Tập Truyện Thuyền Đời
Passage to Freedom
Thuyền Đời - Đêm vẫn đen Audio
Đất nước tôi!
C̣n nhớ mùa xuân
Tết
Thuyền Đời - Cuộc đời Audio
Thuyền Đời -
Con thuyền Audio
Thuyền Đời - Xuân quê hương Audio
Ḍng sông quê hương - Ḍng Cửu Long
Ngày oan trái! -
Audio
Đất nước tôi -
Audio
Khi người tù trở về
Tiếng trống Mê Linh -
Audio
Chuyện cuối năm -
Audio
Màu áo cũ -
Audio
Mang theo quê hương
-
Audio
Trong
âm thầm c̣n nhớ ai! -
Audio
Sài G̣n là đây sao em!
- Audio
Chuyện trăm năm -
Trên quê hương
-
Audio
Chuyện
trăm năm - Một ngày -
Audio
Trăm đắng ngh́n cay -
Audio
Chiếc áo Bà Ba -
Audio
Giữa đồng xưa -
Audio
Áo trắng -
Audio
Gửi nơi cuối trời -
Audio
C̣n nhớ mùa xuân -
Audio
Từ một chuyến đ̣ -
Audio
Dêm thánh vô cùng
-
Audio
Khi mùa đông về -
Audio
Noel năm nào -
Audio
Khúc quân hành -
Audio
Cho ngàn sau -
Audio
Ngh́n trùng xa cách
-
Audio
Rồi
lá thay màu -
Audio
Con chim
biển 3 - T́m về tổ ấm -
Audio
Con
chim biển 2 - Trên biển khơi -
Audio
Con chim biển 1 - Tung cánh chim
-
Audio
Đốt sách ! -
Audio
Đi học
Sài G̣n
-
Audio
Thầy Chín - Audio
Đi buôn - Audio
Khi tôi về -
Audio
Làng tôi -
Audio
Sao em không đến
-
Audio
Anh đi! -
Audio
Vỉa hè đồng khởi
-
Audio
Ngày đại tang
Chuyện mất chuyện c̣n
Con chim Hoàng Yến
-
Audio
Nhớ cả trời Việt Nam
C̣n thương quê hương
tôi
Tôi muốn mời em về
Chuyện Tết
C̣n nhớ không em?
Trên đồi Tăng Nhơn Phú
-
Audio
Remember!
Cánh chim non -
Audio
Đốt sách
Buổi tựu trường
Đêm trắng
Nước mắt trong cơn mưa
Trăm đắng ngh́n cay
Con đường
tôi về
Hăy c̣n đó
niềm tin
Chiều ra biển
Những đứa con đẽ muộn
Một thời kỷ niệm
Băi tập
Bước chân Việt Nam
Người lính già
Để nhớ
Đi buôn
Ngày anh đi
Kỷ niệm xưa
Rồi tết lại đến
Bài thánh ca buồn
Tears of pride
We remember
Vui - Buồn … Ngày
hội ngộ 44 năm khoá 8B+C/72
Mùa hè đỏ lửa
Dư âm ngày hội ngộ
44 năm tại California
Có chuyến bay
Lời ca
Quỳnh Hương diển tích
Để nhớ để
quên
Cờ ḿnh!
Khắc chữ Tự Do
Mai cai hạ
Củ khoai ḿ
Khinh Binh 344
Tết
Vào ngày thứ Hai cuối cùng của
tháng 5, người Mỹ kỷ niệm lễ Chiến Sĩ Trận Vong, tưởng nhớ đến các
chiến sĩ đă hy sinh trên khắp các mặt trận kể từ sau cuộc nội chiến
Nam Bắc 1860. Ngày này cũng là dịp để người Việt nhớ đến những người
đă nằm xuống trong cuộc chiến vừa qua. Ông Vũ Văn Lộc, Giám đốc tổ
chức IRCC ở San Jose, California trao đổi với VOA về Nghĩa Trang
Quân Đội Biên Ḥa nơi vẫn c̣n 16.000 mộ phần quân nhân miền Nam vào
tháng 4 năm 1975.
VOA: Xin ông cho biết sự liên hệ giữa tổ chức IRCC của ông và Nghĩa
Trang Quân Đội Biên Ḥa?
Ông Vũ Văn Lộc: IRCC là cơ quan định cư của người di dân. Bên cạnh
đó, tôi có thực hiện một viện bảo tàng thuyền nhân Việt Nam Cộng Ḥa
tại San Jose. Trong viện bảo tàng, tôi có nhu cầu thực hiện lịch sử
và mô h́nh của nghĩa trang quân đội Việt Nam Cộng Ḥa, thành ra cơ
quan này là cái duyên của tôi.
Trước năm 75 tôi là một trong những người có liên hệ đến việc xây
dựng nghĩa trang này, chúng tôi có theo dơi để biết các diễn tiến
của nghĩa trang cho đến bây giờ.
VOA: Cách đây mấy năm, Thủ tướng Việt Nam đă kư quyết định dân sự
hóa nghĩa trang này, quyết định này có ư nghĩa ǵ và kết quả cụ thể
cho tới giờ này ra sao?
Ông Vũ Văn Lộc: Tôi nghĩ các ông ấy đă đến lúc phải làm nhưng tôi
nghĩ biến thành nghĩa trang nhân dân th́ chẳng đi đến đâu cả, bởi v́
cái ư nghĩa quan trọng nhất là những người chiến binh miền Nam, khi
người ta nằm xuống trong nghĩa trang đó, người ta không thể biến
thành nhân dân được. Các ông ấy làm như vậy là lẩm cẩm, cho nên từ
lúc đó chúng tôi đă yêu cầu nó phải là một di tích lịch sử của chiến
tranh, vẫn luôn luôn là những ngôi mộ và nghĩa trang của phía quân
lực Việt Nam Cộng Ḥa, như vậy mới đúng.
