Hem linh

Hẻm lính

Truyện ngắn: Hà Việt Hùng

Không ngờ ở ngay thành phố Sài Gòn giờ này lại còn có cái hẻm được gọi tên như vậy. Khó tin quá. Nghe người dân, hay những người sống quanh đó gọi là hẻm “lính”, ai chẳng ngạc nhiên. Ừ, mà hẻm “lính” gì? “Lính” VNCH hay lính “mang dép râu”? Lẽ dĩ nhiên là hẻm “lính chế độ cũ”. Bác Bẩy Bán Chè trả lời tỉnh bơ như thế. Gọi là Bác Bẩy Bán Chè, vì tên bác là Bẩy, lại bán chè. Giản dị chỉ có thế. Ít ra, bác Bẩy đã bán chè ở đầu hẻm này được bốn muơi năm rồi, bác mới nghỉ bán vài năm nay vì đã tới tuổi. Đến đầu hẻm, hỏi nhà Bác Bẩy Bán Chè là ai cũng biết, hay nếu gặp bác Bẩy, hỏi những người sống trong hẻm, bác sẽ chỉ cho rành mạch.

Rất lấy làm lạ. Sao lại gọi là Xóm “Lính”, hả bác? Có thấy có ông “lính” nào đâu? Sao chính quyền không “dẹp”’đi cho rồi?

Bác Bẩy sẽ nhìn người nói câu đó như dò hỏi, trước khi trả lời một cách úp mở:

-Đâu có được.

Thế là, càng nghĩ, càng thắc mắc. Bác Bẩy gần như là “Thủy Tổ” ở đây. Bác đã lớn tuổi, cả đời buôn bán. Tuy tiếng tăm không được nổi bằng Ngã Ba Chú Ía hay Ngã Tư An Nhơn (?), hẻm lính có nhiều nét đặc biệt không giống ai.

Đã vậy, hẻm “lính” còn mang một tấm bảng xanh, chữ trắng, với hàng chữ “Khu Phố Văn Hóa” thật “hoành tráng” nữa mới kỳ. Tấm bảng này do anh Công An Khu Vực (CAKV) tên Tân, với sự giúp sức của một anh bạn trong cơ quan, lễ mễ khiêng từ trên Phường tới, rồi đi “vận động” mấy anh thanh niên trong hẻm dựng lên. Cũng may, Phường chỉ cách hẻm lính một đoạn không mấy xa.

Chính mấy người trong hẻm cũng không hiểu vì sao “hẻm” lại đổi thành “khu phố”. Thôi thì, dù sao “khu phố” vẫn oai hơn “hẻm”. Chỉ khổ một điều, từ ngày cái “hẻm” được đổi thành “khu phố văn hóa”, anh CAKV xuống nhiều hơn. Anh có vẻ quan tâm đặc biệt đến cái hẻm này. Người trong hẻm thường xuyên đi họp hơn. Khi thì anh hô hào giữ vệ sinh chung, khi thì anh cổ động phong trào phòng cháy chữa cháy, khi thì khuyến cáo vấn đề “người lạ” trà trộn trong hẻm. Buổi họp nào cũng được mọi người trong hẻm “nhất trí”, vỗ tay rào rào.

Chú Chín Xương được cử làm Tổ Trưởng Dân Phố. Mọi người tỏ ra hài lòng. Ít ra tiếng nói và ý kiến của mình còn được bảo vệ và đóng góp. Nghe nói, có nơi, Tổ Trưởng Dân Phố là bà bán xôi, con ở hay anh xích lô. Nghe có vẻ “giai cấp vô sản” gặp thời. Ngoài ra, anh Tân còn để ý đến cô Mai, cô cháu nội của chú Chín Xương. Cô Mai có nước da trắng, dễ nhìn. Cô không đẹp lồ lộ, nhưng có duyên, nhất là có tư cách hơn nhiều người khác. Hiện cô là Thư ký Kế toán của một công ty xuất nhập khẩu. Khi vừa tốt nghiệp Tú Tài phần hai (bây giờ gọi là Phổ thông trung học), cô thi vào Trường Y, nhưng bị rớt vì “lý lịch có vấn đề”. Từ đó cô thất vọng, không còn muốn thi vào đâu hết. Một mình cô bươn chải đi làm, nuôi cả ông bà nội. Cô lại là người hiền lành, dễ mến, ăn nói nhỏ nhẹ. Gặp ai, cô cũng nhanh nhẩu chào trước. Cô được lòng mọi người trong hẻm. Anh CAKV lại có cảm tình với cô. Anh có nước da bánh mật, nhưng khoẻ mạnh, sức học han chế, đâu lớp 3 hay lớp 4 gì đó, rồi anh bỏ học vì khó quá và nhà lại nghèo nữa. Anh là người thành thật, “có sao nói vậy”.

