hoa màu hoàng yến. Hai năm sau, vào năm 1990, chị qua Paris chấm giải thi hoa hậu áo dài cho sinh viên Âu Châu và ra mắt thi tập Những Ngày Xưa Thân Ái, vẫn mặc chiếc áo dài hở cổ, nền lụa đen nổi bật đóa hoa thục quỳ màu hoàng cúc đậm hơn ở ngực bên phải, nhưng lá lại có màu đen viền trắng mọc ở nhánh hoa và điểm rải rác ở ngực bên trái.
Mới đây chị gởi thêm 3 tấm ảnh nữa. Trong một tấm ảnh chị xơa tóc thề đứng bên ḍng nước in sắc màu trứng sáo, viền lớp cây hoang dại nhuộm ánh tà dương màu vàng tái ở xa, và mọc tua tủa những lùm cỏ, cây ngô đồng màu thúy lục đậm hơn màu rêu xanh ở gần. Người trong ảnh áo rằn ri nhiều màu, nhưng lại là màu nguội và sắc đạm gồm có: tím đậm như màu nếp than, vàng tái như màu hoa kim liên, tím pha xám như màu hoa soan đào, hồng đơn tức là màu hường pha xám bạc. Các bông hoa trên áo (les motifs) dù có chen lấn nhau nhưng tổng thể áo màu sắc không ḷe loẹt chói chang. Mới nhứt là có lẽ 2 tấm ảnh chị chụp vào Tết Nguyên Đán năm Ất Dậu: một tấm trong căn bếp bóng loáng v́ được lau chùi kỹ lưỡng, một tấm tại pḥng khách có bộ xa-long bọc nệm da màu xám đậm gần đen giống như đá huyền vũ (ardoise) có tủ kính đựng bát dĩa bằng sứ quư giá, có chậu sứ vẽ hoa gấm choáng lộn sắc đen, màu xanh, màu đỏ chen lộn nét hoàng kim lấp lánh. Cây kiểng trồng trong chậu có nhánh lá như đuôi chim linh phụng, nhưng mềm mại thướt tha. Trong ảnh, chị Dư Thị Diễm Buồn mặc áo màu hồ thủy tức màu xanh như nước bồn tắm lót gạch tráng men lam, bên ngực phải có vẽ đóa hoa màu gấm đại hồng như hoa dâm bụp. Khắp thân áo in lác đác chấm đỏ, chấm trắng và c̣n điểm thêm những viền trăng cong mềm màu trắng, những nét đuôi én chẻ đôi sắc sảo cũng màu trắng.
Những tấm ảnh của một người đàn bà cằm bút ở tuổi mùa thu cuộc đời gợi cho bút giả liên tưởng những tác phẩm truyện dài cũng như tác phẩm thi ca cùng đường lối viết lách của đương sự. Văn chương của chị đa dạng về mặt t́nh cảm. Nó không như hoa cúc nở trong sương, hớn hở khoe sắc tơ vàng và cười ngạo với mầm hủy diệt len lỏi trong thời tiết. Nó cũng không hắt hiu như ngọn heo may thổi trong bóng tối lác đác mưa dầm. Nó có vui có buồn, phô diễn trọn vẹn tấm ḷng bén nhạy với cảm hứng của tác giả. Nó đưa độc giả trở về một thuở thanh b́nh trên đất nước của chúng ta cùng thuở nhiễu nhương trong cuộc nội chiến.
Chúng ta có thể theo chân Dư Thị Diễm Buồn để t́m lại những dấu vết thăng trầm trên mệnh nước nổi trôi.
1/ Hồ Trường An (HTA) hỏi: - Xin chị cho biết
tiểu sử của chị?
Dư Thị Diễm Buồn (DTDB) trả lời: - Thưa anh, tôi được sanh quán ở
thị xả Cần Thơ. Ba tôi là thầy giáo. Má tôi nội trợ. Tôi có năm chị
em gái. Ở quê nhà là tiểu công chức, sang xứ người làm công. Chồng
tôi là cựu giáo sư, cựu quân nhân trong quân lực Việt Nam Cộng Ḥa.
Chúng tôi có 3 đứa con (gái, trai lớn sanh ở Việt Nam, cháu trai út,
sanh ở Mỹ).
Theo làn sóng người chạy loạn, gia đ́nh chúng tôi đào thoát khỏi quê
hương 11 giờ đêm, ngày 13, tháng 5 năm 1979, trên chiếc tàu đăng kư:
MT#2736 (MT là Mỹ Tho). Chúng tôi vào tỵ nạn ở tiểu bang Illinois
(Mỹ) đầu năm 1980. Sau 9 tháng lang thang qua 3 đảo, ở Nam Dương
(Indonesia). Đó là: Terempa, Kuku, Galang.
Đến Mỹ lỡ chợ lỡ quê, chồng tôi đi làm 23 ngày sau đó. Và sau khi
sanh cháu trai út được 1 tháng 7 ngày (11 tháng khi bước chân vào
Mỹ), tôi cũng đi làm. Sống 25 năm ở vùng đất lạnh t́nh nồng Chicago
thuộc tiểu bang Illinois, bây giờ chúng tôi dọn qua ở ngoại ô
Sacramento (thuộc thủ phủ của California). Sau khi các con chúng tôi
đă ra trường và đi làm (hai đứa bác sĩ, một đứa kỹ sư).
2/ HTA: - Xin chị cho biết gia đ́nh bên nội của chị. H́nh như ông
nội của chị là người Trung Hoa, bỏ chế độ của triều đại nhà Măn
Thanh để qua Việt Nam t́m đất sống?
- DTDB: - Thưa anh, ông nội tôi người Trung Hoa (Phúc Kiến). Bởi v́
ông tôi bị bạo bịnh qua đời khi ba tôi c̣n đang học ở Pháp. Theo bà
nội tôi kể, ông nội tôi và ông cố của tôi theo đảng cách mạng của
Hồng Tú Toàn chống triều đ́nh Măn Thanh. Đảng cách mạng tan ră, dư
đảng chạy trốn khắp nơi. Ông nội tôi lúc đó c̣n trẻ lắm, ông và ông
cố tôi chạy sang Singapore. Ông cố của tôi bất ngờ lâm trọng bịnh
qua đời. Ông nội tôi chôn cất cha xong, xin đi làm công dưới tàu
buôn. Tàu qua Việt Nam, ông ở lại đây lập nghiệp và cưới bà nội tôi
là người Cai Lậy (thuộc tỉnh Mỹ Tho). Ông bà nội tôi về mở tiệm bán
thuốc á phiện tại chợ Cái Thia (vào thời Pháp thuộc đó, á phiện được
bán tự do và được cấp môn bài). Ông bà nội tôi có năm người con
trai. Hay có một điều là nhà bán á phiện, anh em ba tôi người nào
cũng biết làm thuốc, biết sên thuốc ở bàn đèn cho người ta hút, vậy
mà cả năm anh em không ai bị nghiện á phiện cả. Bà nội tôi kể ông
nội tôi sanh trưởng ở Phúc Kiến, nhưng ông là người Tàu gốc Mông Cổ,
nên năm đứa con trai của bà người nào cũng cao lớn khôi vĩ. Năm
người con nầy c̣n có thêm tánh phóng khoáng, hào hoa, phong nhă nữa.
Chỉ có chú Chín và chú Mười tôi một vợ một chồng cho đến ngày qua
đời. Ba tôi th́ khỏi nói, ông là số một trong năm anh em, mỗi bến
mỗi t́nh, ông lại là dân du học ở Pháp hấp thụ ít nhiều văn minh xứ
người, nên rất phong lưu và lịch lăm.
Mặc dù tôi không biết mặt ông nội ra sao, chỉ thấy tấm h́nh bán thân
trắng đen của ông trên bàn thờ, nhưng tôi kính trọng ông nội tôi
lắm. Bởi bà nội tôi kể rằng, ông nội và ông cố tôi lánh nạn ở
Singapore hết sức vất vả, cơm ăn bữa có bữa không. Cha con hẩm hút ở
xứ lạ quê người, bất ngờ cha chết, không có tiền chôn cha, ông nội
tôi phải kư giấy ở mướn cho người ta ba năm. Hết nợ, ông mới đi làm
ở tàu buôn và qua Việt Nam. Khi làm ăn khá giả ông trở lại
Singrapore, mướn người nửa đêm lén đào mả lấy hài cốt của cha ḿnh
may thành cái gối kê đầu nằm để qua mắt hải quan, đem qua Việt Nam
chôn ở đất nhà.