Thực ra th́ có vẻ như họ đă nh́n nhận có sự kiện đó, nhưng họ muốn
bẻ ngoặt sang phía khác. Trên thực tế có một điểm như thế này: họ
chưa có hành động tàn nhẫn là bốc đi chỗ khác hay là di tản.
Nếu đó là một nghĩa trang nhân dân th́ sẽ giống như các nghĩa trang
nhân dân khác trên đất nước. Có thể một ngày nào đó, nếu có nhu cầu
muốn giải tỏa th́ vẫn giải tỏa được. Nhưng nếu là một di tích lịch
sử của chiến tranh để lại th́ việc giải tỏa có thể không thể thực
hiện được.
Thêm nữa, đă là nghĩa trang nhân dân th́ sẽ theo quy chế của nghĩa
trang thường, tức là ai muốn bốc mộ đem đi chỗ khác cũng được, muốn
chôn thêm người vào đó cũng được. Như vậy chỉ độ vài chục năm sẽ có
dân thường chôn ở đó; thế th́ ư nghĩa của một nghĩa trang quân đội
trong một thời kỳ chiến tranh hoàn toàn mất hết.
VOA: Cũng cách đây mấy năm, cựu Phó Tổng thống Việt Nam Cộng Ḥa
Nguyễn Cao Kỳ cũng kêu gọi Việt Nam xét lại vấn đề Nghĩa Trang Biên
Ḥa khi ông ấy về Việt Nam, ông có ghi nhận kết quả nào về lời kêu
gọi này hay không
Ông Vũ Văn Lộc: Tôi có theo dơi nhiều nhưng không thấy kết quả ǵ cụ
thể cả, mà ông Kỳ không có một suy tính tham mưu khoa học đầu đuôi.
Ông chỉ nói theo ngẫu hứng, theo nhu cầu chính trị và cá nhân. Ông
ấy cũng chẳng biết trong đó c̣n lại bao nhiêu ngôi mộ, chia lô như
thế nào, hoàn cảnh thực tế như thế nào. Do nhu cầu nghiên cứu nên
chúng tôi biết khi chúng ta bỏ nước ra đi năm 75 th́ ở đó có 16.000
ngôi mộ, và do diễn tiến từng ngày một xảy ra th́ bây giờ cũng c̣n
vào quăng 11.000. Như vậy đang c̣n một số đất trống có thể chôn cất
thêm được quăng bốn năm ngàn người nữa. C̣n nhà máy nước B́nh An th́
bên cộng sản họ cho đóng vào ngay chính giữa khu nghĩa trang, làm
cho con đường đi từ cổng nghĩa trang đi qua Đền Tử Sĩ tới Nghĩa Dũng
Đài bị cắt ra. Xong họ mở một cửa hông nhỏ để cho mọi người vào
thăm. Tính chất họ làm chẳng có ǵ gọi là đàng hoàng cả. V́ thế tôi
nghĩ ông Kỳ cũng chưa tạo được một ảnh hưởng ǵ và cũng không biết
ḿnh đ̣i hỏi cái ǵ cho đúng đắn và làm cái ǵ cho nó rơ ràng cả.
Ông chỉ nói có tính cách chính trị mà thôi. VOA: Ông vừa nói nghĩa
trang bây giờ đă mở cửa cho mọi người vào thăm. Hiện nay việc thăm
viếng này đă dễ dàng hay vẫn c̣n khó khăn như trước? Ông Vũ Văn Lộc:
Nói một cách công b́nh th́ không khó khăn nhưng cũng rất lẩm cẩm.
Chẳng hạn như không giống một nghĩa trang dân sự thực sự, nó vẫn tạo
ra sự nghi ngờ và thân nhân vào thăm viếng không thoải mái, phải ghi
tên, phải trả lời xem thăm ngôi mộ nào, ở đâu. Những cái đó không
giống một di tích lịch sử mà cũng không giống một nghĩa trang
thường. C̣n một điểm quan trọng nhất là bởi v́ không có sự ǵn giữ
đàng hoàng nên có cây mọc giữa ngôi mộ, đường xá có cỏ mọc, thành ra
tôi có một ước mong là chẳng cần xây cất bằng một ngân khoản lớn lao
ǵ, chỉ cần giữ cho cây cỏ đừng tàn phá nghĩa trang; rồi nhiên hậu,
lịch sử đến một giai đoạn nào người ở hải ngoại hay trong nước c̣n
mồ mả thân nhân có thể có cơ hội chấn chỉnh cho đàng hoàng. VOA: Mới
đây, nhà sử học Tạ Chí Đại Trường đề nghị Quốc hội Việt Nam công
nhận Nghĩa Trang Biên Ḥa là chứng tích lịch sử quốc gia, ông nghĩ
sao về đề nghị này? Ông Vũ Văn Lộc: Cái đó phải là một di tích của
quốc gia. Đệ nhất, đệ nhị thế chiến, chiến tranh Nam Bắc của Mỹ, hay
bất cứ một cuộc chiến tranh nào, khi có một nơi tập trung chôn cất
những tử sĩ như vậy th́ đương nhiên nó phải là một di sản lịch sử
của quốc gia. Nhưng thực t́nh mà nói, cái này nó nằm trong Chính Trị
Bộ, chứ c̣n Quốc hội th́ tôi chả có hy vọng ǵ. Cái này phải do đảng
cộng sản phải nh́n ra vấn đề rồi đến chính phủ phải làm. Ở hải ngoại
này ḿnh phải vận dụng các chính phủ thông qua Quốc hội các nước th́
mới có thể được, thành ra tôi cũng có biên thơ cho nhiều ông Dân
biểu và Thượng nghị sĩ Mỹ, nói với họ bây giờ chúng tôi là công dân
Mỹ, và đó là những mồ mả của thân nhân chúng tôi th́ các ông phải
lưu ư chứ. Nhưng lẽ dĩ nhiên vấn đề này chưa phải là ưu tiên của họ.