Hỏi anh, nếu mai mốt “thôi” làm cho cách mạng, tính làm nghề gì, anh trả lời tỉnh bơ, không cần suy nghĩ:

-Thì…đạp xe ba bánh. Tưởng anh nói chơi cho vui chuyện, ai ngờ anh nói thiệt.

Sau này nhiều nguời chứng kiến, sau khi được Phường “thải” ra, anh mua ngay, hay có nguời cho, một chiếc xe ba bánh, thế là anh đạp tối ngày. Ai thuê gì, làm nấy. Anh lại còn được “ cách mạng” cho đi học nữa. Nghe nói anh có bằng Luật sư hệ tại chức (Hệ vừa làm vừa học). Ghê chưa? Kể ra anh cũng giỏi thật, biết “vươn lên trong cuộc sống” hay biết “khắc phục mọi khó khăn”.

Anh luôn tìm cách tới hẻm để mong tiếp xúc với cô Mai. Chỉ nhìn thôi, cũng bớt nhớ rồi. Còn nói, thì anh vẫn chưa “dám”. Cứ nhìn mắt cô, hay đứng trư ớc mặt cô, anh lại thấy “sợ”, còn biết nói năng gì nữa. Nhưng mỗi đêm, anh đều ngủ không yên. Anh thấy việc lựa cách nói chuyện với cô Mai còn khó hơn đánh “Đế Quốc Mỹ” nữa. Cầm cây AK còn dễ hơn nhiều, muốn bắn đâu là bắn, loạn xạ cả lên, tứ hột sen.

Trong hẻm có mấy nhà có thân nhân sống ở nước ngoài, biết anh là dân “vô sản chuyên chính”, một đời “phục vụ cách mạng”, trên chỉ có mỗi hàm răng, duới chẳng có gì, thỉnh thoảng, họ lại “tặng” anh một hai món đồ, như cái bàn chải, kem đánh răng, cục sà bông... Anh lấy hết, không từ chối một món nào, và cũng quên, không cần cám ơn người cho. Có người cắc cớ hỏi, chú Tân ghét bọn Mỹ xâm lược, sao lại thích đồ Mỹ? Anh mỉm cười, nói một câu gọn lỏn: “Tôi ghét đế quốc Mỹ, chứ đâu có ghét đồ Mỹ”. Ai cũng biết anh nói như vậy là ngang phè, nhưng mọi người đều mỉm cười hay gật đầu thông cảm.

Một bữa tháng tư, UBND Quận tặng Phường anh một con heo để “ăn mừng chiến thắng”, nhưng Phường anh chỉ có mấy người, đếm đi đếm lại, trên đầu ngón tay, “tiêu thụ” sao cho hết. Vì thế, con heo được giữ lại, cho ăn vỗ, mai mốt bán, được nhiều tiền hơn. Lẽ dĩ nhiên, anh là người có đầy đủ “phẩm chất cách mạng” hơn ai hết trong Phường để săn sóc con heo. Từ đó, giờ giấc anh dành đi thăm Khu phố và cô Mai cũng bị bớt đi. Đó là một “thất thoát” lớn.

Ngày xưa, “quân số” hẻm lính đông lắm, gần như đầy đủ các binh chủng thuộc QLVNCH, nhưng chỉ gồm HSQ trở xuống. Họ là dân tứ xứ đến lưu trú. Thỉnh thoảng lại có một người “ngã ngựa”, tức là “đền nợ nước”. Những lúc đó, cả hẻm để tang người khuất, không riêng một nhà nào. Khi một nhà gặp khó khăn, cả hẻm lăn sả vào giúp. Đó là cái tình của hẻm lính. Sau 1989, các Sĩ quan lục tục kéo nhau đi hết, theo chương trình HO, chỉ còn lại các Hạ Sĩ Quan, binh sĩ và Thương binh QLVNCH. Theo bà Khúc Minh Thơ, Hội Trưởng Hội Tù Nhân Chính Trị, hai chữ H.O. do chính phiá “bên kia” đặt ra. Đấy chỉ là tên gọi một chương trình dành cho các Sĩ Quan VNCH ở “tù” từ ba năm trở lên, được ra khỏi VN, do Mỹ và phiá “bên kia” đề xướng. Chữ H.O. không phải là Humantarian Operation như nhiều người vẫn tưởng.

