Nguyễn Quang Duy
Chính sách liên tục thay đổi, nội bộ các đảng chính trị liên tục bất
đồng, các đảng chính trị liên tục tranh căi, luận tội, truất phế, là
đặc tính nổi bật trong sinh hoạt chính trị tại Hoa Kỳ.
Vậy tại sao nhiều người vẫn tin tưởng vào thể chế tự do và xem nền
dân chủ Mỹ như một mẫu mực chính trị tiến bộ nhất thế giới?
Chủ quyền thuộc về toàn dân
Nước Mỹ thành lập từ 13 thuộc địa Anh Quốc, nên ngay từ thời lập
quốc người Mỹ đă lo ngại quyền lực chính trị bị tóm thâu vào tay 1
cá nhân, 1 nhóm chính trị gia, 1 tiểu bang lớn đông dân hay 1 đa số
quá bán ủng hộ độc tài.
V́ thế Bản Tuyên ngôn Độc lập Hoa Kỳ nêu rơ mọi người phải được b́nh
đẳng và có quyền được sống, được tự do và được hạnh phúc.
Các nhà lập quốc Mỹ xây dựng một Hiến pháp với nguyên tắc chủ quyền
thuộc về toàn dân, chính phủ chỉ được làm những điều người dân cho
phép.
Người dân cho phép Tổng thống đại diện cho quốc gia, Thượng viện đại
diện cho tiểu bang và Hạ Viện đại diện cho cử tri quận hạt.
Chính phủ trung ương với 3 nhánh có thẩm quyền và chức năng rơ rệt:
Quốc Hội làm luật, Tư pháp giải thích luật và Hành Pháp thi hành
luật. Mọi đạo luật phải được cả Thượng viện và Hạ Viện thông qua và
đồng thời phải được Tổng thống kư ban hành.
Ba nhánh vừa độc lập với nhau, vừa kiểm soát và cân bằng quyền lực
cho nhau. V́ thế ngay chính Tổng thống cũng bị luận tội và có thể bị
truất phế.
Mỗi tiểu bang có cơ quan Lập pháp, Tư pháp và Hành pháp riêng để
quản trị những vấn đề thuộc thẩm quyền và chức năng của tiểu bang.
Nói tóm lại thể chế chính trị Mỹ chặt chẽ đến độ không thể phát sinh
độc tài, cũng như tối thiểu được nạn lạm dụng quyền lực và tham
nhũng.
Toàn dân chính trị
Chức vụ Tổng thống và Phó Tổng thống do Cử tri đoàn từ các tiểu bang
bầu lên.
Mỗi tiểu bang có số đại cử tri bằng với số dân biểu và nghị sĩ tiểu
bang cộng lại. Việc bầu chọn các đại cử tri tuỳ thuộc mỗi tiểu bang,
v́ thế tại nhiều tiểu bang các đảng chính trị phải cạnh tranh từng
lá phiếu.
Các đảng chính trị phải vận dụng chiến thuật và chiến lược tranh cử
vừa sáng tạo vừa thích hợp nhất để thu hút cử tri đi bầu và bầu cho
ứng cử viên đảng ḿnh.
Người Mỹ ngay từ khi c̣n bé ở gia đ́nh đă được khuyến khích tranh
luận chính trị, khi lớn lên thường hiểu rơ quyền hạn và nghĩa vụ
chính trị, nên thường rất tích cực tham gia tranh luận chính trị và
thực hiện quyền chính trị.
Chính phủ hay Quốc hội không được phép lập ra cơ quan tuyên truyền
cho đường lối chính sách.
Truyền thông báo chí tự do và tư nhân quảng bá bầu cử một cách rầm
rộ tạo một bầu không khí tranh cử nhộn nhịp khác xa với thế giới.
Chính trị Mỹ có thể được xem là một nền chính trị được toàn dân tham
gia rất đáng để người Việt chúng ta học hỏi.
Hai đảng cùng mục đích
Cả hai đảng Dân chủ và Cộng ḥa bắt nguồn từ đảng Dân chủ Cộng ḥa
(Democratic Republican Party), được hai nhà lập quốc Mỹ James
Madison và Thomas Jefferson thành lập năm 1791.
Mục đích là đối lập với đảng Liên bang (Federalist Party) thuộc giới
tinh hoa và quư tộc giàu có, những người muốn đề cao sức mạnh của
chính phủ liên bang.
Đảng Dân chủ Cộng ḥa ủng hộ quyền của các tiểu bang, ưu tiên hỗ trợ
cho nông dân và giới lao động thành thị.
Khi nắm được chính quyền, đảng Dân chủ Cộng ḥa lại bị chia thành
hai đảng Dân Chủ và đảng Whig. Đảng Whig đổi thành đảng Cộng ḥa với
chủ trương xóa bỏ chế độ nô lệ.
Năm 1860, Tổng thống Cộng Ḥa đầu tiên Abraham Lincoln đắc cử và
chiến thắng trong cuộc nội chiến Bắc Nam.
Tổng thống Lincoln tái lập ḥa b́nh, thực hiện ḥa giải và ḥa hợp
với mục đích tạo ra một chính quyền của dân, do dân và v́ dân.
Từ đó cả hai đảng Cộng Ḥa và đảng Dân chủ đều có chung mục đích là
cạnh tranh để thành lập một chính quyền của dân, do dân và v́ dân.
Lưỡng đảng tranh quyền
Nhờ có chung mục đích cả hai đảng Cộng Ḥa và Dân Chủ chấp nhận tồn
tại nhiều khuynh hướng khác nhau, dễ dàng chấp nhận thành viên thay
đổi chính kiến và cả việc thay đổi đảng.
Cả hai đảng thật ra bao gồm hằng ngàn tổ chức chính trị, kinh doanh,
tín ngưỡng, nghiệp đoàn, dân sự và phong trào xă hội lớn nhỏ cùng
hằng chục triệu đảng viên cá nhân không tham gia tổ chức.
Cả hai đảng không có bất kỳ cơ quan nào kiểm tra lư lịch, hoạt động
hay quan điểm chính trị của đảng viên.
Đảng viên không có bất kỳ tư lợi, nghĩa vụ hay bó buộc nào liên quan
đến đảng ḿnh tham dự, chỉ cần ghi danh là có quyền bầu đại diện
đảng trong cuộc bầu cử sơ bộ.
Lănh đạo đảng là những chính trị gia thắng cử như Tổng Thống, Thống
Đốc, lănh đạo đảng ở Thượng Viện và Hạ Viện liên bang và tiểu bang.
Ở cấp tiểu bang các Uỷ Ban của đảng sẽ chịu trách nhiệm gây quỹ, tổ
chức tranh cử và bầu cử sơ bộ.
Các Ủy Ban không có quyền ngăn cản người ra tranh cử ngay cả khi
người ấy bất đồng quan điểm với đa số trong đảng hay công khai chống
lại các mục tiêu của đảng.
Ứng cử viên phải tự đưa ra chương tŕnh hành động, tự xây dựng nhóm
tham mưu và tự vận động các cử tri đảng viên trong các cuộc bầu cử
sơ bộ.
Quyết định ai đại diện đảng ra tranh cử Tổng thống và Phó Tổng Thống
chủ yếu thuộc về cử tri đoàn của các tiểu bang tham dự Đại hội đảng.
Tất cả chính trị gia đều phải qua cuộc bầu cử sơ bộ. Chính trị gia
thắng cử sẽ được Ủy Ban vận động hỗ trợ tranh cử với các đảng khác.
Bằng cách công khai tranh luận chính sách các chính trị gia lôi cuốn
các nhóm nhỏ và cá nhân gia nhập đảng, xây dựng sức mạnh chiến thắng
đối phương.
Chương tŕnh hành động hay Cương lĩnh chính trị của mỗi đảng được
đại biểu các tiểu bang soạn thảo và thông qua trong Đại hội đảng tổ
chức mỗi bốn năm, v́ thế chính sách đảng luôn luôn thay đổi, thậm
chí thay đổi cả chiến lược quốc gia.
Quyết định ai thắng cử Tổng thống và Phó Tổng thống lănh đạo quốc
gia sẽ thuộc về Cử tri đoàn.
Nhờ hệ thống tranh cử này Tổng thống Mỹ đều là những người thật sự
tài giỏi và đều thích ứng với thời cuộc trong và ngoài nước Mỹ.
Nhưng như đă tŕnh bày bên trên quyền lực của Tổng thống bị giới hạn
rất nhiều, họ làm được ǵ th́ c̣n tùy thuộc vào thế mạnh mà cử tri
ban cho ở Thượng Viện và Hạ Viện.
Học được ǵ?
Xă hội Mỹ là xă hội tự do, đa văn hóa, đa nguyên, đa đảng chính nhờ
nền tảng chủ quyền thuộc về toàn dân và cách sinh hoạt toàn dân
chính trị người Mỹ không bị ràng buộc bởi ư thức hệ, không cực đoan
chính trị, dễ đồng thuận, dễ thỏa hiệp và rất thực dụng.
Chính sách liên tục thay đổi, nội bộ các đảng chính trị liên tục bất
đồng, các đảng chính trị liên tục tranh căi, luận tội, truất phế,
tất cả những xáo trộn chính trị đều đă được các nhà lập quốc Mỹ nghĩ
tới khi xây dựng thể chế chính trị tự do, 250 năm về trước, và trở
thành một giá trị dân chủ của nền chính trị Hoa Kỳ.
Mục đích chung của cả hai đảng Cộng Ḥa và Dân Chủ là cạnh tranh để
thành lập chính quyền của dân, do dân và v́ dân.
160 năm đă qua mục đích này không hề thay đổi, nhờ vậy dân Mỹ ngày
càng giàu hơn, nước Mỹ càng ngày càng mạnh lên.
Từ 13 thuộc địa bị phân hóa bởi chiến tranh Nam Bắc, Hoa Kỳ mở mang
bờ cơi về phía Tây và Đông cũng như xuống phía Nam để trở thành một
cường quốc số 1 trên thế giới và giữ vững vị thế cho đến nay.