Tôi ước mong toàn thể khối hải ngoại và cả người trong nước cùng
nhau vận động, bởi v́ kể cả các chiến binh đối phương của chúng tôi
họ cũng phải nh́n nhận như thế. Cuộc chiến tranh Nam Bắc của Hoa Kỳ
là một bài học về tính chất văn minh của một nước là luôn luôn phải
tôn trọng những người chết, cho nên ba mươi mấy bốn chục năm sau th́
tất cả những tử sĩ của miền Nam rải rác đều được đưa vào trong nghĩa
trang quốc gia Arlington của liên bang chôn cất. Họ làm cũng đàng
hoàng lắm. Việt Nam muốn học đ̣i văn minh thế giới th́ cũng phải làm
như vậy. VOA: Theo ông, giải pháp lư tưởng đối với Nghĩa Trang Biên
Ḥa nên theo hướng giải quyết như thế nào? Ông Vũ Văn Lộc: Bây giờ
tôi nghĩ người cộng sản họ có những khó khăn nội tại, nhưng họ vẫn
có thể tiến từng bước một. Thứ nhất là tuyên bố đó là di sản lịch sử
quốc gia. Thứ hai, các ông ấy phải di tản ngay nhà máy nước đá B́nh
An đang nằm ch́nh ́nh ngay giữa nghĩa trang, làm sao một di sản quốc
gia mà có một nhà máy chặn đường vào nghĩa trang được. Thứ ba, không
cần phải xây cất lại cho nó hoành tráng, chỉ cần giữ cho nó có căn
bản để nhiên hậu những bước kế tiếp, có thể con cháu của các liệt sĩ
đă chết từ từ sẽ làm lại. Khi chúng tôi đi khỏi Sài g̣n th́ ở đó c̣n
16.000 ngôi mộ, bây giờ đă cải táng được ít nhất 5.000; và cũng c̣n
một số đất trống nữa. Nếu theo đúng kiểu trên thế giới người ta làm,
th́ những liệt sĩ được chôn rải rác ở khắp nơi, khi t́m được th́ họ
đem vào cải táng ở đó. Bây giờ những chiến sĩ Việt Nam Cộng Ḥa chết
trong lúc bị tù cải tạo ở các nơi, nếu bây giờ muốn cải táng từ
những miền xa xôi th́ cũng phải được chôn ở đó. Lẽ dĩ nhiên, gia
đ́nh hay bạn bè có thể làm, không cần chính phủ cộng sản phải làm.
Như vậy nó mới trở thành một di sản quốc gia một cách rơ ràng, thể
hiện được t́nh người Việt Nam nói chung cho các thế hệ tương lai.
Cũng có thể ngay cả những người như chúng tôi có thể cải táng đem về
chôn ở đó. Tôi cũng sẵn sàng rất mong khi tôi chết trở về nằm ở đó,
giống như nhạc sĩ Nam Lộc đă đặt trong một bài hát “xin cho tôi một
mộ phần, bên ngàn chiến hữu của tôi.”
--Ngày chiến sĩ trận vong
(2019 – Giao Chỉ, San Jose.)
Posted on May 28, 2019 by dongsongcu
Giao Chỉ, San Jose.
(Viết cho Trùng Dương, nhớ thời báo Sống đi chôn người trên đại lộ
Kinh Hoàng)
Cách đây 156 năm, giữa khi cuộc nội chiến Hoa Kỳ đang diễn ra, tổng
thống Lincoln trong bài diễn văn tại Gettysburg đă nói những tư
tưởng đi trước thời đại. Ông nói đại ư rằng những người lính bên này
hay bên kia đều là những người yêu nước. Mới đây, tôi có dịp xem
trên mạng h́nh ảnh buổi họp mặt của các gia đ́nh tử sĩ miền Bắc VN
hy sinh trong trận Quảng Trị năm 1972. Diễn giả cho chương tŕnh
tưởng niệm là đại tá Nguyễn Quư Hải, thời gian đánh Quảng Trị ông là
sĩ quan chỉ huy pháo đội Bông Lau. Một diễn giả khác là bác sĩ Lê
văn An của Bắc Quân. Ông là bác sĩ duy nhất đă có mặt trong Thành Cổ
Quảng Trị và là một trong 11 chiến binh c̣n sống. Vị bác sĩ này đă
tả lại những giây phút đau thương oan nghiệt cuối cùng trong ṿng
vây thị xă. Câu chuyện nhắc đến các chiến binh c̣n sống dưới hầm sâu
của ṭa tỉnh trưởng bị bom đánh xập nhưng không có phương tiện để
cấp cứu. Hôm nay, giữa không khí vui tươi trong dịp lễ cuối tuần Hoa
Kỳ, dù tưởng niệm chiến sĩ trận vong nhưng đối với dân Mỹ vẫn là
ngày Lễ Hội, tôi xin mở lại câu chuyện cũ về cuộc chiến Quảng Trị.