3/ HTA: - Xin chị nói về Cái Bè và các làng phụ cận với làng Mỹ Đức
Đông, quê ngoại của chị (đồng ruộng, sông ng̣i, chợ búa, con cá lá
rau và hoa ô môi).
DTDB: - Theo tôi biết, Cái Bè là chợ quận. Trước thời Tổng Thống Ngô
Đ́nh Diệm quận Cái Bè lớn và dài đến bắc Mỹ Thuận, gồm luôn làng An
Hữu. Sau đó làng An Hữu tách rời quận Cái Bè, lập thành quận lấy tên
là Gi áo Đ ức v à C ái B è t ên m ới l à S ùng Hi ếu. Nhưng tất cả
giấy tờ ǵ quan trọng th́ người dân đều xuống văn pḥng quận Cái Bè.
Từ Cái Bè về bắc Mỹ Thuận th́ đi qua làng Mỹ Đức Đông, có cầu Ông
Hưng, cầu Ông Vẻ nối liền Quốc Lộ 4.
Làng Mỹ Đức Đông nằm giữa, giáp ranh với các làng Mỹ Tây, Mỹ Lương,
Mỹ Thiện và Ḥa Khánh. Ngăn cách làng Mỹ Đức Đông với làng Mỹ Tây và
Mỹ Lương (có Ḥa Lộc là nơi chôn nhau cắt rún của nhạc sĩ tài hoa
Anh Viet Thu) là con sông Mỹ Đông. Sông nầy không biết bắt nguồn từ
đâu, nhưng nó dài từ Đồng Tháp Mười, đi qua Ngă Sáu, Kinh Bùi và
những sông ng̣i chằng chịt ở các làng mạc khác. Sông chảy vào làng
Mỹ Đức Đông nên từ ngàn xưa gọi là sông Mỹ Đông. Sông Mỹ Đông qua
chợ Cái Thia và nhập vào sông Cửu Long chảy ra biển. Nước sông Mỹ
Đông từ ḍng Tiền Giang chảy vào nên trong xanh và ngọt, có nhiều
phù sa, cho nhiều tôm cá ngon sống ở nước ngọt như cá sủ, cá mè
vinh, cá he nghệ, cá leo, cá thác lác, cá trèn.... Các loại cá đồng,
cá trê, cá lóc, cá sặc, cá rô... từ các ruộng đồng ở vùng Xẽo Muồng,
Kinh Xáng, Ngả Sáu, Đồng Tháp theo nước tuôn ra...
Mỹ Đức Đông là làng trù phú có nhiều loại trái cây nổi tiếng phát
xuất từ đây như, gà, cam, ổi xá lị, xoài cát đen, chuối cau... Dân
làng Mỹ Đức Đông sống nhờ vào các loại hoa trái mùa nào cũng có bán.
Dân cất nhà gần sông, vườn sau nhà. Ngoài côi vườn là ruộng. Ruộng ở
đây được nước sông ra vào thông thường nên không bị phèn như ở các
làng khác. Nước sông lại cho nhiều phù sa nên lúa thóc hoa quả ở
vùng nầy sai và tươi tốt. Nhà nông ở làng nầy trồng lúa, trồng nếp
chỉ để ăn chớ không có bán.
Làng Mỹ Đức Đông có chợ Cái Thia. Mặc dù chợ nhỏ nhưng dân làng và
những làng lân cận sang bán buôn, xe cộ tới lui rất sầm uất. Nhờ có
con lộ tẻ nối liền từ Quốc Lộ 4 vào, rất thuận lợi việc chuyên chở
các hàng hóa tiếp tế cho thị thành. Bởi đó mỗi ngày đều có những
chuyến xe đ̣ rước đưa hành khách từ Cái Thia đi Sài G̣n và từ Sài
G̣n về Cái Thia, Xe Cái Thia đi Mỹ Tho, Cái Thia Cái Bè, Cái Thia
Giáo Đức, Cái Thia Ḥa Khánh...
Đặc biệt ở quê ngoại tôi, dân ngoài trồng nhiều loại cây ăn trái
theo dọc hai bên bờ sông, nhứt là các loại xoài như xoài cát, xoài
thanh ca, xoài voi, xoài ḥn, xoài tượng... c̣n có các loại dừa như
dừa xiêm, dừa lửa, dừa ta, dừa Tam Quan... Và gần như nhà nào cũng
trồng một vài gốc ô môi bên bờ sông để nhà ngâm rượu, dư th́ bán.
Người ta nói rượu ngâm với ô môi trị được bịnh phong thấp rất công
hiệu. Khi đến tuổi mộng mơ th́ tôi rất mê thích màu hoa ô môi lắm.
Hoa ô môi màu tím tím ngă hồng. Tôi muốn nói nhạt hơn màu tím, sậm
hơn màu lá cẩm.
4/ HTA: - Chị có thích những ḍng sông, ao đ́a, mương rạch, khe ng̣i
nơi quê ngoại của chị không? C̣n những lễ lộc, đền chùa, am miễu,
đ́nh thần ra sao?
DTDB: - Sáng sớm, khi mặt trời chưa lên, mà được ngắm cảnh sương mù
trắng đục như màn lụa mỏng, như mây bay, như khói tơa trên mặt nước
sông th́ c̣n ǵ thích thú hơn? Nơi quê ngoại tôi, vào những buổi
chiều lộng gió, đứng trên Cầu Khum ngắm nh́n ruộng đồng bao la cũng
là cái thú rất thi vị. Hay những đêm rằm trăng sáng cùng chị em, bạn
bè bơi thuyền trên sông th́ tuyệt!
Cho đến bây giờ tôi vẫn c̣n nhớ rơ, mặc dù ḍng đời thay đổi và quê
hương theo vận nước nổi trôi, nhưng ḷng tôi vẫn cứ tưởng như mới
xảy ra tuần trước, tháng trước thôi anh ạ. V́ cứ mỗi năm vào tháng
ba rằm Thượng Ngươn làng Mỹ Đức Đông tổ chức cúng đ́nh Thần lớn lắm.
Các ông hội đồng làng dĩ nhiên là có ông ngoại tôi rồi, v́ ông là
ông Hương cả của làng nầy. Các ông cho làm ḅ, làm heo... cúng Thần
để tạ ơn bảo vệ b́nh an cho dân làng, cho mưa thuận gió ḥa, ruộng
nương trúng mùa... suốt năm qua. Trong dịp cúng đ́nh, họ mời gánh
hát bội về hát chầu mấy ngày liên tiếp. Dân làng Mỹ Đức Đông và dân
các làng lân cận tha hồ dự thỏa thích các tṛ chơi như đua ghe, bắt
vịt trên sông, nhảy bao bố, kéo dây... Vùng quê ngoại tôi c̣n có
miểu Ông và am Bà Cố linh thiêng lắm. Dân làng ai đi qua ngang cũng
giở nón chào để ṭ ḷng sùng kính. C̣n tôi th́ những ngày vía, đều
được bà ngoại, hoặc mấy d́ đưa đến đó để thay bùa, đổi niệc giữ b́nh
an mà ngoại đă xin cho tôi. Niệc và bùa đủ màu sắc, h́nh vuông, h́nh
dài, h́nh tam giác... tôi đeo có chùm có tua trên cỗ. Bà ngoại tôi
thường nói. "Am, miễu là nơi để cho thần linh, những người có đạo
hạnh ẩn thân. Cho nên làm người phàm mắt thịt như chúng ta phải tôn
kính thờ phượng và tin tưởng... Cho nên nhờ ông bà phù hộ, cháu mới
sớm được khỏe mạnh...".
5/ HTA: - Xin chị nói về thời hoa niên của chị ở Cần Thơ. Xin nói
những thắng cảnh ở đó.
DTDB: - Miền Nam nói chung có rất nhiều thắng cảnh. Thuở hoa niên
của tôi, Cần Thơ đă ngún ng̣i chinh chiến rồi. Ba má chúng tôi không
cho chị em tôi đi xa thành phố, những nơi mà trước đó chưa đến, hoặc
nơi ấy không có người quen. Cho nên dù sanh ra ở Cần Thơ, đi hoc ở
Cần Thơ nhưng tôi chưa có dịp thăm di tích lịch sử ở xă Long Tuyền
là quê của ông Bùi Hữu Nghĩa danh sĩ triều nhà Nguyễn. ông là thi sĩ
nổi tiếng trong làng thơ Miền Nam vào thế kỷ 19. Tác phẩm để đời đặc
sắc của ông là vở tuồng "Kim Thạch Kỳ Duyên". Ngoài ra ông c̣n làm
thơ chữ Nôm, chữ Hán...