V́ thế chính trị Mỹ được nhiều người xem là tiến bộ và dân chủ nhất
thế giới.
Sau biến cố 30/4/1975, nước Mỹ trở thành quốc gia định cư của 3
triệu người Việt tự do.
Nhiều người Mỹ gốc Việt đă trở thành dân cử liên bang, tiểu bang và
địa phương, nhiều tướng lănh quân đội, nhiều công chức cao cấp và
nhiều người thành đạt luôn hướng về bên kia Thái B́nh Dương mong mỏi
một ngày Việt Nam có tự do.
Rút tỉa những ưu điểm và kinh nghiệm của Hoa Kỳ sẽ giúp Việt Nam tự
do sớm vượt qua những khó khăn ban đầu xây dựng một thể chế chính
trị lưỡng đảng tranh quyền tân tiến như Mỹ và nhiều quốc gia khác
trên thế giới.
Nguyễn Quang Duy
Melbourne, Úc Đại Lợi
17/10/2019
Tại sao người ủng hộ TT Trump không...?
|
Chính khách nổi
bật nhất trong năm
Lăo quái
thay đổi hay phá bỉnh
Sự sụp đổ của Trung Cộng
Triển vọng
đối tác chiến lược Việt-Mỹ
Chuyện cái lon bia
Sự điên rồ của
bọn Dân Chủ
Xin đừng bắn sau
lưng
Buttigieg, ngôi
sao mới
Pamela Karlan, đại
trí thức mất dạy
Cuồng điên chống
Trump
Âm mưu đảo chánh
Thân phận con
người
Sự thật về Thích Trí Quang qua biển động miền trung
Trung Đông đang
lột xác
CHXHCN Cali và “The Vietnam War”
Đánh bùn sang ao
Tin điều tra đàn hặc
Giấc ngủ
Quẩn quanh sự đời
8
Quẩn quanh sự đời
6
& 7
Quẩn quanh sự đời
5
V́ sao chính
trị Mỹ tiến bộ nhất thế giới?
Mừng đảng....
Đồng hương...
Cập nhật bầu cử
Sài G̣n - Hà Nội
Giao thiệp
Xâm lăng văn hóa
Quà mừng cắt mạng
Hiểm họa TC với người Việt và Donald Trump
Tin vắn tuần qua September 14 – 2019
Kinh tế ăn xin
Thái
Thanh người mà ai cũng mắc nợ
Nh́n lại biến cố đau thương 11 tháng 9 - 2001
Mỹ dùng thuế
quan đánh Trung Cộng
Quyền lợi, quyền lực
Thư viết cho
những thằng ngu
Gởi cháu Hoàng Kiều
Thư giởi bác Hoàng Kiều
Mặt trái, mặt thật
Chuyên tu, tại chức
Mèo vờn chuột
Kẻ thù trong
hàng ngũ chúng ta
VIP
Tự ti mặc cảm
Câu chuyện Batimore
vc ngang nhiên
Liêm sỉ
Donald
Trump - Quyền biến khó lường
Bởi đâu
Thương chi Phạm
Quỳnh
TT
Trump - 5 cuộc chiến định vị lại nước Mỹ...
Donald John Trump - Ông là ai ?
Trung thành hay phản
bội
Trả thù hèn hạ
Thương chiến
Thương phế binh
Tụi
bây chờ ở người lính VNCH điều ǵ nữa?
Cháy nhà ra mặt
chuột
Đ̣i quyền b́nh đẳng
Cuộc chiến Mueller leo thang
Toàn xă hội rặt
kẻ nói láo
CHXHCN Cali và “The
Vietnam War”
Khinh bỉ
Nói phét thành thần
Nghĩa tử là nghĩa tận
Lời phân trần
của "hàng" tướng Dương Văn Minh
Jane "phản chiến"
Tên Việt
kiều phản động
Vô ơn
Tội lăng quên
Dân Chủ - Cộng Hoà
Tháng Tư nói
chuyện ‘giải phóng’
Đảng dân chủ mới
Donald Trump - Ông là ai?
Những khó khăn
của VN hiện nay
Bắt tay
Xi, Micron đă thấy một nguy Tàu chưa?
Ông tân bộ trưởng Tư
Pháp
Hồ Chí Minh, Thiên
Thần hay Ác Quỷ?
Chuyện ông Trâm
Khó khăn của
Việt Nam
Bức tường, xây hay
không?
Cướp có chính danh
Cường địch trước
mặt...
Thay đổi hay là chết
Đảng dân chủ đa dạng
hay bát nháo?
Đàn áp người Duy Ngô
Nhĩ
Tận cùng của sự tàn nhẫn
Năm Heo nói chuyện
Heo/Lợn
Tập đoàn bán nước
Điểm tin năm qua
Đàn áp tự do dân chủ
Chiến lược toàn cầu hóa
Có danh dự đâu mà yêu
cầu người ta “đảm bảo”