Nửa thế kỷ trước, chúng tôi có dịp ra thăm Quảng Trị sau khi Miền
Nam lấy lại được Cổ Thành. Sau 81 ngày ác mộng đă trôi qua. Hàng
ngàn chiến binh 2 bên đă chết trong một thị xă bé nhỏ ở miền hỏa
tuyến. Hà Nội gọi là Thành Cổ. Sài G̣n gọi là Cổ Thành. Khi miền Bắc
có lệnh rút quân, chỉ có 11 chiến binh c̣n sống để trở về. Chúng tôi
có dịp gặp một vài chiến binh cộng sản bị bắt tù binh. Trong số này
có em nhỏ vượt qua bờ Nam sông Thạch Hăn nhưng không lọt vào trong
Thành Cổ. Em thuộc toán quân bơi lạc vào đơn vị TQLC. Ông bạn tôi,
đại tá Cao Tiêu của tổng cục chiến tranh chính trị buồn bă nh́n
thằng bé quân đội thù nghịch mà hỏi rằng. Con quê ở đâu. Bao nhiêu
tuổi. Thưa ông con quê Thái B́nh, 16 tuổi. Sao 16 tuổi đă phải đi bộ
đội. Con đi thay cho anh con. Anh con bị què chân. Nhưng nhà nào
cũng phải đi một người. Ông Tiêu thở dài mà nói rằng. Để ông sẽ thu
xếp cho con. Quê ông cũng ở Thái B́nh. Chúng tôi không bao giờ quên
được câu chuyện thẩm vấn tù binh ngày hôm đó. V́ vậy, nhân ngày
Chiến Sĩ Trận Vong với không khí lễ hội tưng bừng tại Hoa Kỳ, xin kể
lại những chuyện không vui của hai miền Nam Bắc trong chiến tranh.
Chuyện từ Đại Lộ kinh Hoàng cho đến 81 ngày trận chiến Quảng Trị.
Như vị tổng thống thứ 16 của Hoa Kỳ đă nói. Trong chiến tranh, những
chiến binh của hai bên đă hy sinh đều là những người yêu nước. Từ Hà
Nội, anh Ba Lê Duẩn ra lệnh phải giữ Thành Cổ bằng mọi giá. Từ Sài
G̣n, Tổng Thống Ng Văn Thiệu ra lệnh phải lấy lại Cổ Thành bằng mọi
giá. Quảng Trị là con bài trong canh bạc chính trị tại Paris. Chiến
binh hai miền Nam Bắc chết trong thị xă Quảng Trị ai là phe thắng ai
là phe bại. Xin bằng hữu cùng tôi đọc lại các tác phẩm viết về Đại
Lộ Kinh Hoàng và Mùa hè đỏ lửa của miền Nam. Xin đọc qua Mùa hè
Cháy, Măi măi tuổi 20 và Một thời hoa lửa của miền Bắc. Những mẩu
chuyện như sau:
(1)Ngày Chiến sĩ Trận Vong Người Mỹ tưởng niệm những quân nhân đă hy
sinh v́ đất nước trong ngày lễ Chiến Sĩ Trận Vong. Ngày quốc lễ này
năm nay là Thứ hai 27 tháng 5-2019. Trên khắp nước tổ chức tưởng
niệm các tử sĩ với những cuộc diễn hành, các buổi ḥa nhạc nói lên
tinh thần yêu nước. Có các cộng đồng khác sẽ đánh dấu ngày này bằng
những giây phút suy ngẫm trong tĩnh lặng về những người đă ngă xuống
trong khi đang phục vụ trong quân đội. Ngày lễ này từng được gọi là
Ngày Vinh Danh được tổ chức tại nghĩa trang Arlington vào năm 1868.
Ba năm sau cuộc nội chiến đẫm máu ở Hoa Kỳ gây thiệt mạng cho trên
600.000 người. Nhiều trường học được nghỉ lễ vào 3 ngày cuối tuần
này và được xem như ngày khởi đầu không chính thức của mùa nghỉ hè.
Nhiều gia đ́nh tổ chức các buổi ăn ngoài trời hay đi đến vùng biển,
công viên hoặc cắm trại. Nhân dịp đặc biệt này, năm trước chúng tôi
đă phổ biến loạt bài về tổn thất trong chiến tranh. Năm nay xin gửi
đến tài liệu ghi nhận được về trận Quảng Trị năm 72 để quư vị đọc
trong những ngày nghỉ lễ.
(2) Năm 72 Ở Quảng Trị. Ghi Chú: Một phần bài này viết năm 1990 phổ
biến khắp nơi. Bỗng có một cựu pháo thủ Bắc quân thuộc đoàn pháo
Bông Lau gửi email cho tôi báo tin rằng không phải pháo Bông Lau của
cộng sản bắn trên Đại Lộ Kinh Hoàng. Tôi hỏi lại, nếu Bông Lau không
bắn th́ pháo nào. Không thấy trả lời. Sách của Dương Phục và Thanh
Thủy phát hành có đoạn tả về Đại Lộ Kinh Hoàng.
Thời kỳ trước 1975, khi tôi có dịp phụ trách về binh thư tại bộ Tổng
Tham Mưu, thường qua bên Pḥng Nh́ hoặc Trung ương t́nh báo t́m đọc
các sách báo của miền Bắc. Đọc và ghi chép lại, thêm 1 chút nhận
xét, nhưng không phê phán. Đôi khi phải tóm lược lại để tŕnh lên
hay phổ biến nội bộ nhưng tuyệt đối không viết thêm những lời tuyên
truyền hay lên án.
