Tôi xa quê hương ở vào tuổi không quá trẻ dại để dễ quên và cũng không quá già để chỉ dành toàn thời giờ cho một điều mất mát, rồi đau đớn. Tôi ở vào tuổi mà khi bước đến vùng đất mới, đời sống đă như lôi tôi đi trong một cơn lốc trên những con đường khác nhau trước mặt, hầu như không ngưng nghỉ. Tôi chóng mặt, nhưng tôi vẫn biết tôi là ai và tôi ở đâu trên quê người, nên những lúc tôi phải ngưng lại để thở là những lúc hồn quê nôn nao thức dậy trong tôi
Mỗi lần nhớ đến quê nhà là nhớ đến Sài G̣n trước
tiên. Sài G̣n không phải là phần đất dành riêng cho người miền Nam
nữa, đối với người miền Bắc di cư vào Nam năm 1954, người Trung chạy
giặc năm 1968 th́ Sài G̣n chính là phần đất quê nhà đáng nhớ
nhất.Tôi lớn lên, sống cả một thời niên thiếu ở Sài G̣n. Đi học, dậy
th́, yêu đương, mơ mộng, làm việc, lấy chồng, khóc, cười, rồi chia
ly với Sài G̣n.
Tôi nhớ lại hồi bé theo bố mẹ di cư vào Sài G̣n. Ba tôi làm việc ở
Nha Địa Chánh, nên từ những căn lều bạt trong trại tiếp cư Tân Sơn
Nhất, gia đ́nh tôi được dọn vào ở tạm một khu nhà ngang trong sở của
Ba ở số 68 đường Paul Blanchy (Hai Bà Trưng) sau lưng Bưu Điện. Tôi
đi học, đi bộ băng qua hai con đường là tới trường Ḥa B́nh, bên
hông nhà thờ Đức Bà. Tôi vào lớp Ba. Ngày đầu tiên cắp sách đến lớp,
ma sơ là người Nam, hồi đó c̣n mặc áo ḍng trắng, đội lúp đen
Tôi c̣n nhớ một bài học thuộc ḷng về thành phố Sài G̣n như thế này:
Sài G̣n ṿi nước bùng binh
Này bảng báo hiệu này ṿng chỉ tên
Trụ đèn, giây thép, tượng h́nh
Lính canh, cảnh sát giữ ǵn công an
Mặc dầu đường rộng thênh thang
Ngựa xe đi lại luật hành phải thông
Mặc dầu đường rộng mênh mông
Mũi tên chỉ rơ bảng trông dễ t́m
Trần Hưng, Lê Lợi, Chu Trinh…
Trần Hưng là đường Trần Hưng Đạo, Chu Trinh là đường Phan Chu Trinh,
viết tắt trong bài học thuộc ḷng. Từ bài học đó, tôi hiểu được hai
chữ “bùng binh” là ǵ.
Ngôi trường đó tôi chỉ học hết lớp ba. Sau đó Ba
Mẹ tôi t́m được nhà ở bên Thị Nghè, tôi được đi học lớp nh́, lớp
nhất ở trường Thạnh Mỹ Tây, có rất nhiều bạn cũng Bắc kỳ di cư như
tôi.
Kỷ niệm về Sài G̣n tôi nhớ nhất là lần đầu tiên con bé Bắc kỳ tṛn
xoe mắt, nh́n thấy đồng bạc xé làm hai, nếu chỉ muốn tiêu một nửa.
Mua cái bánh, gói kẹo nào cũng chỉ xé hai đồng bạc. Xé rất tự nhiên,
tiền mới hay tiền cũ ǵ cũng xé. Người mua xé, mua; người bán xé để
trả (thối) lại. Tôi đă biết bao lần, vào những buổi tối mùa hè, mẹ
cho một đồng, hai chị em mua ngô (bắp) nướng của người đàn bà, ngồi
dưới chân cột đèn điện trước cửa sở Địa Chánh với cái ḷ than nhỏ
xíu, bán bắp nướng quẹt hành mỡ. Dưới ánh sáng hắt lờ mờ của bóng
đèn từ trên cao xuống, cái ḷ than nhỏ xíu, thơm lừng mùi bắp non.
Gọi là ḷ, thực sự chỉ có mấy cục than hồng để trong một miếng sắt
cong cong, bên trên có cái vỉ bằng giây thép, rối tung, những cái
bắp được xếp lên đó, mà bà bán hàng trở qua, lật lại. Đôi khi cũng
là một cái ḷ gạch nhỏ đă vỡ, mẻ mất mấy miếng rồi, không thể kê nồi
trên đó, bà hàng mang ra để nướng bắp. Hai chị em đứng líu ríu vào
nhau (anh và chị lớn không tham dự vào những sinh hoạt của hai đứa
em nhỏ này), cầm tờ giấy bạc một đồng, đưa ra.
Tôi luôn luôn ngần ngừ không dám xé, đưa cho bà
bán hàng; bà cầm lấy, xé toạc làm hai, khi tôi chỉ mua một cái bắp.
Bà đưa phần nửa tiền c̣n lại để chúng tôi có thể cất đi, tối mai lại
ra mua bắp nữa. Mỗi lần thấy đồng bạc bị xé, tuy không phát ra tiếng
động, tôi cũng giật ḿnh đánh thót một cái như nghe thấy đồng bạc
của ḿnh bị bể hay bị gẫy. Cảm tưởng như mất luôn cả phần tiền đưa
ra và phần giữ lại. Phải mất bao nhiêu lần nh́n đồng tiền bị xé mới
quen mắt cái h́nh ảnh “Đồng bạc xé hai” này và tin là nửa kia vẫn
dùng mua bán được.
Bẻ cái bắp làm đôi, tôi với em tôi chia nhau. Ngon ơi là ngon! Bắp
dẻo, thơm mùi lửa than, thơm mùi hành mỡ. Chị em tôi ăn dè xẻn từng
hạt bắp một. Ăn xong chúng tôi dắt nhau đi t́m ve sầu ở những thân
cây me trong bóng tối. Buổi tối ve sầu mùa hạ, chui ở đất lên, ḅ
lên các thân me, lột xác. Chúng tôi bắt những con chưa kịp lột cho
vào cái hộp (không) bánh bích quy đă mang theo sẵn. Đó là những con
ve mới ngơ ngác ḅ lên khỏi mặt đất, mang về nhà. Thuở thơ dại những
tṛ chơi này là cả một thế giới thơ mộng và đầy hấp dẫn. Chị em tôi
mang hộp ve sầu vào giường ngủ, ban đêm những con ve này sẽ chui ra
ḅ lên màn, lột xác. Đêm chúng tôi đi vào giấc ngủ, th́ ve chui ra,
lột xác xong bỏ lại những vệt dài nhựa thâm đen trên những cánh màn
tuyn trắng toát. Khi chúng tôi thức dậy nh́n thấy, chưa kịp dụi mắt
t́m mấy con ve, đă thấy mẹ đứng ở ngoài màn với cái chổi phất trần
trên tay. Chúng tôi chưa bị roi nào th́ đă có bố đứng bên, gỡ cái
chổi ở tay mẹ mang đi, trong lúc những cái lông gà trên chổi c̣n
đang ngơ ngác......
Trần Mộng Tú
Bài vở cũ 2015
Bài vở cũ 2014
Bài vở cũ 2013
Bài vở cũ 2012
Hồi ức -
Một thời chinh chiến
No Easy Day - Ngày Vất Vả
Giấc mộng kinh hoàng
Hồi Kư của
vợ người tù “cải tạo”
Viễn thám
Trong bóng hoàng
hôn
Tâm sự cùng
Nữ Sĩ Dư Thị Diễm Buồn
Phản bội Đồng Minh
hay thay đổi chiến lược chống CS
Cái áo Jacket Không Quân
Ánh sáng cuối
đường hầm
Sức mạnh của đồng
tiền
Di chúc tuyệt mệnh
Rồi tôi sẽ hạnh phúc
Anh không chết đâu anh
V́ sao tôi là Nữ Quân Nhân?
Nồi chè của Ông Tướng
Người cha trăm tuổi
Hai ngày gác ở Nghĩa Trang Quân Đội
Dự
lễ Phật Đản
Từ mặt đường dậy sóng ...
Viết cho một người lính
Mặt trận Tân Cảnh, Kontum 1972
Nghĩa Quân
Chia sẻ với các em
của chị