Cần thơ nổi tiếng cây ngọt, trái lành, có nhiều kiều nữ, có bến Ninh
Kiều, bến Nhị Kiều, có vườn ổi, có chùa Nàng Tiên, có chùa Kiến
Quốc... Có trường trung học Phan Thanh Giản và trường nữ trung học
Đoàn Thị Điểm đă đào tạo cho quê hương những thanh niên ưu tú. Cần
Thơ c̣n mệnh danh là Tây Đô, là trung tâm lănh thổ đất Hậu Giang...
Tỉnh Cần Thơ không có biển, cũng không có núi. Nhưng cần Thơ có
những chuyến phà đưa rước xe cộ, hành khách sang sông. Có đ̣ chèo ở
bến Ninh Kiều đưa du khách thưởng ngoạn thành phố Tây Đô về đêm.
6/ HTA: - Xin chị nói về trường Đoàn Thị Điểm và thời kỳ chị c̣n học
ở đó?
DTDB: - Tôi c̣n nhớ trường nữ trung học Đoàn Thị Điểm nằm phía sau
trường Phan Thanh Giản (trường Nam), ngăn cách bởi tấm vách tường
cao. Cổng chánh của trường Đoàn Thị Điểm nằm trên đường Ngô Quyền,
ngang với Ty Cảnh Sát Quốc Gia (lâu quá rồi không có dịp trở lại,
không biết tôi có nhớ lộn không?). Vào cổng trường, bên phải là khu
nhà vệ sinh. Bên trái là dăi pḥng học có lầu, khang trang sạch sẽ
và h́nh như trường mới cất không bao lâu. Trường có từ lớp đệ thất
lên đến lớp đệ nhứt. Khi tôi vào học th́ Hiệu trưởng là bà Trần Thị
Nhơn (người Huế, bà có giọng nói hơi nặng). Mỗi tuần bà có dạy lớp
tôi 1 hay 2 giờ Anh văn ǵ đó. Trước giờ bà dạy, nhiều chị t́m cớ
xin về v́ họ nói giọng bà nói tiếng Anh khó nghe quá! Bà Mừng làm
giám thị, bà Mừng người thấp và mập mạp, nhưng bà có hai cô con gái
rất xinh đẹp. Cô gái lớn của bà tên Anh và sau đó du học ở nước
ngoài(?).
Đă là học sinh trung học, chúng tôi gần như đứa nào cũng đến tuổi
biết buồn, biết mơ mộng. Chiều thứ sáu th́ các anh lính chiến về
phép. Có anh mặc đồ lính trận c̣n bám bụi chiến trường trông phong
trần và không kém phần hào hoa... Có anh phi công mặc bộ đồ phi hành
màu xám tro, hay màu đen đang ngồi trên xe máy c̣n nổ. Có anh lính
hải quân với bộ quân phục xám xanh màu bọt biển... đang đứng ngoài
cổng chờ đón em đi dạo phố. Nữ sinh chúng tôi đồng phục màu trắng,
giờ tan học túa ra, rồi nhởn nhơ như đàn bươm bướm trắng.
Nhưng tôi th́ không có tốt số ở trong nhóm các bạn học mệnh danh là
kiều nữ của Tây Đô đó đâu. V́ sao anh biết không? Tôi vừa cù lần,
mặt mũi lại vừa giống con bé lọ lem, tướng tá c̣n ốm nhom và lóm
khóm nữa. Nên tôi luôn một ḿnh thui thủi đi về nhà sau buổi tan
trường. Nhờ vậy mà tôi có nhiều th́ giờ để học bài, có nhiều th́ giờ
để tự do ngắm nh́n không gian cao rộng, mà mộng, mà mơ, mà thương
mây, mà khóc gió... Tôi có nhóm bạn, lúc đó người là công chức,
người là quân nhân, người là sinh viên, người là học sinh trường
Phan Thanh Giản như anh Thái Minh Kiệt sau nầy lấy bút hiệu là
Nguyễn Văn Ba viết văn nổi tiếng ở hải ngoại. Chúng tôi chỉ là bạn
bè thuần túy thôi anh, mỗi lần đi dạo bến Ninh Kiều, đi xem phim, đi
nghe nhạc, hay đi ăn uống th́ bọn tôi đi chung một nhóm bốn năm
người.
7/ HTA: - Truyện dài nào của chị cũng có h́nh bóng của bà ngoại chị.
Xin chị nói đôi chút về cụ bà.
DTDB: - Tôi là đứa con xấu háy. Má tôi nói sau khi lọt ḷng mẹ chưa
đầy tháng là tôi bịnh, chạy thuốc tây, thuốc tàu, thuốc nam, nhưng
vô hiệu quả. Nghĩa là bịnh cứ tái đi tái lại hoài, chớ không hết
hẳn. Một tháng tôi bị bịnh hơn hai mươi ngày. B́nh t́nh như vậy nên
cơ thể tôi càng c̣i cọc ốm yếu hơn. Má tôi lén đi coi thầy, thầy bảo
ngày sanh tôi kỵ với tuổi má tôi, nếu không cho tôi ở cách sông với
mẹ th́ sẽ không hay. Ba tôi không tin, nhưng thấy tôi càng ngày càng
yếu đi, nên ông phải bằng ḷng để bà ngoại đem tôi về quê hoạn
dưỡng.
Từ đó, tôi được bà đưa tôi đi cầu lễ ở chùa, đền thần, đền thánh,
miếu, am... Nơi nào mà bà nghe đồn là linh thiêng th́ trước sau ǵ
bà cũng đưa cô cháu cưng đến đó. Không biết có phải là nhờ không khí
trong lành ở thôn quê, cộng vào các loại thuốc trị đúng bịnh hoặc
nhờ thầy pháp, hay là do các cô lên đồng bắt quỉ nhốt ma trong tĩn
rồi dán lá bùa đỏ đem bỏ sau miếu Thổ Thần, để Thổ Thần giam ở đó
không đi quấy nhiễu người khác? Nhưng mấy tháng sau ngày bà ngoại
đem tôi về th́ tôi ít hay bịnh, ăn uống nhiều, da dẻ hồng hào và lần
lần tôi được như những đứa trẻ b́nh thường khác.
Tôi sống với gia đ́nh bên ngoại từ chưa đầy thôi nôi cho đến 8 tuổi.
Sau khi cúng căn giải hạn th́ tôi mới trở về sống luôn với ba má và
chị em tôi. Trong suốt khoảng thời gian 8 năm đó, tôi được gia đ́nh
bên ngoại, có ông bà ngoại, cậu d́ (chưa có gia đ́nh riêng) thương
yêu, bao bọc, chở che. Lúc c̣n nhỏ quá, tôi không biết, nhưng khi
tôi được bà ngoại dắt đi học lớp vở ḷng trường trong xóm, th́ cả
tháng đầu ngày nào bà cũng quanh quẩn ngoài lớp học, không đến gần
nhưng luôn cho tôi thấy được bóng dáng bà để tôi không khóc đ̣i về.
Lúc nhỏ tôi uống thuốc bắc, thuốc nam cho đến bây giờ nghe mùi thuốc
tôi vẫn c̣n sợ. Mỗi lần uống thuốc bà ngồi kế bên dỗ dành, uống xong
bà cho khi th́ cục đường tán, khi th́ kẹo dừa, khi th́ kẹo cam, khi
th́ kẹo đậu phọng ăn vào cho miệng tôi mau hết đắng. Bà đút cho tôi
từng muỗng cháo có miếng cá đă gở xương để bên trên. Tôi với bà
ngoại như bóng với h́nh. Bà ngủ chung với tôi, bà dắt tôi theo khi
bà đi chợ, khi bà đi lễ đ́nh, chùa, khi bà đi ăn lễ cưới, hỏi hoặc
đám giỗ ở nhà những họ hàng thân quen... Cho nên, khi về sống với
gia đ́nh ba má và chị em, đêm nào tôi cũng khóc nhớ bà đến mấy tháng
trời. Lúc đó tôi luôn nghĩ rằng đời nầy tôi sẽ không bao giờ thiếu
bà ngoại tôi được.
Mỗi khi đến ngày nghỉ lễ Phục Sinh, Tết ta, nghỉ hè là tôi về sống
hạnh phúc bên ngoại tôi. Tôi luôn dành với mấy đứa con cậu con d́
ngủ với ngoại suốt thời gian tôi về thăm đó. Nhưng ngày bà ngoại tôi
chết, tôi không được tiễn bà ra phần mộ, không được rải nắm đất lên
mồ! Bà qua đời bởi đạn pháo vô t́nh của giặc!
8/ HTA: - Thuở nhỏ chị thích những tṛ giải trí nào? Xin nói về các
vụ bẫy chim, bắt cá, bắt lươn, ṃ ốc, ṃ hến miền quê ngoại của chị.
DTDB: - Hồi nhỏ khi chưa đi học, chưa biết chữ tôi thích theo cậu
tôi cơng ra đồng thả diều về mùa khô. Đi học tôi thích đánh bún hột
me, hột ô môi, nhảy dây, nhảy nhà. Khi biết đọc tập đọc, biết trả
lời những câu hỏi trong bài chánh tả th́ tôi thích đọc thơ Lục Vân
Tiên, Nguyệt Nga Cống Hồ, Chàng Nhái Kiểng Tiên, Con Tấm Con Cám,
Thoại Khanh Châu Tuấn... cho bà ngoại tôi nghe. Tôi thích đọc truyện
cổ tích nữa. Tôi nhớ có lần bà ngoại tôi đến nhà người quen có nhiều
sách bà mượn, rồi bảo chú Sáu Cà Lâm làm vườn đội về cả thúng muốn
khum xương sống, mệt thở hào hển cũng ráng nói: "sách, sách, cái
mà...cái mà nhiều...nhiều quá, cô đọc cái mà, cái mà cầu... cái mà
ba năm cũng cũng chưa... chưa... chưa hết" làm cả nhà ai cũng cười.
Tôi c̣n nhớ đó là bộ truyện dịch Thằng Người Gỗ (Pinocchio).
Thú thật với anh, sống ở quê ngoại từ lúc ấu thời, và khi lớn lên
cũng vậy, tôi chưa bao giờ bước chân xuống ruộng. Có lẽ bà ngoại
cưng tôi quá không cho làm những chuyện nặng nhọc và cũng v́ tôi quá
sợ đĩa anh ơi. Nhưng tôi có ngồi trên xuồng chài xem người ta chài
cá. Xách giỏ, bưng mồi theo cậu tôi ra đồng cho cậu câu rê. Cũng có
khi đi hốt trứng chim, đuổi chim với lũ con d́ con cậu ở lăng trống.
Tôi ngồi trên bờ coi người ta bắt tôm cá giở chà. Ṃ hến th́ tôi
thấy không khó. Tôi thích ngồi xuồng theo coi thiếm Sáu ṃ bắt hến
bên kia bờ kinh. Hến coi bộ dễ bắt, v́ nó không ḅ, không chạy và
cũng không búng như tôm, không nhảy, không dẫy đành dạch như cá. Chờ
nước ṛng sát, trơ băi śnh non, thím lấy hai bàn tay cào cào dưới
śnh non để t́m hến bắt, rồi rửa cho trôi bớt śnh, bỏ vào thùng.
Chỗ nào nhiều hến th́ thiếm cào nhiều śnh non vào lưng lửng rỗ rồi
đem chao dưới nước, cho sinh theo nước ra ngoài, c̣n lại là hến. Tôi
cũng xách thùng theo các con bà d́ đi bắt ốc bươu. Sau cơn mưa
nhiều, nước nổi, khi nước cạn xuống th́ ốc bưu mập ú đeo trên những
cọng đưng, cọng lác... đầy cả ao, cả mương ngoài ruộng.
9/ HTA: - Hồi nhỏ chị thích đọc sách ǵ ngoài chuyện cổ tích?
DTDB: - Hồi nhỏ tôi thích nghe kể chuyện cổ tích và cũng ham đọc
sách đến quên ăn, quên ngủ. Thường th́ tối, tôi chong đèn nằm trong
mùng, chỉ chừa cái đầu ra ngoài cho khỏi bị muổi cắn để đọc sách,
đọc truyện, hoặc đọc thơ có ca có kệ cho bà ngoại tôi nghe. Tôi khóc
khi Xuân Nương bị mẹ chồng đánh đập trong truyện Lâm Sanh Xuân
Nương. Tôi thương mến kính phục nàng Cúc Hoa trong Phạm Công Cúc
Hoa. Tôi ghét cai ghét đắng Thị Mầu trong Quan Âm Thi Kinh... Thưa
anh, thật ra sách nào tôi cũng thích đọc, trừ những sách giết chóc
đẩm máu, ác ôn, trộm cướp, dâm đảng th́ tôi không thích xem.
Có lẽ sự đam mê đọc sách của tôi theo tuổi tác và thời gian. Khi học
đến lớp bốn, lớp năm tôi lén lục lạo tủ sách của ba tôi để đọc những
truyện kiếm hiệp của Kim Dung, truyện Thủy Hử kể sự tích anh hùng
Lương Sơn Bạc, những truyện đường rừng của Thế Lữ... Rồi những
truyện t́nh cảm của những tác giả khác. Vào trung học tôi đọc truyện
của Tự Lực Văn Đoàn. Tôi đọc O Chuột, Gánh Hàng Hoa, Tôi Phải Sống,
Nửa Chừng Xuân, Trống mái... Tôi mê những nhân vật tiểu thuyết như
chàng sinh viên Ngọc và chú Tiểu Lan trong Hồn Bướm Mơ Tiên. Chàng
Dũng và cô Loan trong Đoạn Tuyệt.... Tôi mơ mộng theo bài thơ có mấy
câu: "Tôi đứng nghiêng ḿnh dưới nắng mai. Vịn ngành sương đọng lệ
hoa rơi. Cười nâng tà áo đưa lên gió. Tôi bảo hoa kia khóc hộ
người". H́nh như của Thế Lữ phải không anh? Tôi khóc một ḿnh khi
đọc bài thơ Ngày Tang Yên Bái "Gió căm hờn rền rỉ tiếng gào than.
Trên lưng trời sương trắng phủ màu tang. Ánh mờ lợt của b́nh minh
rất nhẹ. Trên Yên Bái âu sầu và lặng lẽ. Giữa mấy hàng gươm sáng tựa
hào quang. Mười ba người chiến sĩ Việt hiên ngang. Thông thả tiến
đến trước đài danh dự". Tôi thương cảm bài Hổ Nhớ Rừng "Ta sống măi
trong t́nh thương nỗi nhớ. Thuở tung hoành hống hách những ngày xưa.
Nhớ sơn lâm bóng cả cây già..." Tôi xem những tờ báo xuân có từ mười
mấy năm trước của ba tôi c̣n giữ lại... tôi xem hết, xem cả những
mẫu chuyện vui cười, rao vặt. Thường th́ tôi ít khi xem sách dịch
của Âu Mỹ v́ nó khô khan v́ nó không đi sát với tâm hồn người Á
Đông. Không biết tại tác giả, hay tại dịch giả không nói lên hết
đươc ư t́nh của tác giả. Đến khi đi làm, tôi thích đọc những tác giả
Việt Nam đương thời và tiểu thuyết của bà xẩm Quỳnh Dao do Liêu Quốc
Nhĩ dịch.
10/ HTA: - Chị viết văn và sáng tác thơ vào lúc mấy tuổi? Ai dạy chị
làm thơ?
- DTDB: - Lúc học lớp nh́, lớp nhứt th́ tôi viết thường là tùy bút,
thơ bốn chữ, năm chữ chừng 4 câu hoặc 8 câu, trong báo tường của
lớp, của trường. Lúc bấy giờ tôi ham viết lắm.
Anh c̣n hỏi mắc tôi chi vậy? Có trường nào mà dạy làm thơ? Tôi viết
ra, đọc nghe êm tai, chữ nầy không đối chọi chữ kia th́ tôi cho là
được. Khi viết xong đọc đi đọc lại nhiều lần, sữa đổi, trao chuốt
riếc rồi nó quen đi.
Bộ anh không nhớ nhà văn Xuân Vũ đă nói sao? "Có ai mới sanh ra mà
biết làm thơ viết văn bao giờ đâu? Viết riếc rồi nó quen đi. Và trên
đời nầy cũng chưa có trường nào dạy ai làm thơ viết văn mà người đó
trở nên nhà văn, nhà thơ hay nổi tiêng cả. Trời sanh con người có
khiếu th́ văn thơ đó có từ trong máu huyết rồi, chỉ chờ có môi
trường thích hợp là nó bộc phát ra, chớ không có ông thánh ông thần
nào dạy mà nên được. Cho nên viết văn làm thơ không dính dáng ǵ với
bằng cắp cả... Điển h́nh nhứt là nữ văn sĩ nổi tiếng Nguyễn Thị
Vinh... Sách của bà c̣n được làm sách giáo khoa dạy trong các trường
học nữa ḱa..."