Ngày nay trên đường đi t́m tài liệu cho trận Quảng Trị, chúng tôi
giữ các nguyên tắc đó. Bây giờ xin quư vị cùng chúng tôi t́m hiểu về
miền Bắc Việt Nam thời kỳ đầu thập niên 70.
Để chuẩn bị cho trận mùa hè 72, Hà Nội bắt lính từ năm 1970. Sau khi
vét hết nông dân, qua năm 1971 tổng động viên toàn bộ nhân lực thành
thị. Các học sinh và sinh viên trên 18 tuổi chuẩn bị nhập ngũ hết.
Cũng trong thời gian này, Nga và Tàu hoàn toàn đồng ư viện trợ cho
Hà Nội đánh Mỹ. Trong lúc Hoa Kỳ rút quân, bên ta Việt Nam hóa chiến
tranh th́ Nga Sô viện trợ tối đa cho miền Bắc qua Trung Cộng.
(3) Sau trận mùa hè Phan nhật Nam viết cuốn “Mùa hè đỏ lửa” th́ 33
năm sau Hà Nội mới cho ra đời 2 cuốn sách viết về Quảng Trị. Đại tá
pháo binh quân đội nhân dân Nguyễn Quư Hải ra đời cuốn “Mùa Hè Cháy”
ghi lại con đường nhận pháo Nga Sô từ biên giới Tàu đem về Hà Nội
đưa vào đến Quảng B́nh, rồi qua Quảng Trị trong trận mùa hè. Với số
lượng pháo đủ loại và hỏa tiễn, 5 sư đoàn Bắc quân đă được yểm trợ
tối đa để tấn công miền Nam trực tiếp qua Bến Hải.
Tất cả đều ghi rơ trong tác phẩm “Mùa Hè Cháy” và chính từ tác phẩm
này tôi có thể đối chiếu với tài liệu c̣n lưu giữ để có được những
trang sử gần chính xác về phía Việt Nam Cộng Ḥa. Cũng vào năm 2005
một tác phẩm khác của phe cộng sản tựa đề “Một Thời Hoa Lửa” đă ra
đời, cũng nói về đề tài Quảng Trị. Bài viết này sẽ ghi lại rất nhiều
chi tiết từ Hoa Lửa do các tác giả miền Bắc sáng tác.
(4) “Măi măi tuổi 20” Tập hồi kư được Hà Nội nhắc nhở đến nhiều nhất
là: “Măi măi tuổi 20,” hồi kư của 1 thanh niên tên Nguyễn văn Thạc.
Anh là Sinh Viên đại học Tổng hợp Hà Nội. Đi lính binh nh́ truyền
tin ngày 6-9-1971 và hy sinh tại chiến trường Quảng Trị ngày
30-7-1972, lúc chưa đầy 20 tuổi và chưa đủ 1 năm lính. Anh bị pháo
cắt ngang đùi trái, mất máu nhiều quá nên đă chết. Chôn ngay tại mặt
trận Quảng Trị. Thạc để lại cuốn nhật kư 260 trang, viết lời cuối
vào ngày 27-7-1972. Ba ngày sau tử trận. Tháng 5-1973 tức là gần 1
năm sau, gia đ́nh chưa có tin tức từ đơn vị, nhưng được đồng đội về
báo tin. Sau tháng 4-1975 gia đ́nh không có phương tiện đi t́m xác.
Phải chờ đến cuối năm 1976 mới có điều kiện đi t́m. Cải táng từ quận
Triệu Phong về huyện Từ Liêm, gần Hà nội vào dịp tết 1977. Tôi đă
đọc 2 lần 260 trang sách nhưng không t́m được những dữ kiện về trận
Quảng Trị. Hồi kư ghi lại 10 tháng trong quân ngũ của 1 thanh niên
miền Bắc, nhưng mới vào trận đă bị thương rồi chết. Nội dung là lời
lẽ chân thành đơn giản nhưng không có t́nh tiết hấp dẫn. Tác phẩm
này được giới trẻ miền Bắc t́m đọc v́ đă nhắc đi nhắc lại đến t́nh
yêu tuổi học tṛ với cô bạn học Như Anh. Cô này hiện nay là di dân
sống tại Đức quốc. V́ tác phẩm nặng về t́nh yêu và thiếu quyết tâm
nên đă không được phổ biến suốt 33 năm. Phải chờ đợi đến cuối thế kỷ
thứ 20, nhạc vàng miền Nam chinh phục hoàn toàn nền văn hóa vô sản
th́ hồi kư t́nh yêu của Nguyễn văn Thạc mới được phổ biến và quảng
bá mạnh mẽ.
(5) “Một Thời Hoa Lửa” Đây là tên 1 tác phẩm, đồng thời cũng là tên
1 chương tŕnh do đài truyền h́nh Việt Nam tại Hà Nội và công ty
viễn thông quân đội nhân dân phối hợp tổ chức vào ngày 31 tháng 10
năm 2005. Ban tổ chức mời tất cả bộ đội đă tham dự trận Quảng Trị
trên 1.000 người về lại Thành Cổ để dự 1 chương tŕnh văn nghệ. Cùng
1 lúc họ tập hợp lối 5.000 sinh viên Hà Nội tại sân trường đại học
Khoa học, Xă hội, Nhân văn cùng tham dự. Báo Nhân dân đă ghi lại là
vào ngày 6 tháng 9 năm 1971 tại 30 sân trường đại học và cao đẳng,
tổng cộng 10.000 sinh viên lên đường nhập ngũ
Như vậy là 34 năm trước đảng cộng sản đă động viên hầu hết các sinh
viên miền Bắc để tấn công miền Nam. Có nhiều trường đại học sau đó
đóng cửa, các giáo sư cũng đi lính với học tṛ. Hầu hết có được 4
tháng huấn luyện và đầu năm 1972 tất cả lên đường vào Nam tham dự
vào 3 mặt trận. An Lộc, Kontum, và Quảng trị. 70% bộ đội hy sinh
hoặc bị thương. Trận Mậu Thân 68 Việt Cộng hy sinh toàn bộ các đơn
vị thuộc Mặt trận giải phóng miền Nam và bộ đội tập kết.