Có nhiều nhà đã từng là nơi đặt áo quan của những người nằm xuống từ khắp bốn vùng chiến thuật. Họ thật sự hy sinh cho quê hương này. Ngày xa xưa đó, đã có những tiếng khóc thút thít hay gào to, hòa lẫn với khói nhang, tiếng đọc kinh, tiếng kèn, tiếng sáo, tiếng nhị… vang lên khắp con hẻm. Và, có những nhà lính QLVNCH “nghèo rớt mùng tơi”, không kiếm ra tiền ma chay, đành nhờ sự giúp đỡ của bà con chòm xóm.

“Chính quyền mới” nhiều khi cũng thấy “gai mắt” về cái hẻm lính này, mấy lần định dẹp đi. Thỉnh thoảng Phưòng lại tạo ra những khó khăn để những người trong hẻm giải quyết chơi, như cúp điện, cúp nước. Những người trong hẻm “khắc phục” được cả, Phường đành thôi. Thấy họ không làm gì mình, mình cũng không nên làm gì họ. Dĩ hoà vi qúy mà. Thực ra, dẹp cái hẻm này không phải là khó, nhưng họ muốn giữ uy tín với bàn dân thiên hạ, nên cứ ngậm đắng nuốt cay, chờ dịp tốt.

Ngày xưa, cái hẻm nhỏ có khoảng ba mươi căn nhà, đã có tới mười tám căn là lính, hay con cháu (hậu duệ) của lính. Còn những người có cảm tình với VNCH nhiều lắm, kể ra không hết.

Đến giờ, người tràn đầy, hay nói theo kiểu anh CAKV, “người lạ” trà trộn trong hẻm. Chẳng những “người lạ” trà trộn trong hẻm mà “người lạ” còn ngang nhiên nhập cư nữa. Chẳng ai dám hó hé gì. Có người vượt biên thất bại, vắng nhà chừng 1-2 ngày, về lại, là mất ngay. Có kiện thưa cũng chỉ như “con kiến kiện củ khoai”. Có người bỏ hết công việc, chạy đi chạy lại cả hai mươi năm, sau cùng, vẫn công cốc. Nhà cửa bây giờ “hót” lắm, không ở, là có người khác ở dùm ngay.

Chú Chín Xương là lính Tiểu Đoàn 7, TQLC, QLVNCH. Chú bị thương trong trận tái chiếm cổ thành (Former Citadel) ở Quảng Trị năm 1972. Ngày đó, chú oai phong lắm. Nghe nói mấy đứa nhỏ trong hẻm thích chú như điếu đổ. Mỗi khi nghe tin chú nghỉ phép, tụi nhỏ đến nhà, bu lại bên chú, ngồi cứng hàng ba, hay chật cả nhà. Chú thường kể những chuyện “oánh nhau” cho tụi trẻ nghe. Chú có lối kể chuyện chậm rãi, lôi cuốn người nghe. Mấy đứa nhỏ mê mệt, cứ hả miệng ra mà nghe, mắt không chớp. Những lúc đó, chú cũng say sưa kể, mơ màng nhìn về phương trời xa, ở đó có ai, nếu không phải là bạn bè đồng đội của chú?

Rồi chú lập gia đình với thím Xương, hai người có một cậu con trai tên Chiến , rồi chiến tranh diễn biến to hơn, chú bị thương. Không ai nghe kể chú bị thương như thế nào, chính chú cũng không muốn kể lại. Chỉ biết sau đó chú ngồi xe lăn, đi lại thập bề khó khăn. Chuyện đi lại trong nhà, đều do vợ chú đẩy. Đã mấy năm, chú không ra ngoài. Mọi chuyện đều do vợ chú kể lại. Khi nghe kể về ngày 30 tháng tư, năm 75, chú đã không cầm được nước mắt. Chú khóc một mình, khóc cho đồng đội đã nằm xuống cho quê hương này, khóc vì chiếc xe lăn đã cản trở chú. Chú đã ngơ ngác khi nghe có những người ra đi. Con trai chú thím vác đơn đi xin việc làm, nhưng ở đâu nó cũng đều bị từ chối khéo vì lý do lý lịch. Trong khi chán nản, nó tình nguyện đi Thanh Niên Xung Phong. Rồi lấy vợ ở cùng một đơn vị. Mấy tháng sau, nó đạp phải mìn, nát chân trái, bị cưa. Nghe tin chồng bị cưa mất một chân, vợ nó bỏ đi ngay tức thì. Hai chú thím bưng mặt gào khóc. Lúc đó cô Mai còn quá nhỏ. Có hàng triệu người phải rời xa quê hương, ra đi với haì bàn tay trắng vì thấy không thể sống mất tự do.

Người thứ hai mấy đứa nhỏ thường nhắc tới là chú Hạp. Chú Hạp là Hạ Sĩ Nhất Liên Đoàn Nhẩy Dù. Chú đi lính từ những năm rất sớm. Chú đã đánh nhiều trận, hầu như trận nào cũng thắng. Chú hãnh diện về binh chủng của mình.

Trong trí óc non nớt của những cậu bé ngày đó (hiện nay đã là những ông già), hẻm lính còn nhiều người tài giỏi nữa, nào là anh Xuân Biệt Động Quân, anh Tứ Biệt Cách 81, chú Hai Sư Đoàn 18 Bộ Binh của Thiếu Tướng Lê Minh Đảo tử thủ tại Xuân Lộc trước khi mất vào tay phiá “bên kia”, anh Thoại Lôi Hổ... Họ rủ nhau gia nhập toàn những thứ “dữ dằn”, những đơn vị từng làm phiá “bên kia” khiếp viá một thời.

Một buổi chiều, khi người trong hẻm đã đi làm về, anh Tân đến hẻm lính, thông báo họp tổ dân phố, và nhân dịp này, định đánh bạo bầy tỏ nỗi lòng với cô Mai, cháu nội chú thím Xương. Lúc đó, thím Xương đang bận trong bếp, còn chú Xương đang ngồi trên xe lăn trong phòng. Kể ra, anh Tân cũng bạo người ra phết.

-Mai, tôi muốn nói với Mai một chuyện.

Mai lấp lửng trả lời:

-Ủa? Anh nói đi. Tôi đâu biết anh muốn nói gì.

Linh tính như báo trước một việc không mấy suôn sẻ. Nhưng anh Tân lại nghĩ “đã phóng lao, phải theo lao”.

-Mai à…

Mai nói như đùa giỡn:

-Tôi thấy anh khá rào đón đấy. Anh nói đi.

Anh Tân thật sự sượng sùng. Anh ta tỏ ra lúng túng:

-Mai làm tôi mất hứng…

-Ơ kìa… Tôi nghĩ những chuyện anh muốn nói với tôi, anh nên giữ kỹ thì hơn. Tôi rất kính mến anh, nhưng tôi còn phải làm việc nuôi ông bà nội tôi nữa chứ. Mỗi người trong chúng ta đều có một bổn phận.

Anh Tân chỉ nghe đến đó.

Dân trong hẻm chẳng biết chuyện gì xẩy ra, nói chuyện vui như pháo. Chẳng mấy khi họp tổ dân phố lại được giải tán sớm như vậy. Tụi nhỏ đang chơi bên ngoài, vỗ tay, cười hinh hích.

Ngồi sau mấy tấm ván phân chia phòng khách và phòng ngủ, chú Xương nghe rõ mồn một lời cô cháu nội nói với anh CAKV. Chập sau, Mai đi vào, nói bâng quơ, nhưng là với chú Xương:

-“Giấy rách, phải giữ lấy lề” chứ? Lành cho sạch, rách cho thơm”, mà, ông nội.

Chú Xương nhìn ra cửa sổ, không biết nói gì. Có những chiếc lá rơi ngoài kia.

Hà Việt Hùng

Hẻm lính

VĂN CHƯƠNG

Truyện Ngắn

Những bài viết của Bất Khuất