Le hoi sinh nhat

Lễ hội sinh nhật

Thanh Thản Nhiên

Happy Birthday to you ..!! chúc mừng anh, mừng chị hạnh phúc, an vui. Và thật bất ngờ trong một ngày cuối tháng sáu, nhìn đâu tôi cũng thấy chúc tụng và cám ơn. Người thì đi dự sinh nhật, kẻ lại tổ chức sinh nhật cho mình dưới nhiều hình thức. Thấy người lại nghĩ đến ta! Tôi cũng chuẩn bị một lễ cá nhân, không phải để mừng ngày mình có mặt trên trần gian mà là mừng ngày được thấy phật pháp nhiệm mầu.

Thấm thoát hai thập niên trôi qua đánh dấu chặng đường mình âm thầm lặn lội đi tìm thầy hỏi đạo. Tôi trình bày trong buổi lễ là mình đã “lặn lội“ cho ra vẻ nhọc nhằn, chông gai chớ nào có lặn suối trèo non như ngài Đường Tam Tạng đi thỉnh kinh xứ Ấn Độ đâu. Tuy vậy tôi cũng bỏ ra bốn năm dò tìm xem thầy nơi nào, nhưng bóng ngài là cánh nhạn trời cao. Cuối cùng đến năm 1999, nhân duyên đã tới, thầy được chùa nơi đây cung thỉnh sang để giảng pháp gieo duyên cho phật tử đồng hương chúng tôi. Lúc bấy giờ thầy còn là du tăng rày đây mai đó. Ai nghe thầy giảng xong đều hỏi:

-Bạch Thầy, Thầy trụ xứ ở chùa nào?

-Nơi nào cũng là nhà. Khi xưa đức Phật đâu có trụ lại một nơi nào quá ba tháng.

Là du tăng nên những quyển sách xưa thầy in ra nơi trang đầu đều ghi xuất xứ khi thì “Ẩn vân lộ“ lúc lại là “Hắc vân lộ“ đánh dấu chặng đường thầy đã đi qua nên không trụ lâu một chốn. Ngày được gặp thầy, được nhận những quyển sách hợp căn cơ của mình đến nay thắm thoát đúng hai mươi năm. Mang ơn thầy tôi chợt nghĩ sao mình không làm một ngày lễ tạ ơn vị thầy hướng dẫn, giảng dạy kinh điển cho mình. Sách thầy viết sâu sắc, phân tách thí dụ cặn kẻ cùng nghe băng giảng của thầy trả lời cho phật tử tôi biết trình độ kinh điển của thầy uyên thâm. Hơn nữa thầy làm giảng sư dạy tăng ni trong các mùa an cư nơi Tự viện Linh Sơn, có nhiều kinh nghiệm, yên tâm rồi nên tôi quyết đi tìm thầy vấn đạo. Do đó khi có sự khích lệ của thầy trụ trì đề nghị tổ chức ở chùa thì bạn đạo phấn khởi đã tề tựu kéo về và hưởng ứng đông đảo. Sau phần nghi lễ đón chào sự trở lại chùa xưa với lời khai mạc chương trình của thầy Trí Siêu, cô trưởng ban tổ chức trình bày lý do có buổi lễ và giới thiệu người thầy mà cô tạ ơn là ai vì trong thơ mời chưa nói rõ. Tiếp theo Thầy cũng ban đạo từ và cho bài pháp nhũ ngắn nói về Tam pháp ấn gồm có “Vô thường-Khổ-Vô Ngã“ hợp căn bệnh của chúng sanh. Khi xưa cơ duyên đưa đẩy khiến tôi nhận trách nhiệm giữ thư viện kinh sách cho chùa vì chùa cũng gần nhà. Thời điểm đó chưa có thầy trụ trì nên tạm gọi là Niệm-Phật-đường, phật tử thay nhau giữ chùa chỉ mở cửa vào thứ bảy và Chúa nhựt. Trong tuần ai cũng đi làm, đi học hết. Cuối tuần gia đình đưa nhau về đây làm công quả tùy theo công việc chùa cần. Lúc sắp dọn kinh sách bất chợt quyển“vô Ngã“ của thầy Thích Trí Siêu rơi ra, thấy ngay tên tác giả tôi cứ ngỡ là sách thầy ThíchTrí Siêu- Lê Mạnh Thát bên Việt Nam nên tò mò đọc. Nói nào ngay dạo đó tên tuổi hai vị thầyThích Tuệ Sỹ và Thích Trí Siêu rất được chư tăng và phật tử hải ngoại tôn kính, nhắc nhở. Nhờ vậy tôi mới chú ý sách Vô Ngã nầy. Nhưng khi buông sách ra tôi biết pháp-tự của qúy thầy giống nhau nhưng là hai người chớ không phải một, vị thầy dưới mắt tôi bây giờ là du tăng và trụ xứ bên Pháp, xuất gia với cố Hoà-Thượng Thích- thượng- Huyền- hạ - Vi thuộc phái Linh Sơn. Không quan tâm đến cái“danh“ của các thầy nữa, tôi đã bừng tỉnh khi đọc xong quyển sách nhỏ bé chỉ có tám mươi trang, khám phá ra cái danh hay cái ngã rất tai hại cho ai thích tôn trọng nó. Chợt nhớ đâu đây câu chuyện thiền của một kịch sĩ nổi tiếng hiện đại của Nhật. Đợi đến khi ông năm mươi tuổi mới thành kịch sĩ xuất sắc. Người ta đến phỏng vấn:

- Hồi thanh niên ông có tài có sắc sao không nổi tiếng?

-Hồi trước tôi ráng làm cho xuất sắc thì không ai công nhận tài nghệ tôi nữa. Cho đến năm mươi tuổi tôi mệt mỏi với cái cố gắng đó, rồi tôi nghĩ đã vừa đủ, ráng thêm sẽ dở thì từ đó người ta mới bắt đầu khen tôi.

Hóa ra nghệ thuật diễn kịch nầy cũng giống như nghệ thuật thiền nghĩa là phải “vô ngã“. Pháp Vô Ngã chỉ rõ khi không còn dấu vết của bản ngã thì mới đạt đến trình độ tuyệt luân của nó. Cũng vậy chẳng hạn ta thấy trong xã hội hay trong gia đình người nào đẹp thì qúy lắm. Nhưng người đó lúc nào cũng ví cái đẹp của mình và đề cao để xem coi người xung quanh có phủ nhận mình không đẹp? Nhưng giả sử người đó đẹp mà quên cái đẹp của họ đi thì thiên hạ sẽ nhắc hoài“ chị đẹp quá mà sao chị quên đi vậy?

Chính cái vô ngã đó là bước đầu tiên mà các thiền sư hay tổ sư muốn dắt mình tới mà không phải dắt bằng cách tụng kinh, niệm phật mà bằng những phương tiện của trần gian (*)

Từ cuốn sách nhỏ bé đó tôi biết và hiểu thêm những điều sơ đẳng trong bước đầu học kinh điển và mong được gặp thầy để chỉ dạy những đoạn kinh khô khan mình thấy khó“ tiêu thụ“ nổi hoặc là chán thí dụ như khi Phật hỏi các đệ tử Ngài như sau:

-Này các tỳ kheo.

-Dạ có chúng con đây!

-Các ông có biết người không có tánh không tham là cái gì không?

Tôi chỉ tượng trưng thí dụ nhỏ thôi. Học kinh nguyên thủy thì chán, nói nghĩa đen thì nhiều lại dùng lời văn cổ nữa nhưng không rắc rối như kinh điển đại thứa luôn nói bóng, khó hiểu và cao xa.

Vì một trong những lý do như vậy nên chủ đề buổi lễ người viết muốn gởi gấm đến các bạn là ngày“Tạ ơn“, một trong bốn cái ân của người phật tử. Vào tháng tư và tháng năm thì đã có ngày“nhớ ơn cha mẹ“. Ông Trịnh công Sơn còn đầy sự biết ơn nữa khi đưa vào nhạc ông những lời mượt mà thế nầy:

“Tạ ơn hoa sáng thơm cho mẹ,
Tạ ơn chim chiều hót cho cha“

Với hoa lá, chim muông ông cũng tạ ơn dù ông dư biết và nhìn sự vật như nó là, chớ nó không chỉ hót cho riêng ai.

Còn ơn thầy cô dạy chữ từ vở lòng đến khi chúng ta luợm hết chữ của trường, ơn ấy không nhỏ nên tết đến xuân về ông bà ta dạy con cháu qua câu nói truyền tụng“Mồng một tết cha, mồng ba tết thầy“Thầy dạy đạo trong chùa hay thầy dạy chữ ở trường cũng thế. Đó là những cái ơn sâu nặng mà phận làm con, làm học trò phải luôn nhớ. Vào tháng 11 hàng năm có ngày Thanksgiving của xứ cờ hoa và vài nước khác được tổ chúc ăn mừng hay xá tội gà Tây là kết quả của lòng nhớ ơn những gì họ được toại nguyện, truyền thống cao đẹp của một nước văn minh.

Từ đầu năm, một đạo hữu có đưa ý kiến“ các hội viên sanh tháng nào thì thông báo để chị em trong chùa tổ chức ăn mừng kỷ niệm sinh nhật cho vui bỏ những lúc công quả mệt nhọc“, có bạn hưởng ứng liền:

-Gia đình em sẽ làm sinh nhựt “90 năm cuộc đời“ cho mẹ già sau tết tây. Má em mở hàng không chừng sẽ đắt mối có nhiều người làm theo.

Qua buổi lễ đó cô nầy báo tin sơ khởi với thầy trụ trì:

-Tháng sáu chị Thanh sẽ tổ chức lễ“Tạ ơn Thầy“ cho sư phụ chị đó, thưa thầy!

Cô rao hàng đã bốn, năm tháng rồi cũng chưa ai nối gót má cô. Tôi nhớ cô có hỏi ngày sanh tháng đẻ của tôi để “lên lịch“ và nhắc nhở. Tôi không cho biết vì mình không muốn “ăn mừng“. Cái TA là cái đáng ghét vì mình không là “cái thá“ gì, sống có làm ích lợi gì cho ai mà ăn với uống còn rủ-ren người xung quanh “ăn mừng“ nữa. Tôi muốn bắt chước mấy vị thiền sư cho đệ tử tu tập công án “Ta là ai?“ nên ta nầy của tôi không bao giờ mừng sinh nhật riêng mình. Nhưng với người ngoại quốc thì ngày sanh thật quan trọng. Còn người Á Đông thì ngày mất hay ngày giỗ rất linh thiêng, gia đình không bỏ qua được. Giàu thì cúng mâm cao cỗ đầy. Nhà nghèo thì cơm dưa, muối tương, chao nhưng phải cúng mới trọn đạo. Lúc tôi bắt đầu vào hảng xưởng làm việc đâu chừng vài ba tháng đã thấy bạn bè luân phiên mời ăn sinh nhật. Đồng nghiệp cùng ngành với nhau thì đãi tại phòng những món bánh ngọt và kẹo. 9 giờ rưởi sáng là nghỉ đợt đầu cho công nhân và nhân viên hành chánh ăn điểm tâm, có thịt nướng chủ nhân nhờ nhà bếp làm dùm cùng bánh mì nướng sẫn để mời bạn chung vui. Người bày lễ ăn sinh nhật cũng mời luôn ông trưởng phòng làm việc tới dự với nhân viên. Dĩ nhiên có báo trước một ngày để bạn bè khỏi chuẩn bị thức ăn mang theo khi đi làm vì tiết kiệm. Đó là nói cái nhóm dân Việt Nam chúng tôi luôn ăn uống theo khẩu vị của mình nên cực nhọc phải xách theo chớ không hẳn tiện tặn đâu. Tôi không tránh khỏi việc “bánh ít đi bánh qui trả lại“ kia cho xong món“nợ ăn“ Thành thử tới ngày giờ của mình, bắt buộc tôi phải “ăn mừng“ Có trốn cũng không xong vì văn phòng lo giấy tờ nhân viên biết tiểu sử lý lịch hết nên ngày đó tự động thư ký cùng sếp đi tới nơi bắt tay chúc tụng, trao quà cho mình. Như vậy mặt mũi nào mình nở “quỵt“ đáp lễ. Nhưng lớp bạn trung niên nầy đãi sinh nhựt mà cũng là đãi chia tay luôn. Sau vài tháng tôi thấy đồng nghiệp hay chém vè nghỉ bệnh hai ba tuần. Cứ vậy mà ở nhà liên tục để dồn việc họ bỏ lại cho chị em cùng phòng làm thế, tôi và các chị khác “chưa dám bịnh“ phải gánh việc cho mấy bà nghỉ bịnh có tính toán nầy. Cũng ngộ không biết họ mắc bệnh gì mà dễ bị lây quá trời! Vài tháng sau tới kẻ khác cũng bệnh chém nghỉ như thế. Tôi ngây thơ (mới hội nhập xứ người mà!) xót xa dùm chủ than dùm hảng “trời ơi họ nghỉ dzậy không sợ hảng đuổi sao ta!?“ Tôi đi làm sợ chủ chê và đuổi nên làm siêng thấy ông bà luôn vì còn trong thời gian thử việc. Qua ba tháng nếu ông trưởng phòng thấy “tài“ mình còn xài được thì báo cáo để cấp trên chính thức thu nhận lâu dài. Thở phào! vậy mà mấy bà già nầy còn nghỉ bệnh thiệt đúng “cùi chẳng sợ lở“ chắc! Có đem thắc mắc hỏi đồng nghiệp khác nhưng không ai hé răng vì mọi người đã tính con đường sắp tới của họ cũng y như vậy. Thôi thì mình tự kinh nghiệm đi làm rồi sẽ rõ. Cứ nhớ câu nói“ cây kim trong bọc lâu ngày cũng lòi ra hoặc “không gì bí mật dưới ánh mặt trời nầy hết“. Thì ra mấy bả chém bịnh hoài (với điều kiện có giấy bác sĩ chứng nhận) đàng hoàng, sau đó nộp đơn hưu trí sớm khi chưa tới sáu muơi. Rồi hãng phải thông báo kiếm người mới nhảy vào, cho tên kia về vườn vì nó bệnh hoài bắt nó làm quá sức lao động thấy tội hết sức! Chủ cũng chả thiệt thòi bao nhiêu vì“ ma mới“ hảng trả luơng ít hơn “ma cũ“ gấp đôi. Biết đâu ma mới làm còn tăng năng suất nữa y như mình lúc mới vào làm sợ mất việc, siêng hết biết vì năng lực còn dồi dào đâu như mấy bà ưa bịnh kia.

Thế tại sao hôm nay tôi hoan hỉ để chị bạn trổ tài làm bánh sinh nhật dùm? Thật vậy nếu không nói rõ bè bạn sẽ hiểu lầm là mình ăn mừng tuổi thọ đấy. Cũng hi hữu trong ngày nầy có trùng hai, ba cái sinh nhật. Khi buổi lễ sắp tàn, thầy trụ trì được xuất viện về, bà con phật tử mừng rở thì có người đưa tin “sẵn mừng thầy về chúng ta khao sinh nhật thầy luôn vì lố hai bữa rồi“. Cả đám nhao nhao tính toán “thôi chùa mình đi đặt một bánh Pizza lớn và hát bài “hôm nay thầy về đây chúng con xin kính mừng thầy, trong giờ phút vui nầy, chúng con biết làm gì đây…“. Bất ngờ vì thầy “tai qua nạn khỏi“ nên không biết làm gì thì đi tiệm nhờ người ta làm bánh dùm mình. Chưa hết lại thêm tin nóng nữa là phu quân chị trưỏng ban văn nghệ cũng có sinh nhật ngày hôm đó. Ban văn nghệ vừa hát tặng buổi lễ tạ ơn thầy thì bây giờ cùng ăn tiệc sinh nhật tập thể với ổ bánh Pizza và mì xào chay mà nhà bếp cấp tốc làm nhanh, gọn, lẹ để cùng vổ tay chúc “Happy Birthday to you..!“ cho ông xã chị trưởng văn nghệ. Còn hai vị thầy thì tự hiểu phật tử chúc qúy thầy thân an tâm lạc. Bà con bạn bè ai nấy đều vui hết biết vì đở mất thì giờ phải đi nhiều bận dự tiệc.

Lại cũng trong ngày nầy trên Hannover còn thêm một buổi lễ sinh nhật của vị Hòa thượng lớn là ngài Thích Như Điển phương trựợng chùa Viên Giác. Sở dĩ tôi biết được vì một cô ca sĩ thân quen khi nghe tôi mời tới dự lễ “hai muơi năm tạ ơn Thầy“cùng góp vui văn nghệ cho buổi lễ, cô hỏi liền:

-Ngày nào vậy?

-29/6 sắp tới.

-Không được tiếc quá, mình phải về dự lễ sinh nhật của Hoà thượng Viên Giác. Chương trình thầy sắp đặt cả năm rồi.

Nghe chị nói thế, tôi không một lời“ kỳ kèo bớt một thêm hai“vì sinh nhật đạo của mình nhỏ nhoi không dám sánh với Phương Trượng chùa to tượng lớn ăn mừng sinh nhật 70 năm tuổi đời. Đã thế cùng trong bữa tiệc sinh nhật còn tiệc 40 năm báo Viên Giác có mặt trên xứ Đức nữa. Nghe phong phanh thầy phương trượng muốn phật tử München phải kéơ về dự lễ 40 năm ra báo. Còn chùa lân cận là Phổ Bảo thì thuê nguyên xe lớn về dự sinh nhật vì thầy Đồng Văn là người đã tốt nghiệp bằng Tiến sĩ ở Ấn Độ, được thầy Phương Trượng bảo lảnh qua Đức để làm trụ trì nên thầy phải đi. Tôi dọ hỏi ai cũng nói sẽ dự sinh nhật Hoà Thượng, trong đó có sư phụ thầy trụ trì chùa chúng tôi cũng phải đi(*) Đương nhiên chị ca sĩ chọn đi nơi kia có ý nghĩa, công quả vô luợng hơn. Chị cũng an ủi tôi:

-Lần khác bạn rủ mình nhận lời liền chứ dịp nầy là không được rồi.

Quả đúng như chị hứa, mùa Vu Lan vừa qua mình mời chị lần nữa ráng về giúp văn nghệ cho chùa địa phương chúng tôi. Cũng may chị gật đầu là bởi không trùng lễ Vu Lan trên chùa của Hòa Thượng vì dưới nầy tổ chức lễ sớm hơn một tuần.

Nếu trùng chắc chắn chị sẽ lập lại điệp khúc đã nói để an ủi hiệp hai. Hiểu sơ đạo thì gặp thất bại cứ nói“ đủ duyên thì tới “hoặc để“ tùy duyên“ là an tâm.

Thanh Thản Nhiên

*Trích bài giảng của cố Ni Sư Như Thủy.
(*) Như sự chào tạm biệt Thầy mà không biết, Thầy Từ Trí xuống thăm đệ tử là thầy trụ trì chùa chúng tôi vừa thoát một tai nạn hi hữu vào ngày 26/6, hôm sau tô ivà vài bạn lên sắp đặt chương trình, gặp Thầy TT có hỏi sao Thầy không nán lại vài ngày thì Thầy nói phải về để đi mừng sinh nhật thầy Như Điển ngày 29/6. Nhờ đó tôi được gặp Thầy TT lần cuối cùng.Thầy đã cùng pt chúng tôi đồng cam cộng khổ, trải qua bao sóng gió khi Thầy mới được bổ nhiệm về đây làm trụ trì năm 1999. Thầy viên tịch ngày 2/9 sau lễ Vu Lan tại chùa Thầy ở Frankfurt.

Lễ hội sinh nhật

VĂN CHƯƠNG

Truyện Ngắn

Những bài viết của Bất Khuất