Qua đến trận Mùa hè 72 đảng cộng sản Việt Nam hy sinh khối nhân lực
trí thức tương lai của miền Bắc. Người có quyết định sắt máu đó là
Lê Duẩn.
(6) 81 ngày lịch sử. Lúc 10 giờ 30 sáng ngày 30/3/72 trung đoàn pháo
Bông Lau khai hỏa trận địa pháo vào căn cứ Carroll, Ái tử và Mai
Lộc. Ngày 2/4/1972 căn cứ Carroll thất thủ. Sau đó Ái Tử, Mai Lộc
rồi Quảng Trị đều rút quân. Một tháng sau, ngày 1 tháng 5-1972 Bắc
quân chiếm đóng trên tỉnh Quảng Trị từ sông Bến Hải đến sông Mỹ
Chánh. Sau khi miền Nam rút quân, xác người và di sản chiến tranh
vẫn c̣n trên quốc lộ số 1. Báo chí Sài G̣n ghi lại con đường đă trở
thành đại lộ Kinh Hoàng.
Hội nghị ḥa đàm Paris bước vào năm thứ 4. Hoa kỳ đơn phương rút
quân. Khối cộng sản Nga Sô và Trung Cộng đổ chiến cụ và tiếp viện
tối đa vào miền Bắc.
Mở đầu cho giai đoạn thử thách Việt Nam hóa chiến tranh, quân lực
Việt Nam Cộng Ḥa hành quân Lam Sơn 72. Nam quân vượt sông Mỹ Chánh
ngày 28 tháng 6-1972 và kết thúc việc chiếm lại Cổ Thành Quảng Trị
ngày 16 tháng 9-1972. Sau 81 ngày tại một chiến trường khốc liệt
nhất trong chiến tranh Việt Nam. Báo chí miền Bắc gọi là Cuộc đụng
đầu của lịch sử. Hơn 30 năm qua và cho đến ngày nay, Hà Nội luôn
luôn nhắc đến chiến tích đă cầm cự được 81 ngày.
Tại viện bảo tàng lịch sử Thành Cổ hiện nay có bảng tưởng niệm với
81 tờ lịch ghi dấu 81 ngày trong cuộc chiến mùa hè 72. Thêm vào đó
có 11 tấm phù điêu tiểu sử 11 chiến binh đă có mặt trong Cổ Thành và
c̣n sống đến ngày nay. Mỗi người đều ghi lại cuộc đời sinh viên,
nhập ngũ, chiến đấu và trở về. Phù điêu gọi là Dương bản. C̣n Âm bản
là mộ bia tưởng niệm chung trên 10.000 bộ đội đă hy sinh.
Trong đêm văn nghệ Hoa Lửa 31/10/2005 họ đă dùng 81 nhạc công trong
ban ḥa tấu để nhắc lại ư nghĩa của 81 ngày lịch sử.
(7) Cổ Thành gian khổ. Cũng theo tài liệu của miền Bắc, tuyển tập
Hoa Lửa ghi lại bút kư, bài viết và lời phát biểu của gần 100 nhân
vật về trận mùa hè 72. Sách xuất bản năm 2005 ngôn ngữ Hà Nội đă có
khác biệt với tài liệu tuyên truyền phổ biến trước và sau 1975.
Không c̣n những lời miệt thị miền Nam. Họ gọi quân lực Việt Nam Cộng
Ḥa, tổng thống Nguyễn văn Thiệu, trung tướng Ngô quang Trưởng. Đồng
thời qua tài liệu với nội dung mở rộng đă có đề cập đến số tổn thất,
thương vong khủng khiếp, nỗi sợ hăi, việc đào ngũ của chiến binh.
Đặc biệt có những chỗ ghi rơ tuổi tân binh có nhiều em dưới 18 tuổi.
Các chú lính mới chưa được huấn luyện và cán bộ quân sự đă dạy bắn
hay ném lựu đạn lúc c̣n ở dưới hầm trong Cổ Thành. Họ lùa tất cả đám
lính mới qua sông rồi sẽ huấn luyện sau. Cuộc sống của hàng ngàn bộ
đội dưới hầm là một thế giới cực kỳ gian khổ. Các hầm đều ngập nước.
Không đủ nước uống. Không đủ ăn. Điều kiện vệ sinh hết sức khốn nạn.
Người sống ở chung với thương binh và người chết. Trên 20% thương
vong khi vượt sông Thạch Hăn. Sau đây là 1 đoạn nguyên văn của cán
bộ quân sự viết lại: “Trong 81 ngày đêm đó, trung b́nh hàng đêm có 1
đại đội tăng cường hơn 100 người vượt sông và cũng từng đó con người
đă ra đi không trở về. Máu thịt ḥa vào nước sông trôi ra cửa Việt.”
