Thuyen di dau, ve dau

Thuyền đi đâu, về đâu?

Thanh Thản Nhiên

Miền Tây sông nước với các con kinh đào, cù lao là hình ảnh thân thương quen thuộc của dân quê nơi đây. Đi đâu xa hay bỏ quê, bỏ làng ra đi chợt khi gối mỏi lưng còng tìm về chốn xưa ta thấy lại khung cảnh nơi chôn nhau cắt rốn của mình vẫn còn đây thì tình yêu non sông đất nước không dễ xoá nhoà.

Có sông phải có thuyền, đò lớn nhỏ đưa rước khách. Nhưng luật đào thải hay luật vô thường không cho bất cứ cái gì được trường tồn nhứt là trên đất nước hình cong chữ S nầy.

Ghe hay xuồng, đò ở nửa thế kỷ trước trên bến đò Bình Phước miền Đông quê cha mẹ tôi, mỗi bận đưa khách sang sông chỉ ít ỏi mươi người. Xuống hay lên đò mấy chị em tôi phải nắm chặt tay ba mẹ và đi chầm chậm không chạy lăng xăng như trên bờ sợ làm đò chao đảo rồi mình cũng lảo đảo té theo. Đó là kỷ niệm xưa được ngủ yên trong tiềm thức. Quay về miền Tây khi tôi “theo chồng bỏ cuộc chơi“ thì việc đi đò sang sông như có sự trùng hợp được lập lại. Đò nằm trên bến có tên gọi chân chất như người dân nơi đây, thấy con lộ thế nào thì gắn cho nó cái tên “Bến đò Lộ Mới“. Tôi cũng chẳng quan tâm vì sao dân địa phương đặt như vậy nhưng đường làng, đường lộ đã diễn tả đủ ý nghĩa rồi thắc mắc chi thêm mệt. Đi lần trở xuống khoảng 2 cây số còn thêm bến nữa có tên hơi đặc biệt mà tôi cứ nghĩ suy người ta gọi sai hoặc viết sai “Bến đò Doi lửa“. Con voi lửa chớ làm gì có Doi. Người miền Nam phát âm D hay V đều như nhau. Rõ ràng trên bến có cắm một tấm biển đề chữ lớn như vậy ở trên cao của trạm thu vé qua đò, khách tìm tới bến nầy sẽ thấy ngay. Cứ tin chắc mình nghĩ đúng chẳng hỏi người trong gia đình nguồn gốc tên của nó nhưng thấy không yên vì cái chữ mới nghe lần đầu. Sau nầy tôi có thời gian nhờ ông Tự Điển cắt nghĩa thì ra “Doi“ là dải phù sa ở cuối sông hay dọc theo sông. Mà phù sa thì màu đỏ, chắc vì vậy họ gọi theo cái nhìn về nó như bến đò Lộ Mới đã nói rồi. Hơn nữa đò Lộ Mới rất nhỏ và giản dị chẳng có một dấu hiệu nào để lưu ý khách qua sông. Đôi lúc cũng bực bội vì nếu lo ra tôi cứ chạy lố vì cái tội bến đò không có gắn bảng. Bến nhỏ nhoi quá nên chẳng ai lưu tâm. Nếu cho phép sửa đổi có lẻ tôi sẽ thay tên đổi họ gọi nó là “Bến đò Thầm lặng“. Vì sao? Vì mấy thế hệ con cháu đi qua đò có đông đúc hay ồn ào nó vẫn không nổi sóng hay dâng nước lên cao làm trở ngại tàu đò đưa rước khách hoặc xảy ra tai nạn khi tàu chở qúa khẳm.

Bến đò Lộ Mới với con đò vắng khách chờ chủ đưa về bến khác. Phố chợ bên kia

Người viết phải dài dòng vì nhắc tới những bến đò ta sẽ không quên nói về những thuyền bè qua lại trên bến đỗ. Nhưng khách muốn qua sông phải mua vé và cô hay chú em góp tiền đò ngồi chờ khách ở bên đường đi vào làng. Tôi xa quê đã lâu và khi về lại thì cư ngụ bên phố chợ. Bây giờ muốn thăm nhà hay xóm xưa để ngày ngày vào thôn, ấp giúp dân nghèo, tôi phải qua đò. Hai năm trước, khi tôi dựng xe trả tiền và chờ đò thì nghe tiếng cô gái mang khẩu trang kín khuôn mặt, chừa có cặp mắt chớp tới chớp lui khi thu và thối tiền hỏi tôi:

-Dìa chừng nào đi nữa mợ?

Tôi ngạc nhiên sao có ai lại biết rõ tôi đi đi về về mà hỏi như vậy, nhưng vẫn trả lời bằng câu hỏi:

-Ủa cô là ai tui quên mất rồi?

-Cháu nè mợ, con ông ba Thơ, mợ nhớ ra chưa?

-Ý trời! nhìn không ra, mang khẩu trang thấy ngầu quá mợ không dám nhìn kỹ.

Cô gái vừa nói và kéo “mặt nạ“ ra cười hì hì nhìn tôi quở thêm:

-Hổng mang khẩu trang chắc mợ cũng hổng nhớ con?

Tôi cười phân bua vì cô gái đó nói không sai:

-Ba chục năm rồi con! hồi đó con chỉ mười tuổi hơn chớ mấy, còn bây giờ con thay đổi đẹp người quá sao mợ nhớ nổi. Lại còn “dếnh“( *) cái khẩu trang nữa có trời mới nhận ra con.

Qua đôi câu trao đổi hỏi thăm gia đình cô cháu mà hồi xưa cha mẹ cô với gia đình bên chồng tôi đã quen biết nhau nhiều vì ba cô là thợ rèn làm cửa sắt, nhà cận bến đò nầy, ai mà không biết. Nếu khách đi đò tới đây là thấy ông ba thường ngồi đập sắt hay thui mấy thanh sắt lửa toé ra xung quanh. Ba má cô đã mất hết rồi và thế hệ anh em cô tiến lên.

Trong tương lai bến đò nầy sẽ “dẹp tiệm“. Người dân nói sẽ có cây cầu khác trên chợ quận đang khởi công xây. Chủ thầu đã thắng nên họ muốn bà con làng nầy thay đổi phương tiện di chuyển.

Bây giờ cầu đã xong và ông đi qua bà đi lại phải bước lên, xuống cầu sau khi đóng thu phí. Tôi nghe bàng dân thiên hạ chê nhiều hơn khen vì phải chạy đánh vòng nếu muốn qua làng trong đó có tôi. Dĩ nhiên ai đi gần thì khen, tôi đi xa hơn nên chê. Trời cũng không làm vui lòng con Ngài nói chi chúng sanh. Khi xưa người đi đò chỉ mất bảy phút đã tới bờ bên kia nếu kịp lúc tàu sắp lui bến vì có hai chiếc qua lại rất mau. Đứng bên nầy sông ta có thể thấy “đàng ấy“ đương nhổ neo khì “đàng nầy“..đang ra giữa dòng. Chọn cách nào để qua sông cũng tốn tiền nhưng đi đò đở cực vì không đổ một giọt mồ hôi lại khoẻ vì ta có thể nhìn sông nước hòa với đám lục bình trôi lềnh bềnh đang đưa đẩy thuyền lướt nhanh hơn, êm hơn chẳng khác mình được nằm võng có gió dưới sông vuốt ve ta mát rượi.

Giờ thì tôi phải dắt xe đạp vì cầu cao, đi tới nơi hay về tới nhà là mồ hôi ướt đầy cả mặt. Chẳng những thế con đường đi qua đầy ổ gà lởm chởm cùng khắp và bụi bặm tốc lên khi có nhiều xe chạy cùng một lúc, khiến ai đi ngang cũng sợ té hay xe bể lốp.

Nước văn minh người ta biết hoài cổ, còn “Đất nước mình ngộ quá phải không anh?“. Nơi nào đáng xây cầu sửa cống cứ việc xây. Còn thuyền bè qua lại trên sông đã bao thế hệ trôi qua, cứ chèo cứ đưa khách như cha ông ta để lại. Hình ảnh con đò chạy trên sông làm tăng vẻ đẹp nên thơ của miền sông nước. Dẹp hết thuyền bè, có khác chi phố chợ ồn ào, ngộp thở. Người dân bây giờ thích tìm về chốn nào càng ít động cơ càng tốt lại lành mạnh cho sức khoẻ.

Kêu là nhà nước nhân dân nhưng không bao giờ trưng cầu ý kiến dân hết. Hình như nhà nước thích sửa sang đổi mới dù cho cái cũ chưa hề hấn chi. Mỗi lần tu sửa là tiền dân bỏ ra vì dâm làm chủ mà. Nhà nước chỉ làm đầy tớ dân nhưng khi cầm tiền lại gọi là ngân hàng nhà nước.

-Bến đò đã dẹp thì thuyền đi đâu, về đâu?

- Chủ của nó sẽ cho nó “sang ngang“ nơi khác.

Hiện tại mới vài tháng nay tôi vẫn còn thấy đò đưa khách ngày nào đang nằm ụ phía bên làng. Đám lục bình xanh mướt bám xung quanh như để tiếc thương con đò bị phơi sương khi cô lái đò đã bỏ đi rồi.

(*) dếnh = tiếng bình dân miền Nam có nghĩa đính kèm theo hoặc là“dính“ thí dụ như“ áo còn dếnh bụi đường.

Thanh Thản Nhiên

Thuyền đi đâu, về đâu?

VĂN CHƯƠNG

Truyện Ngắn

Những bài viết của Bất Khuất