11/ HTA: - Tính ra cho tới bây giờ chị có bao nhiêu thi tập? Có bao
nhiêu quyển tiểu thuyết?
DTDB: - Thưa anh tôi đă phát hành được 6 thi tập, và 4 truyện dài.
Chưa kể tôi đă xuất bản một tập nhạc do nhạc sĩ Thông Đạt (Văn
Giảng), nhạc sĩ Hiếu Anh, cùng nhạc sĩ Vơ Tá Hân đă phổ nhạc cho
những bài của tôi. Ngoài ra tôi c̣n ra băng cassette ngâm thơ, và
hai CD ngâm thơ.
12/ HTA: - Sao chị thích làm thơ ca tụng lính? Chị thích nhà thơ
Việt Nam nào? Lư do?
DTDB: - Tôi xin trả lời anh câu sau trước là tôi thích nhà thơ Hữu
Loan. V́ ông là người thơ, người chồng và người lính rất thơ, mặc dù
ông ở khác chiến tuyến với chúng ta. Tôi c̣n thích bài thơ Vườn Cau
Quê Ngoại của Hồ Trường An nữa. "Cho dù không biết tác giả là ai,
chỉ cần đọc xong bài thơ đó, người ta biết ngay tác giả đă trở thành
thi sĩ" (Mượn lời nhà văn khả kính Xuân Vũ đă nói).
Tôi sinh ra và lớn lên trong quê hương chinh chiến. Gần như tất cả
những người trai Miền Nam nước Việt đều đi lính. Họ theo gương cha
ông vào binh chủng nầy hoặc binh chủng khác, đem xương máu ḿnh để
bảo vệ gia đ́nh, giữ ǵn lănh thổ. Sự hy sinh cao cả của người lính
chiến Việt Nam Cộng Ḥa đó, làm sao tôi không ngưỡng mộ, không sùng
bái, không tôn thờ được? Trong tâm ḷng tôi họ là tất cả, tất cả của
những ǵ cao đẹp nhứt của nam nhi thời quê hương chinh chiến. Và
trong những quân nhân hào hùng đó có cha tôi, có họ hàng tôi, có bạn
bè tôi... Có cả chồng tôi nữa, mà chàng đă bỏ lại chiến trường An
Lộc 70% thân thể của ḿnh.
13/ HTA: Cô Cao Minh Thu trong Chân Trời Hạnh Phúc, cô Tuyết Nhạn
trong Trong Lâu Đài Kỷ Niệm. Cô Thu B́nh trong Xa Bến Thiên Đường,
cô Thể Hà trong Vén Màn Sương o Mộng có phải là tác giả không? Hay
là h́nh ảnh của tác giả pha trộn với h́nh ảnh ai khác? Hay chỉ thuần
là nhân vật tưởng tượng?
DTDB: - Tôi viết theo sự đ̣i hỏi của tâm tư. Khi viết, tôi không do
dự, không so đo, không trau chuốt, không gượng ép, không tranh
giành, không đắn đo, không cân nhắc và cũng không kỳ vọng... Cho nên
tôi viết rất dễ, muốn viết, thích viết th́ cứ viết. Nhưng thú thật
với anh, tôi chưa có khả năng để hư cấu từ cốt truyện hoặc các nhân
vật trong truyện dài của tôi. Cho nên tất cả các truyện dài tôi đă
viết có cốt truyện thật, nhân vật thật, hoàn cảnh thật, không gian
thật... Đó là những nhân vật tôi biết, tôi quen. Những hoàn cảnh tôi
nghe, tôi hiểu. Những cảnh vật tôi đă đi qua hoặc tôi đă thấy, hay
tôi t́m ṭi trong sách vở. Viết để thỏa thích tâm hồn nên tôi không
bị chi phối hay bị một áp lực của hoàn cảnh nào bên ngoài hết. Tôi
chỉ thay tên đổi họ, o bế, g̣ gẫm thêm bớt mặn, ngọt, đắng, cay, hay
chua, chát... cho các nhân vật, cũng như người đầu bếp nấu thức ăn
làm sao trước hết là cho ngon miệng ḿnh và sau được vừa miệng nhiều
người khác. Chỉ đơn giản vậy thôi anh.
14/ HTA: - Cũng vậy, chàng Vĩnh trong Chân Trời Hạnh Phúc, Chàng Dư
Khải Minh trong Trong Lâu Đài Kỷ Niệm, chàng Tùng trong Xa Bến Thiên
Đường, chàng Đông Nhựt trong Vén Màn sương Ảo Mộng có phảng phất
h́nh ảnh phu quân chị không?
DTDB - H́nh ảnh phu quân tôi có 80% trong tập truyện Chân Trời Hạnh
Phúc và ba cuốn truyện dài kia, phu quân tôi bàng bạc trong đó nhứt
là dáng vóc cũng như tánh t́nh, cùng nét phong sương của người lính
chiến.
15/ HTA: - Chị có những sâu đậm nào khi c̣n học trường đào tạo y tá.
Xin nói luôn về thời chị làm việc tại bịnh viện Mỹ Tho.
DTDB: - Khi biết tôi đậu vào trường y tá, má và bà ngoại tôi c̣n
mừng hơn tôi. Hai bà nói tôi làm việc cứu người. Hai con em tôi th́
chúng thích mặc đồ đồng phục của y tá v́ trông nó cao quí, sạch sẽ
và đẹp quá là đẹp. Nhưng chúng không thích làm nghề y tá, v́ mùi
cồn, thuốc đỏ, thuốc tím... khó chịu lắm. Những người đến nằm bịnh
viện, hoặc khám bịnh rồi về cũng vậy, không bị bịnh thông thường th́
cũng bịnh truyền nhiễm, hay què quặt... Trông buồn thảm lắm! Hai con
nha đầu ấy thường bảo như vậy.
Tôi th́ đang rầu thúi ruột, v́ những nghề ḿnh thích nhưn thầy giáo
dạy học tṛ thi đều bị trợt vỏ chuối, c̣n nghề không ưa th́ lại
được! Gần đến ngày nhập học tôi uể oải khăn gói lên đường. Mặc dù đi
học cái nghề không thích, nhưng tôi hết sức cố gắng học hành. Trong
khoảng thời gian dài học và thực tập có biết bao nhiêu kỷ niêm, vui
có, buồn có, kể sao cho hết. Nhưng phải nói rằng thời gian đi học y
tá với những bạn đồng lớp là thời gian mộng ước, hồn nhiên, hạnh
phúc của lứa tuổi chập chững vào đời. Tôi có hai cô bạn hiền dễ
thương, chúng tôi sống chung trong nhà trọ. Chúng tôi thảnh thơi,
yêu đời, xí xọn, dung dăng, dung dẻ, ăn diện theo sở thích của mỗi
đứa, làm những chuyện khùng điên dễ ghét. Nhưng chúng tôi vẫn ngoan
hiền, vẫn luôn giữ khuôn khổ nề nếp gia phong lễ giáo của gia đ́nh.
Hai cô bạn cùng khóa của tôi, một đứa người Sài G̣n, một đứa sanh ở
Đà Lạt nhưng cha mẹ gốc Huế, bà mẹ lại là một Công Tằng Tôn Nữ...
Khi ra trường, tôi về làm ở bịnh viện Mỹ Tho vào đầu năm 1968. Thành
phố Mỹ Tho là một trong những thành phố bị thiệt hại nhứt trong cuộc
Tổng tấn công của Việt Cộng vào Tết Mậu Thân. Từ Trung Lương vào
Giếng Nước (thành phố), nhà cửa san sát phồn thịnh gần như bị tàn
rụi. Và chừng 4, 5 giờ chiều th́ dân mang chiếu gối đến ngủ trong
khuôn viên bịnh viện. Dù nhân viên an ninh trật tự của bịnh viện
ngăn cấm, vẫn không cản được họ. Bởi dân chúng nghĩ rằng giặc sẽ
không pháo kích vào bịnh viện. Nhưng họ đă lầm, giặc Cộng bất chấp
thủ đoạn tàn ác th́ có nơi nào chúng từ nan? Kể cả trường học, nhà
thờ, giáo đường, chùa... Tôi nhớ lúc mới về nhận việc ở Mỹ Tho, bác
sĩ Vơ Văn Cẩn quyền trưởng Ty y tế, bác sĩ Chu Hóa Bằng làm Giám đốc
bịnh viện.
Mỹ Tho nước ngọt, cây lành. Thành phố Mỹ Tho hiền ḥa nằm uốn ḿnh
trên bờ sông Cửu Long. Dân chúng Mỹ Tho đa số sống nhờ ruộng rẫy và
vườn cây ăn trái. Cuộc đời tôi nhiều đổi thay trong suốt thời gian
gần 14 năm làm ở bịnh viện Mỹ Tho. Tôi lập gia đ́nh cuối năm 1969.
Tôi sanh hai đứa con ở thành phố nầy. Tôi được chứng kiến ḍng xoay
chuyển lịch sử của quê hương Ngày 30, tháng 4 năm 1975 (nước Việt
Nam hoàn toàn rơi vào tay Cộng sản).
16/ HTA: - Cô bạn Hồng và Huệ của Cao Minh Thu trong Chân Trời Hạnh
Phúc, có phải là h́nh ảnh đồng nghiệp của chị không? Nếu phải xin
chi cho đọc giả chúng ta biết hai nhân vật đó.
DTDB: - Khi nhận sự vụ lệnh để đi làm, tôi vừa mừng vừa lo. Mừng là
từ rày đời ḿnh bước ra khỏi ngưỡng cửa của gia đ́nh để tự lập
nghiệp. Nhưng tôi không khỏi lo sợ t́nh đời, t́nh người... Bởi ḿnh
sắp đến một nơi xa lạ không người thân quen, bè bạn. Tôi thật sự bỡ
ngỡ khi xách va-li đi nhận việc. May mà gặp được hai người làm
chung. Tuổi tác chúng tôi không xê xích nhau bao nhiêu, tụi tôi cũng
c̣n độc thân nên dễ cảm thông và kết thành bạn thân. Lúc nào hai cô
bạn nầy cũng sống vui, sống khỏe, sống yêu đời, sống hạnh phúc dù
trời có sập đi nữa hai cô cũng nhoẻn miệng cười vui, pha tṛ, nói
tếu gây không khí cởi mở, nhiều cảm t́nh với người chung quanh ḿnh.
Hai đứa đó lúc nào cũng chí chóe, ơi ới bên tai tôi, đôi lúc làm tôi
bực lắm. Nhưng hai cô bạn nầy là những người không bao giờ có ư xấu
hoặc phàn bội lại bạn bè.
17/ HTA: - Cũng thế, hai cô Thu Trinh và Thúy Hiền là bạn đồng khóa
với Tuyết Nhạn trong Trong Lâu Đài Kỷ Niệm, vậy ở ngoài đời, họ có
phải là bạn đồng nghiệp với chị không? Cả ba nhân vật, Diệu Tâm, Ánh
Ngọc, Vân Anh là bạn đồng nghiệp của Tuyết Nhạn có phải là bản sao
của các bạn đồng nghiệp của chị ở bịnh viện Mỹ Tho không?
DTDB: - Thưa anh, đi học chuyên nghiệp, tôi phải sống xa nhà, nên
buồn lắm anh ơi. Hai cô bạn Thúy Hiền và Thu Trinh lúc nào cũng rủ
rê tôi đi phá thầy, phá bạn, đi ăn quà vặt, đi xem phim, đi dạo
phố... Đôi lúc nổi nóng, tôi nạt tụi nó tưới hột sen, nhưng tụi nói
không bao giờ hờn giận, c̣n chọc quê lại tôi nữa. Nhưng khi nghỉ lễ,
nghỉ Tết có thời gian dài th́ ai về nhà nấy để sống với gia đ́nh.
Chỉ chừng đôi bữa thôi, tôi thấy nhớ chúng nó lắm. Thúy Hiền và Thu
Trinh là bạn đồng khóa chớ không phải bạn đồng chỗ làm, thưa anh.
Trong truyền dài Trong Lâu Đài Kỷ Niệm ba nhân vật nữ là Diệu Tâm,
Ánh Ngọc, Vân Anh đúng là ba người bạn đồng nghiệp rất thân với tôi.
Chị Diệu Tâm c̣n là chị em cô cậu với phu quân tôi. Ba nhân vật nầy
hiện giờ sinh sống như sau:
*Ánh Ngọc nghỉ việc sau cuộc đổi đời, nó về quê chăm lo mấy công
vườn cây ăn trái là vườn đất của bên nội con nó chia cho hôn phu nó
ở cù lao Ngũ Hiệp, mà con trai độc nhứt của nó được quyền thừa hưởng
tài sản của cha ḿnh.
* Vân Anh nghỉ việc về lập nghiệp ở Sài G̣n. Con nhỏ gặp vận may,
dựa hơi ông anh chồng có quyền thế nên vợ chồng nó chuyên môn thầu
vé số. Bây giờ có xe hơi riêng và mấy căn nhà lầu ở rải rác trong
thành Hồ.
* Chị Diệu Tâm, trước sau ǵ cũng thủy chung với nghề, năm nay đă
hưu trí. Bé Ch́m Bồ Câu, con gái của chị ngày xưa ăn cơm bịnh viện
nhiều hơn cơm nhà nay đă ra đại học sư phạm, đi dạy ở Vĩnh Long và
đă có chồng có con. Bây giờ chị sống với vợ chồng đứa con gái, vui
tuổi già hưởng hạnh phúc bên đàn con cháu.
18/ HTA: - C̣n hai cô chị (Tuyết Hồng, Tuyết Loan), và hai cô em
(Tuyết Oanh, Tuyết Nga) của Tuyết Nhạn trong nhóm Ngũ Long Công chúa
Trong Lâu Đài Kỷ Niệm th́ Sao? Họ có phải là chị em của chị hay là
các nữ nhân vật chị tưởng tượng?
DTDB: - Chị Tuyết Hồng, chị Tuyết Loan và hai cô em Tuyết Oanh,
Tuyết Nga là hai chị và hai em ruột cùng cha cùng mẹ với tôi đó anh.
Thời gian sau nầy, chị Tuyết Hồng tôi cùng chồng dọn ra làm ăn ở Đà
Lạt, v́ có lần đi viếng những thắng cảnh ở đây về chị bị cám dỗ. Chị
luôn mơ ước về sống ở vùng thời tiết dịu mát và cảnh vật thơ mộng dù
có chết ở Đà Lạt chị cũng cam ḷng. Và ước muốn chị tôi thành đạt.
Chị qua đời chưa tṛn 50 tuổi, bị hậu sản sau khi sanh cháu bé thứ
11. Anh rể tôi và hai đứa con trai chị đang sống ở Nam California.
* Vợ chồng chị Tuyết Loan vẫn ở Cần Thơ. Khi chồng chị đi tù cải
tạo, với lương dạy học của cô giáo ngoài biên chế, phải nuôi chồng
bị tù đày và 5 đứa con nhỏ, nên cảnh sống của mẹ con chị cũng vất vả
lắm. Nay th́ các con chị đă có gia đ́nh hết rồi, vẫn c̣n kẹt lại bên
đó. Và anh chị tôi cũng đă qua đời từ mấy năm trước.
* Tuyết Oanh theo gia đ́nh bên chồng rời nước, ngày giặc chiếm miền
Nam. Hai con, trai đă lấy vợ, và gái của nó đă đi làm ở xa. Vợ chồng
Tuyết Oanh ở tiểu bang Illinois.
* Vợ chồng Tuyết Nga ở Chicago từ qua Mỹ cho đến nay. Chúng vượt
biên theo tàu đăng kư. Chồng nó lái tàu và khi đi đứa con đầu ḷng
của nó sanh mới có hai ngày. Thằng nhỏ bây giờ đă ra đai học với
bằng PHD. Tuyết Nga có 3 con, 2 trai, một gái. Con gái nó đă có gia
đ́nh riêng rồi.
19/ HTA: - Nhân vật Hoàng Hoanh trong Chân Thời Hạnh Phúc là nhân
vật thật hay nhân vật giả tưởng? Nếu là người có thật th́ xin chị
nói qua về đương sự.
DTDB: - Hoàng Hoanh và tôi là hai chị em chú bác ruột. Tôi con người
thứ năm, Hoanh con của chú út. Nó gọi ba tôi bằng bác. Hoanh là con
cả trong gia đ́nh có 6 anh em. Nó là một người con hết sức xứng đáng
với gia đ́nh chú tôi. Nó giống cha nên cao ráo, khôi vĩ, học giỏi,
hiếu thảo với cha mẹ, rất mực thương em. Nó là sĩ quan hải quân được
du học ở Mỹ về ngành chuyên môn nhiều lần. V́ gia đ́nh không chịu
rời Việt Nam trước ngày giặc chiếm, nên nó kẹt ở lại bị nhốt trong
tù cải tạo... Đến khi trốn ra được, lái tàu chở người đi vượt biên
bị cướp biển giết chết!
20/ HTA: - Khi viết văn chị chọn cốt truyện trước hay nhân vật
trước? Lư do.
DTDB: - Thưa anh, thường th́ tôi chọn cốt truyện trước, rồi sau đó
mới chọn nhân vật. V́ có cốt truyện rồi tôi mới viết được. Anh biết
không? Những nhân vật trong truyện, dù tôi không ưa, hoặc tôi thích
th́ tôi lựa người nào đó ở trong xóm, hoặc người cùng sở, hoặc ḍng
họ xa gần với tôi, mà tôi biết về họ có những điểm na ná giống những
nhân vật tôi sẽ viết... Khi chọn được nhân vật vừa ư, th́ tôi say
sưa viết, vừa viết vừa tán hươu tán nai, vừa thêm thắt cho người đó,
câu chuyện đó, ngoại cảnh đó thêm ngọt ư, đẹp t́nh.
21/ HTA: - V́ sao chị có vẻ ái mộ đến tôn sùng các tác phẩm của nữ
sĩ Quỳnh Dao? Chị thích những quyển nào của bà ta, lư do?
DTDB: - Tôi nhớ lâu lắm rồi, năm đầu tôi mới về nhận việc làm ở bịnh
viện Mỹ Tho. Ngày cuối tuần đó tôi trực, lại đúng vào ngày cuối năm.
Nghĩa là thứ bảy ngày 29, chủ nhật là ngày mùng một Tết ta. Bịnh
viện đă buồn rồi mà những ngày đó c̣n buồn hơn, v́ người nhà của
bịnh nhân rước họ về ăn Tết. Trừ những bịnh nhân bịnh nặng. Tôi nhận
trực 7 giờ sáng thứ bảy và sẽ ra trực 7 giờ sáng chủ nhật ở trại bài
lao. Tôi tức tối lầm bầm rủa sả ông y tá trưởng sao sắp tôi trực vào
những ngày như vậy. Đêm đó không bịnh nhân nào gọi cả. Tôi đi qua
kiểm soát mấy lần, họ say ngủ tiếng thở pho pho. Nhưng tội nghiệp
tôi thức trắng cả đêm để đọc cuốn Cánh Hoa Chùm Gửi của Quỳnh Dao do
Liêu Quốc Nhĩ dịch, mà cô bạn ra trực lúc sáng cho mượn.
Từ đó tôi thích đọc sách của tác giả nầy. Tôi thường mất nhiều giờ
trong những buổi chiều tan sở đi lục lạo t́m mua tiểu thuyết của
Quỳnh Dao ở các tiệm sách. Tôi thích đọc sách của bà xẩm nầy lắm anh
à, v́ bà viết vừa tầm hiểu biết của tôi. Bà tả cảnh sắc, người, vật,
sự vật gọn gàng tươi sáng, sống động. Đọc sách bà tôi tưởng như ḿnh
đang ngồi xem một đoạn phim với tất cả những ǵ bà viết trong sách
hiển hiện ra hết. Cốt truyện bà lành mạnh, ai ở hiền gặp lành, tích
ác phùng ác.
Theo tôi, đọc sách là để cho tâm hồn được thảnh thơi, để mở mang
kiếng thức. Mỗi lần đọc xong một tác phẩm nào đó của bà tôi cảm thấy
tâm hồn rất thoải mái và dễ chịu. Những nhân vật, hoàn cảnh, sắc màu
dưới ng̣i bút của bà tôi rất dễ cảm nhận. Tôi thích những cuốn của
bà như: T́nh Buồn, Bên Ḍng Nước (Bên Bờ Quạnh Hiu), Hăy Ngủ Yên
T́nh Yêu, Cánh Hoa Chùm Gửi, Xóm Vắng, Ḍng Sông Ly Biệt (Yên Vũ
Mông Mông)...
22/ HTA - Chị thích phim phóng tác của Quỳnh Dao không? Vậy những
tài tử nào mà chị thích nhất trong các phim ấy?
DTDB: - Hồi lúc ở quê nhà tôi thích nhứt phim Mùa Thu Lá Bay phỏng
tác theo tiểu thuyết của tác giả Quỳnh Dao. Phim nầy h́nh như là tài
tử Chân Trân cô đóng hai vai nữ chánh. Một cô th́ kiều nhược, một cô
th́ nhí nhánh yêu đời, dễ thương. Cả hai vai do cô đóng rất xuất
sắc. Vai chánh nam là tài tử Đặng Quang Vinh, anh có dáng vóc thư
sinh vừa có một chút ngỗ ngỗ, vừa có một chút ngáo ngáo trông rất dễ
thương. Sang Mỹ tôi được xem nhiều phim phỏng theo tiểu thuyến Quỳnh
Dao. Thường th́ Tài tử nữ Lưu Tuyết Hoa đóng vai chánh và nam vai
chánh là Tần Hán đảm nhiệm. Lưu Tuyến Hoa không đẹp bằng những tài
tử đương thời khác nhưng cô diễn xuất tài t́nh, linh động vô cùng.
Trong phim T́nh Buồn cô đóng hai vai, một trẻ, một trung niên. Vai
trẻ, là một người con gái nhí nhảnh, ngây thơ, hồn nhiên. Cùng trong
phim đó cô đóng vai người mẹ thật tuyệt vời!
Tần Hán chỉ có duyên, diễn xuất hay nhưng ông có cái lưng hơi cong,
và so với cô Lưu Tuyết Hoa th́ chắc ông trọng tuổi hơn nhiều nên
trông không xứng với tài tữ Lưu Tuyết Hoa trong những phim mà cặp
tài tử nầy đóng đôi t́nh nhân trẻ chẳng hạng.
23/- HTA: - Chị thích nhạc ca tụng lính Việt Nam Cộng Ḥa, vậy những
nhạc sĩ nào mà chị thích nhất? Ca sĩ nào chị thích nhất?
DTDB: - Tôi chỉ thích nhạc yêu lính, nhạc hùng, nhạc t́nh của nhạc
sĩ nầy một bản, của nhạc sĩ kia đôi bản. Nhưng có nhạc sĩ viết những
bản nhạc về lính dù là nhạc vui hay nhạc buồn từ điệu nhạc, lời ca
rất trong sáng, rất thâm trầm dễ gây bồi hồi và ḷng xúc cảm cho
thính giả, trong đó có tôi. Thưa anh, tôi muốn nói, đó là nhạc sĩ
Thông Đạt - Văn Giảng, Lê Dinh, Nguyễn Văn Đông, Trúc Phương...
Tôi thích giọng ca cổ nhạc của: Út Trà Ôn, Minh Cảnh, Út Bạch Lan,
Ngoc Giàu. Về tân nhạc, tôi thích giọng ca của: Ngọc Cẩm - Nguyển
Hữu Thiết, Kim Anh (tàu lai ở Nha Mân) Lê Uyên, Thanh Vũ, Sĩ Phú,
Anh Khoa. Ngọc Hạ, Quốc Tuấn.
24/ HTA: - Hăy kể chuyện vượt biên t́m tự do của chị.
DTDB: - Gia đ́nh tôi rời quê hương ngày 13 tháng 5, năm 1979. Vào Mỹ
tháng giêng năm 1980. Tính đến ngày định cư chúng tôi ở trại tỵ nạn
hơn 9 tháng. Chúng tôi chuyển qua mấy mấy đảo của nước Indonesia. Có
cuộc vượt tuyến nào không gian lao nguy hiểm đâu anh! Ở trại tỵ nạn,
chúng tôi đă nghe, đă thấy, đă biết được bao nhiêu điều, bao nhiêu
cảnh t́nh oan trái, đau thương nát ḷng mà thuyền nhân gánh chịu!
Xin anh cho tôi được miễn trả lời nhiều chi tiết về câu hỏi nầy. Để
cho những cảnh thương đau đó lùi xa dần vào quên lăng đi. Có nói ra
th́ Cộng sản Việt Nam cũng không sao đền bù được nỗi những tàn độc
của chúng đă gây ra để cho dân tộc phải lều chết bôn đào khỏi quê
hương.
25/ HTA: - Xin chị kể về đời sống ở hải ngoại của gia đ́nh chị.
DTDB: - Chân ướt chân ráo đến xứ người, vợ chồng tôi thật vất vả
lắm. Ở Việt Nam con cái lúc hoạn nạn c̣n nhờ vào cha mẹ, anh, chị,
em, họ hàng giúp đỡ. C̣n xứ nầy th́ không, bước đầu được sự d́u dắt
của thân nhân là có phước lắm rồi. Bên nầy ai cũng làm việc trối
chết. Có làm mới có ăn. Thời giờ là tiền bạc mà.
Làm lao động như chúng tôi dĩ nhiên là phải cực về tay chân rồi, ăn
mặc lại xuề x̣a, đơn giản. Làm việc chung trong hảng xưởng đông
người, chật chội, hổn độn, lẩn lộn đủ hạng người tứ xứ. Không như
những người có bằng cấp cao th́ mặc quần áo đẹp, làm việc trong văn
pḥng, đầy đủ tiện nghi như mùa nóng có máy lạnh, mùa lạnh có ḷ
sưởi giữ ấm áp...
Nhưng nói riêng anh nghe, vợ chồng tôi tuy làm việc nặng nhọc hơn
những người khác. Nhưng gia đ́nh chúng tôi sống rất thoải mái và
hạnh phúc. V́ chúng tôi thật sự luôn bằng ḷng cho những ǵ ḿnh
hiện có.
26/ HTA: - Giao t́nh của chị giữa các văn nghệ sĩ ra sao? Xin kể văn
sĩ nào mà chị tiếp xúc nhiều nhứt?
DTDB: - Ngày xưa tôi thường tiếp xúc với nhà văn Nguyễn Văn Ba, v́
anh vừa là người bạn đồng môn vừa là người đồng điệu với tôi. Tôi
hay điện đàm với nhà văn Xuân Vũ, v́ ông xem tôi như người em gái
ruột của ḿnh (Cả hai nhà văn nổi tiếng nầy đều đă qua đời). Tôi
cũng thường tiếp xúc với nhà thơ, nhà báo Phương Triều. Vợ chồng tôi
thân với anh mà kể cả với vợ anh và các con của anh chị. Mấy năm nay
anh Phương Triều lâm trọng bịnh, và gần đây anh trở bịnh không nói
được, chỉ dùng điện thư.
27/ HTA: - Xin kể một ngày hiện tại của nữ sĩ Dư Thị Diễm Buồn.
DTDB: - Anh gọi tôi bằng nữ sĩ, tôi cảm thấy mắc cỡ quá đi! Hăy gọi
bằng Diễm được rồi. Thưa anh, sau gần 25 năm sống ở vùng Chicago
lạnh lẽo khắc nghiệt để làm có tiền nuôi con ăn học. Nay th́ ba đứa
con chúng tôi đă ra trường và đi làm xa. Chúng tôi bây giờ không lo
phải phụ trả tổn phí học hành cho các con như lúc chúng c̣n đi học
nữa. Chúng tôi vẫn chưa đến tuổi hưu trí anh ơi. Phu quân tôi xin
nghỉ việc v́ lư do sức khỏe, và được trả lại tiền mà hăm mấy năm nay
đi làm, mỗi lần lănh lương phải đóng bao nhiêu phần trăm vào đó. Họ
gọi tiền trả nầy là tiền pension. C̣n tôi th́ nghỉ việc, theo chồng.
Chúng tôi dọn về ngoại ô của Sacramento (ở gần con gái).
Bây giờ không đi làm nên tôi có thời gian rỗi rảnh nhiều hơn. Theo
thói quen, tôi không ngủ trể được. Sáng sớm chúng tôi đi bộ trên
những con đường và qua công viên gần nhà. Khoảng thời gian nầy chúng
tôi có nhiều chuyện để nói, để bàn như là thời cuộc, bạn bè, gia
đ́nh, và cũng để càm ràm nhau về những y kiến bất đồng... Đi bộ
xong, về uống ca-phê, ra săm soi các cây cảnh trồng trước sau nhà.
Cháu ngoại qua, tôi giữ cháu, cho cháu ăn. Cháu ngủ th́ bà ngồi đọc
email, tin tức... viết sách khi nào thấy có cảm hứng. Nấu cơm ăn.
Đôi lúc, tôi đi ra ngoài làm một vài thứ việc cần thiết như đi bưu
điện, đi chợ... Ăn cơm chiều xong th́ hay ngồi sau nhà uống trà. Tối
th́ hay nghe tin tức, thời sự ở truyền h́nh, và đọc tin trức trên
các tạp chí, đọc sách. Có khi xem phim bộ, phim tân nhạc. Sớm nhứt
là 10 giờ, tôi mới đi ngủ.
Những ngày cuối tuần th́ chúng tôi hay đi dự tiệc cưới, dự những
buổi tổ chức về, chánh trị, văn học nghệ thuật như triễn lăm tranh,
ảnh, ra mắt sách... Cho đến hôm nay, chúng tôi cũng chưa vô hội đoàn
hay đoàn thể nào hết. Nhưng khi được mời, th́ chúng tôi thường đến
tham dự.
28/ HTA:- Tại sao chị lấy bút hiệu Dư Thị Diễm Buồn? Lư do nào, động
lực nào, kỷ niệm nào đă thúc đẩy chị?
DTDB: - Sao anh hỏi tôi nhiều quá vậy? Anh là người thứ 1001 hỏi tôi
câu nầy đó nghen. Năy giờ anh có thấy tôi buồn chút nào chưa? Anh
chỉ thấy tôi vui vẻ, cười nói phải không? Nếu câu "Cười là tiếng
khóc khô không lệ" đúng, th́ đó là nỗi ḷng của Dư Thị Diễm Buồn! Bỏ
nước ra đi th́ làm sao mà vui được, hả anh?
29/ HTA: Xin chị cho biết dự định văn chương của chị trong tương
lai?
DTDB: - Tôi không dự tính ǵ, và cũng không đ̣i hỏi, không tranh
ǵành, không kỳ vọng ǵ ở viết lách của ḿnh cả anh ạ. Tôi chỉ cầu
mong sao Trời cho c̣n nguồn cảm hứng để viết. Tôi sẽ viết hoài, viết
măi. Viết để ḿnh đọc, và để độc giả thương mến, cảm thông, cùng
chia xẻ nỗi ḷng với Dư Thị Diễm Buồn.
30/ HTA: - Xin cảm ơn chị Diễm Buồn.
DTDB: - Chân thành cảm ơn anh Hồ Trường An, về buổi tâm sự hôm nay
qua bài phỏng vấn nầy.
Xin được chân thành cảm ơn tất cả những độc giả, những văn nghệ sĩ
đàn anh, đàn chị. Những mạnh thường quân. Đă hết ḷng thương mến
giúp đỡ Dư Thị Diễm Buồn từ vật chất đến tinh thần để hoàn thành
những tác phẩm của ḿnh.
Cổ Nguyệt Đường chớm Thu 2005
(Trích trong Giai Thoại Văn Chương)
HỒ TRƯỜNG AN
Bài vở cũ 2015
Bài vở cũ 2014
Bài vở cũ 2013
Bài vở cũ 2012
Hồi ức -
Một thời chinh chiến
No Easy Day - Ngày Vất Vả
Giấc mộng kinh hoàng
Hồi Kư của
vợ người tù “cải tạo”
Viễn thám
Trong bóng hoàng
hôn
Tâm sự cùng
Nữ Sĩ Dư Thị Diễm Buồn
Phản bội Đồng Minh
hay thay đổi chiến lược chống CS
Cái áo Jacket Không Quân
Ánh sáng cuối
đường hầm
Sức mạnh của đồng
tiền
Di chúc tuyệt mệnh
Rồi tôi sẽ hạnh phúc
Anh không chết đâu anh
V́ sao tôi là Nữ Quân Nhân?
Nồi chè của Ông Tướng
Người cha trăm tuổi
Hai ngày gác ở Nghĩa Trang Quân Đội
Dự
lễ Phật Đản
Từ mặt đường dậy sóng ...
Viết cho một người lính
Mặt trận Tân Cảnh, Kontum 1972
Nghĩa Quân
Chia sẻ với các em
của chị