Một chiến binh khác viết về những ngày sau cùng: Đêm 13/9/1972 Hồ Tú
Bảo là sinh viên đại học toán, làm trinh sát cho sư đoàn 325 được
lệnh qua sông vào tiếp viện. Suốt 2 ngày 13 và 14 tháng 9 không vượt
được sông Thạch Hăn, Ngày 15 tháng 9-72 chuẩn bị vượt sông nhưng bến
đáp cả 2 bờ Bắc Nam không c̣n nữa. Trong thành vẫn có súng nổ. Đến
ngày 16/9/72 th́ Cổ Thành Quảng Trị đă hoàn toàn im tiếng. Chỉ c̣n
những ngọn khói bốc lên.
Đơn vị được lệnh rút về và hiện nay anh lính trinh sát sư đoàn 325
trở thành giáo sư tin học tại đại học Hà nội.
(8) Cờ bay trên Thành Cổ. Phía Việt Nam Cộng Ḥa rất hiểu rơ ư nghĩa
của việc tái chiếm Cổ Thành để dành thắng lợi trên bàn hội nghị.
Phía Hà nội cũng ghi nhận đây là điểm quan trọng nhất. Ḥa đàm Paris
dự trù tái nhóm ngày 13 tháng 7-1972. Tài liệu của miền Bắc ghi lại
rằng:“Tướng Ngô quang Trưởng đôn đốc nhẩy dù phải chiếm bằng được
nhà thờ Tri Bưu ngày 12 và sau đó chỉ c̣n 500 thước đến Cổ Thành th́
phải cắm cờ vào ngày 13/7/72. Kết quả quân Dù của VNCH chiếm được
Tri Bưu nhưng quân ủy trung ương Hà Nội ra lệnh trung đoàn 48 và 2
tiểu đoàn địa phương, trung đoàn 95 của sư đoàn 325 phải sẵn sàng để
chống vụ cắm cờ bằng mọi giá.
Một trang báo dài của đại tá Nguyễn Hải Như, tham mưu trưởng trung
đoàn Thạch Hăn đă mô tả về trận quân Dù đánh xong Tri Bưu nhưng thất
bại trong việc treo cờ Cổ Thành ngày 13/7/72. Sau trận đánh đẫm máu
mà lính mũ đỏ hy sinh rất nhiều. Tài liệu của cộng sản cũng ghi rơ
cách đánh rất dũng mănh của cả 2 binh đoàn nhẩy dù và thủy quân lục
chiến trong trận Cổ Thành. Bên Việt Nam Cộng Ḥa có lợi thế thay
quân. Đánh rồi ra nghỉ. Đưa thương binh tử sĩ ra khỏi trận địa.
Trong khi phía miền Bắc không có điều kiện thuận tiện v́ thay quân
là phải qua sông và thương vong trên sông Thạch Hăn rất cao.
(9) Sau cuộc chiến. Cũng từ tài liệu của miền Bắc ghi lại, trên toàn
thể Việt Nam, Quảng Trị là nơi có 2 nghĩa trang liệt sĩ lớn nhất.
Nghĩa trang Trường Sơn và nghĩa trang Quảng Trị. Phần lớn chiến binh
cộng sản tử trận được gom lại chôn tại Quảng Trị. Một số lớn c̣n
thất lạc. Các cựu quân nhân Việt Nam Cộng Ḥa khi qua Mỹ được hỏi về
di hài lính Mỹ cũng đă tiết lộ thêm về các mộ phần của bộ đội tại
miền Nam do bên ta chôn cất. Phía Hoa Kỳ có chuyển tin tức này cho
Hà nội. Tuy nhiên về việc t́m kiếm mộ phần của phía Việt Nam Cộng
Ḥa trước 75 bao gồm thêm di hài tù tập trung “cải tạo“ hiện vẫn
chưa được chính quyền Hà Nội lưu tâm. Gần 45 năm sau tháng 4-1975
dân Việt tỵ nạn đă có cả triệu lần trở về cùng với hàng tỷ mỹ kim
gửi quà hàng năm, nhưng vết thương chính trị vẫn c̣n là gánh nặng
nên chưa giải tỏa được con đường vào chốn tâm linh.
Thuần túy trên lănh vực tâm linh, nghĩa tử nghĩa tận, chỉ có chính
quyền Hà Nội mới có thẩm quyền và trách nhiệm tối thiểu đối với di
hài chiến sĩ miền Nam.
Với danh nghĩa người Mỹ gốc Việt, với sự cộng tác mạnh mẽ của ṭa
đại sứ Mỹ tại Việt Nam, việc t́m kiếm tảo mộ di hài chiến binh miền
Nam đưa về nguyên quán hay chôn tại Nghĩa trang Biên Ḥa với sự bảo
quản tối thiểu, không có ǵ khó khăn.
Hà Nội đă bước vào kỷ nguyên mới, phải ư thức được những điều phải
làm trong trách nhiệm với lịch sử dân tộc, theo trào lưu tiến hóa
của nền văn minh nhân loại.
(10) Hàn gắn thương đau. Năm 1992, hai mươi năm sau mùa hè 72, Hội
VMA (Vietnam Memorial Association) gồm các cựu chiến binh Hoa Kỳ
muốn hàn gắn thương đau của Việt Nam hậu chiến. VMA dự trù xây
trường học tại các nơi hẻo lánh cả 2 miền Nam Bắc. Ban quản trị họp
để t́m 1 địa điểm đầu tiên. 8 ông bà Hoa Kỳ bàn về các địa điểm. Ư
kiến rất khác biệt, Cô Kiều Chinh là người Việt duy nhất, đồng sáng
lập viên của VMA đă đề nghị ngôi trường đầu tiên sẽ xây tại Quảng
Trị. Nơi mang vết thương lớn nhất của chiến tranh Việt Nam. Nơi chia
cắt 2 miền suốt 21 năm. Toàn thể VMA đều đồng ư chọn đất cho ngôi
trường tại Đông Hà coi như món quà của người phụ nữ Việt Nam tỵ nạn
cộng sản gửi lại quê hương. Bức thông điệp đẹp đẽ biết dường nào.
Năm 1954, cha của cô Kiều Chinh bị Việt cộng bỏ tù không bản án và
chết trong tù. Thêm một ngôi trường được xây cất tại làng Mọc, quê
hương của ông Nguyễn Cửu, thân phụ của cô Nguyễn thị Chinh, tên thật
của tài tử Kiều Chinh. Cô ra đi lúc c̣n nhỏ 1954 và từ đó không bao
giờ thấy được mặt cha. Trong phim “Người t́nh không chân dung” có
đoạn Kiều Chinh quay tại nghĩa trang Biên Ḥa cũng vào năm 1972. Một
ngày nào đó, cô sẽ lên thăm lại nghĩa trang quân đội miền Nam, nơi
có rất nhiều chiến sĩ Việt Nam Cộng Ḥa đă hy sinh tại chiến trường
Quảng Trị mùa hè 72. Không thiếu bất cứ 1 quân binh chủng nào, không
thiếu bất cứ màu cờ sắc áo nào. Kể cả lính Dù chết dưới chiến hào
với cờ vàng pha máu và lính thủy quân lục chiến hy sinh trong thành
nội 10 ngày sau cùng, chưa thấy được lá cờ bay trên trời xanh của Cổ
Thành Quảng Trị. Phía bên kia Bến Hải một thời, có câu chuyện của
họ. Bây giờ đến lượt chúng ta phải kể lại câu chuyện của ḿnh. Nếu
anh không nói, ai nói. Bây giờ không nói, bao giờ.
(11) Tổn thất chiến tranh. V́ vậy sau khi nghe chuyện bên kia, chúng
ta hăy nói chuyện bên này. Rồi mai đây, vào năm 2025, nửa thế kỷ sau
cuộc chiến, sử Việt sẽ ghi rằng chiến tranh Việt Nam đă làm chết 2
triệu dân trên khắp các miền đất nước. Riêng tại Quảng Trị, mùa hè
năm 1972 cuộc chiến giằng xé điên cuồng đă giết chết 50 ngàn thanh
niên của cả hai miền Nam Bắc. Lịch sử sẽ không cần ghi phần tổn thất
hay thắng bại của các đơn vị. Sau này những đóa hoa tưởng niệm thả
xuống ḍng Thạch Hăn hay con sông Bến Hải sẽ cùng trôi ra biển Đông.
Thể hiện tấm ḷng của thế hệ tương lai gửi chung cho tất cả linh hồn
các chiến binh đă hy sinh cho cuộc chiến tương tàn cuối thế kỷ thứ
20 tại Việt Nam.
(12) NHÂN CHỨNG TRÊN ĐẠI LỘ KINH HOÀNG
Khi đi t́m nhân chứng của 1 chiến trường hết sức oan nghiệt và thê
lương, hết sức dũng mănh và hào hùng, tôi vẫn không quên đoạn đường
đầy xác người trên quốc lộ số 1. Ngay khi chiến trường c̣n vương
khói súng, cây bút nhẩy dù, đại úy Phan nhật Nam đă viết “Mùa hè đỏ
lửa.” Tác phẩm đem vinh quang cho tác giả đồng thời cũng làm khổ ông
sau 1975. Nhưng trước sau “Mùa hè đỏ lửa” đă gắn liền vào tên tuổi
Phan nhật Nam.
Phải chờ đến 32 năm sau, Hà Nội mới xuất bản cuốn “Mùa hè cháy“ của
đại tá pháo binh “Quân đội Nhân dân” viết về trận pháo kích của
trung đoàn pháo Bông Lau, trận pháo dă man trên đường di tản của dân
Quảng Trị, giết chết hàng ngàn người và làm đoạn đường trên 2 cây
sốgiữa con sông Thạch Hăn và Mỹ Chánh trở thành Đại lộ Kinh Hoàng.
Chúng tôi vẫn đi t́m xem ai là người đặt tên cho đoạn đường của trận
thảm sát mùa hè năm 72. Có lẽ chỉ trong chiến tranh Việt Nam mới có
cái đại lộ mang tước hiệu kinh hoàng.
Anh phóng viên của bộ Thông Tin có mặt tại Quảng Trị nói rằng bác đi
hỏi ông Lê Thiệp trên DC. Khi quân ta phản công ở Mỹ Chánh, ông nhà
báo Lê Thiệp có đi theo trên quốc lộ 1 qua lối này. Năm 2005 nhân
dịp gặp ông Thiệp tại DC, ông nói rằng không biết tay nào đặt cái
tên Đại lộ Kinh Hoàng thật hay. Câu chuyện dừng tại đó.
Một lần khác, chúng tôi rao lên là muốn t́m gặp những ai đă chạy
trên con đường ác độc vào đúng lúc địch pháo kích. Tôi biết có trung
tá Lê huy Linh Vũ của Tổng cục Chiến tranh Chính trị là người đă
trải qua và đă viết lại thành cuốn sách. Con gái của trung tá Vũ là
họa sĩ Hương Alaska có cho phép chúng tôi in lại cuốn này để tặng
các bạn. