Năm Ngọ Nói Chuyện Ngựa.
Văn chương Đông Tây Kim Cổ nói chuyện về ngựa cũng đă nhiều. Trong kư ức tuổi thơ của tôi h́nh ảnh con ngựa, chiếc xe ngựa vùng nhà quê dù cũ kỹ nhưng thật gần gũi và đậm nét nghĩa t́nh.
Từ Tân Niên Tây đi G̣ Công hay về thăm quê Ngoại tôi ở Rạch Già - Tân Phước. Chúng tôi đều dùng xe ngựa. Tiếng nhạc lọc cọc, leng keng vang lên theo cách ngựa chạy nghe thật vui tai. Người ta thường tính theo đường dài để biết sức ngựa: " Trường đồ tri mă lực, sự cữu kiến nhân tâm."
" Đường dài mới biết ngựa
hay,
Ở lâu mới biết con người có nhân".
Từ thời trước sức ngựa đă được dùng để tính cho
các loại xe, loại máy như trong truyện của Nguyễn Vỹ có nhắc đến
chiếc xe " Deux Cheveaux con cóc". Chắc không nói là xe song mă.
Ngựa thường dùng để cưỡi, để kéo xe thồ, để đua, để chiến đấu. ..
Đâu c̣n h́nh ảnh nào hay hơn h́nh ảnh các chiến sĩ xông pha vào trận
tuyến một cách rất can trường trên lưng tuấn mă. Lúc gấp rút cần
phải phi nước đại cho kịp thời điểm tấn công kẻ thù.V́ vậy, thời
gian trôi qua mau người ta ví như" bóng câu qua cửa sổ". Hoặc để răn
đời phải cẩn thận trong lời nói , sách xưa có câu" nhất ngôn kư
xuất, tứ mă nan truy. ( Một lời đă nói , bốn ngựa khó theo.) Ngựa
cũng được làm " đồng hồ" - Thí dụ mười hai giờ giữa trưa gọi là
chính ngọ.
Chúng ta biết rằng : Cuộc chiến nào cũng có thắng, có bại. Nếu chẳng may ngă ngựa tử thương th́ chí trai thôi vẫy vùng ngang dọc mà chiến trường da ngựa bọc thây. ( Có thể lúc đó chưa dùng quan tài?). Như Chinh phụ ngâm khúc đă chép:
"Chí làm trai dặm ngh́n da ngựa..."
Trong cách làm việc , con người phải siêng năng cần mẫn trong công việc ḿnh. Không được làm "cà lơ thất thơ " như người " cưỡi ngựa xem hoa". Nói nôm na là làm kiểu tài tử chứ không phải là chuyên nghiệp. Có khi để nhắn nhủ những người lười, làm việc qua loa cho có lệ hay quá ư nhàn nhă trong cuộc sống.
Hồi nhỏ, bà Ngoại tôi dạy cho tôi cách phân biệt
màu các con vật như: chó, mèo, trâu, ḅ, ngựa để lâu lâu kêu lại
đố.Rất vui! Mà đố có thưởng bánh kẹo. Trong tôi, tiếng Việt thật là
lạ và dễ thương biết chừng nào. Bà tôi đố:
- Con mèo đen gọi là mèo ǵ?
-Mèo mun.
- Giỏi.
- Con chó đen gọi là chó ǵ?
- Chó mun.
- Sai! Chó mực. Nhớ chưa?
- Gà đen gọi là gà ǵ?
- Gà mực.
- Không phải! Gà ô.
- Con heo đen gọi là heo ǵ? -
- Heo mọi.
- Giỏi. Con ngựa đen gọi là ngựa ǵ?
- Ngựa mọi.
- Không phải. Gọi là ngựa ô.
Thưởng bánh kẹo cho mấy câu trả lời đúng.Bà tôi liền dạy tôi hát bài
..." khớp con ngựa ngựa ô...Ngựa ô anh khớp...Anh khớp cái kiệu
vang( vàng) ...vai mang khớp bạc... lục lạc đồng đen... búp sen lá
dặm...
....Là đưa í a đưa nàng... anh đưa nàng...Anh đưa nàng.... về dinh.
"
Giọng hát của bà già tuổi đă sáu mươi mà chưa hạ
hơi làm tôi nghe mê tít. Nhớ luôn từ thuở lên mười. Th́ ra, các
thiếu nữ thời xưa đâu có lên xe hoa. Mà lên kiệu hoa hay bước xuống
thuyền hoa để về nhà chồng. Nghĩ cũng thú vị thật.
Để nói đến phường vô lại ác tâm người ta dùng " đầu trâu mặt ngựa".
Những người xấu thường t́m đến nhau, nhập bọn để làm điều ác. Đúng
là" Ngưu tầm ngưu, mă tầm mă " vậy!
Đối với những người trẻ người non dạ mà bản tính lại hung hăng được ví như "ngựa non háu đá". C̣n với một người tính khí bất thường , không biết nghe theo lời khuyên đúng đắn cũng giống như h́nh ảnh "con ngựa bất kham". Người cứ phạm hết sai lầm nầy đến sai lầm khác, nhiều lần lập lại những lỗi lầm sẽ bị xem là " ngựa quen đường cũ".
Khi tức giận đến độ nguyền rủa nhau người ta
thường cho đối phương là thứ chỉ đáng để cho " voi giày ngựa xé".
" Ngựa xé: là nhục h́nh dành cho tội nhân tại La Mă một thời. Nói
lên tính nghiêm khắc của pháp luật. Về sau, người đời c̣n có h́nh
phạt tàn khốc hơn " tứ mă phân thây": Người ta cột tay chân tử tội
vào bốn con ngựa, rồi thúc cho bốn ngựa chạy về bốn hướng . Tử tội
bị xé xác thành bốn mảnh. Cái chết đến nhanh và khủng khiếp là như
vậy.
Khi con người càng văn minh, việc xét tội, luận
tội, kết tội cũng theo tŕnh tự rơ ràng hơn. Việc đầu tiên là người
phạm tội phải đứng trước vành móng ngựa. Để khai tội rồi nhận tội và
sẽ đền tội ở mức án nào đó. Vành móng ngựa là một cái khung được tạo
dáng giống như h́nh cái móng ngựa. Sau này được hiểu nôm na là ra
toà, đi hầu toà...
Trong cách đối nhân xử thế nếu chịu ơn ai chưa trả nổi người ta ước
mong" Làm thân trâu ngựa đền bồi kiếp mai( sau).
Khi nói về một người một ḿnh đối đầu với mọi khó khăn người ta hay
dùng h́nh ảnh một người" đơn thương( thân) độc mă".
Chỉ về một người đang ở trong tâm trạng chán chường hay ê chề thất
vọng th́ nói : " Coi ḱa! Làm ǵ mà cái mặt chảy dài như mặt ngựa".
Ngoài mặt th́ vậy, nói đến tấm ḷng quá ngay thật của một người th́
được coi là" thẳng như ruột ngựa". C̣n về những người có tài : sự
sai phạm, lầm lỗi của họ dễ dàng được bỏ qua với lời biện luận: Thôi
cứ cho qua chuyện này đi. "Ngựa hay lắm tật" mà.
Đoàn kết là cách sống tốt đẹp trong mọi lúc, ở mọi nơi và mọi hoàn
cảnh. Được ví von trong h́nh ảnh: "Một con ngựa đau, cả tàu không ăn
cỏ". Con người cũng cần học hỏi điều nầy: Hăy quan tâm, cảm thông,
sẵn sàng giúp đỡ, yên ủi người khác.
Trong thơ Bà Quyện Thanh Quan có những câu mà tôi rất thích:
Lối xưa xe ngựa, hồn thu
thảo,
Nền cũ lâu đài, bóng tịch dương,
..................................................
Ngh́n năm gương cũ soi kim cổ
Cảnh đấy, người đây luống đọan trường.
Đó có phải là tâm trạng của người xa quê hương
trong một lần về thăm chốn cũ? Tất cả đă đổi thay. Người xưa không
thấy! Măi măi là hoài niệm xa xôi!
Đặc biệt vào ngày khai trương một cơ sở thương mại hay tiệc mừng nhà
mới bao giờ gia chủ cũng nhận được bức tranh " Mă đáo thành công" .
Có khi giát vàng. Có khi là tranh bút lửa, tranh sơn mài, hay tranh
ghép gỗ. Những bức tranh như vậy sẽ được treo lên tường:Ở chỗ trang
trọng nhất mang theo kỳ vọng của chủ nhân: Thành công trong việc
làm! Để rồi khi mọi sự hanh thông, cuộc sống giàu sang phú quí lúc
nào cũng " lên xe xuống ngựa".
Thời Tam Quốc có con ngựa quư mang sắc lông đỏ
rất nổi tiếng gọi là ngựa xích thố. Mỗi ngày đi ngh́n dặm nên c̣n
gọi là thiên lư câu, là chiến mă giỏi do Tào Tháo đem tặng cho Quan
Công. Quan Công đă cỡi con ngựa xích thố nầy qua năm cửa ải , chém
sáu tướng giặc. Ngoài Lữ Bố là chủ trước và Quan Công ra, không ai
dùng được con ngựa này. Nó rất trung thành. Khi Quan Công chết, xích
thố cũng buồn, ít lâu sau th́ chết theo....
Con ngựa có nghĩa vậy đó. Sao con người có lúc đối xử với nhau không
tử tế? Trong t́nh yêu trai gái các bậc làm cha mẹ thường dặn ḍ con
gái của ḿnh:
" Chớ nghe quân tử ỉ ̣n,
Mà rồi có lúc ẳm con một ḿnh."
Không hiểu sao con gái lại hay yếu ḷng quá đỗi.
Thành ra lâu lâu nghe có một anh chàng" quất ngựa truy phong". Thiệt
là tệ!
C̣n nữa! Những người vợ có máu Hoạn Thư thường gọi t́nh địch( kẻ thứ
ba) là " Đồ... ngựa" hay là " ngựa bà".Quả là tội nghiệp cho con
ngựa.(!)
Tương truyền rằng vào đời Hùng Vương thứ sáu, giặc Ân từ phương Bắc
xâm chiếm nước ta. Vua sai người t́m những hiền tài ra giúp nước.
Tại làng Phù Đổng (c̣n gọi là làng Gióng) có cậu bé xin Vua ban cho
cây roi và con ngựa sắt. Chỉ một cái vươn vai cậu bé lớn lên như một
người trai hùng. Cưỡi ngựa sắt, cầm roi xông pha tiêu diệt giặc
Ân.Rồi bay thẳng lên trời.
Vua Hùng Vương nhớ ơn nên cho lập đền thờ và
phong cho chàng làm Phù Đổng Thiên Vương.( c̣n gọi Thánh Gióng).
Lịch sử Việt Nam có chép:
Thời vua Trần Nhân Tông quân dân cả nước đă hai lần chống quân
Nguyên. Mà theo sử gia Ngô Sĩ Liên : Vua Nhân Tông hai lần chiến
thắng giặc ngoại xâm. Sau khi thắng trận Bạch Đằng Giang Thượng
Hoàng Trần Thánh Tông và Vua Trần Nhân Tông cùng triều thần đến hành
lễ tại lăng mộ Trần Thái Tông, thấy chân các ngựa đá trước lăng lấm
bùn nhà vua đă đọc hai câu thơ:
Xă tắc lưỡng hồi lao thạch
mă,
Sơn hà thiên cổ điện kim âu.
Dịch là:
Xă tắc hai phen bon ngựa
đá,
Non sông ngàn thuở vững âu vàng.
Có quá nhiều câu chuyện về ngựa nói làm sao cho
hết đây.
Cha tôi rất sành uống trà. Người có bộ tách trà bé xíu. Gồm b́nh trà
rất nhỏ. Hai cái tách cũng nhỏ. Ông thường uống trà với ông bạn già
đầu phố. Ông bảo thời giờ đối ẩm thật là tuyệt trong đời sống ông.
Người có kể tôi nghe về loại trà thượng hảo hạng: Trảm mă trà. Ông
bảo: Dù chỉ là nghe nói thôi chứ chưa hề được uống. Tưởng tượng đủ
ngon.Bởi loại trà nầy chắc chỉ để dành cho các bậc đế vương. Phương
cách chế biến quả là quá công phu và nghệ thuật. Rồi ông cười, nói
tiếp:
- Này nhé , cho ngựa nhịn đói. Dắt ngựa đi chậm. Đi vào rừng trà bát
ngát một màu xanh. Cho ngựa tha hồ ăn những búp trà non. Chém đầu (
trảm ) ngựa để moi bao tử lấy trà. Sao (sấy) cho thơm... Công phu
thật.
Ở đây trà đàm không có, trà đạo cũng không. Thường là độc ẩm. Về sau này, cha tôi thường ngồi lặng lẽ uống trà một ḿnh. Tách trà nhỏ quá. Những giọt trà đậm đặc như cô đọng nỗi buồn mênh mang của ông trên đất Mỹ.
Nguyễn Hoàng Yến
VĂN CHƯƠNG
Cây viết Bất Khuất
Đời người như
thoáng mây bay
Mùa lá thay màu
Hồi tưởng về
một cánh Dù đơn lẻ
Bất Khuất của tôi
Nó và Tôi
C̣n nợ Thanh An
Mùa Đông năm ấy
Kể chuyện chúng
ḿnh
Hai h́nh ảnh -
một cuộc đời
No Easy Day - Ngày Vất Vả
Những ngày hè
không thể quên !
Họp mặt
Những cái
tên không thể quên !
40 năm Bất Khuất
Hành tŕnh
của 5 ngày t́m về một thời tuổi
trẻ
Kỷ niệm Quân trường:
Đi Phép - Về Phép
Thuyền đời
Cuộc
sống của người lính chiến ĐPQ & NQ
Highway of Heroes
Nắng ấm quê hương
Truyện dài Bất Khuất
Thuyền đời ơi !
Những thằng
chúng tôi
Bài thơ trên
đồi Bác sĩ Tín
Viên đạn vang rền
Chuyện t́nh trái
ngang
Khối diễn hành
Băi tập
Lễ măn khóa
Một Đời Bất Khuất
Kỷ niệm Quân Trường - Về phép
Kỷ niệm Quân Trường - Cúp phép
Hồi
tưởng chiến trường 1062 Thượng Đức
Dọc đường gió bụi
T́nh Bất Khuất
Ngày xưa thân ái
Tôi đi lính
Bất Khuất
Quan Âm Tây
Du Hí truyện
Làm trong
sáng tiềng Việt
Hạ cờ tây
Thù dai
Kỷ niệm khó quên
Trận cuối
trong đời lính của tôi
Khúc hát Quân Hành
Một nỗi đau
Thủ Đức - Tuần huấn
nhục
Tâm thư của Cố Thiếu Úy
Trần Văn Quí
Trận Ô-Căm
Một lần vĩnh biệt
Một lần đi
Chuyến đi cuối năm
Nhớ về mái trường xưa
Phạm Xuân Tịnh - Một cuộc đời
Những ngày tháng
không quên
Tự do ơi, tự do!
V́ hai chữ Tự Do
Ngh́n trùng cách biệt
Thầy Chín
Để nhớ để quên
Bụi đất và hư vô
Mùa Noel cũ
Cuối năm tiễn biệt Mẹ
Giọt máu rơi của
người lính chết trẻ
Chữ tín
Chọn Năm Căn
Nỗi bất hạnh đời tôi
A-1H Skyraider Tarin65
Thằng láng giềng
40 Năm tỵ nạn... Nh́n lại đoạn đường
Việt Cộng pháo kích trường Tiểu Học Cai Lậy 9/3/1974
Chuyện 10 năm trước. Ngày 3 tháng 12-2004
Bạn bè
Tấm thẻ bài
Ngôn ngữ lính
tráng Sài G̣n xưa
Tiểu Đoàn 66 Biệt Động
Quân Biên Pḥng
Hương Tràm Trà Tiên
Người cựu chiến
binh già
Tàn cơn binh lửa
Cờ Vàng Ba Sọc Đỏ -
Ngọn Cờ Đại Nghĩa
Chuyện một lá cờ
Cờ
vàng trong trái tim tôi
Nắng chiều
bên ghềnh thác Niagara
“Trâu Điên” Và Cố Vấn Mỹ...Muộn Vẫn Phải Nói...
V́ sao tôi là Nữ Quân Nhân?
Nhật kư trên tiền đồn Do Thái
Tảo
một mùa thu Arlington
Tướng Đỗ Cao Trí - Người chết không yên
Những người lính cùng chiến tuyến bảo vệ tự do
Mang các anh về miền đất tự do
Bầu trời đánh mất
Bằng Lăng
Như vạt nắng chiều
Đời sống người Việt tại Úc
Truyện một người lính gương mẫu
Sự thật cuối cùng đến quá trễ!
Hồi ức Sài G̣n thời lính tráng
Mẫu chuyện về Thống tướng TMT Lê Văn Tỵ
Mùi áo lính
Ôi! Chareles
Vở mănh tinh cầu
Chúng tôi mọc
rễ và yêu thương...
Thủ Đức - Một thời khó quện
Ba Tôi, Người Lính VNCH
Chuẩn Tướng Lương Xuân Việt
Thiên hùng ca dựng một ngọn cờ
Sống với đàn anh không phải dễ
Chiều lạnh giáo đường
Hoài niệm
Những v́ sao
của một thời tuổi thơ
Ngọn đuốc Lê Xuân Việt
Một chút mặt trời...
Trốn trại
Chuyến ra khơi đầu tiên
Hữu Loan và màu tím hoa
sim
Hệ thống thông tin gián điệp toàn cầu Echelon
Cho cuộc t́nh đầu
Ngày Quân Lực 19/06 tại Melbourne
Người lính trong lửa đạn, và sau trận chiến
Một kỷ niệm xa xưa
Bố tôi, người
lính Việt Nam Cộng Ḥa
Điệp vụ
U2
Vụ tấn công USS Liberty
Ngày 19
tháng 6 dưới mắt một hậu duệ VNCH
Ngày Quân Lực 19 tháng 6 lần thứ 49
Cha là niềm tự
hào của Con
Vượt qua khỏi con
Trăng
Con gái của Ba
Nếu bạn
muốn thay đổi thế giới
Người
lính già trên chuyến tàu đêm
Trên đỉnh cô đơn
Một thoáng qua
hồn
Ban Mê Thuộc -
Ngày đầu ngày cuối
Mênh mang mùi
biển mặn
Rừng lá thăm anh
Vợ và những ngày
đầu đời lính
Hành quân lưu động biển LLĐN Duyên-Pḥng 213
Chị hai
Bóng ngả đường
chiều
Bài thơ t́nh
Thị Nở - Chí Phèo
Giọt nước mắt... v́ niềm kiêu hănh
Sức mạnh t́nh
chiến hữu
Những tản mạn về "Cố Vấn"
Đuờng chinh chiến
Chết tại Ban Mê Thuột
Bài t́nh ca ngày đó
Người trở lại
Pleime
Nhà thơ đi lính
Con rạch nhỏ quê ḿnh
Chuyện cái nón lá
Chuyến Taxi cuối
cùng của đời người
Chuyện của một người không có tội
Hoa Dă Qùy của anh!
Chỉ c̣n là kỷ niệm
Tháng Ba t́m về tử
lộ
Như cánh diều bay
10 tội đại ác của Hồ Chí Minh và đảng cộng sản VN
Gió ơi! xin đừng thổi
Bánh ḿ và hoa
Hồng trong ước mơ của Mẹ
Những người vợ cùng
tuyến đầu
Đại Uư dũng cảm
Người Việt viết
tiếng Việt. "Người Giệc Giết" tiếng Việt
Đời Phi Công
Nợ Đời một nửa,
còn một nửa nợ ơn em
Từ trại tù ra biển khơi
Trường Phi Hành Hải Quân Hoa Kỳ Pensacola
Chỉ v́ một câu hỏi
Trại "tù" cải tạo – địa ngục trần gian ở VN
Con gái người ta
Bùi Giáng:
Diogenes thời đại !
Năm Ngọ nói
chuyện ngựa
Xuân và người
lính Việt Nam Cộng Ḥa trong nhạc Việt
Xuân về trên
đầu súng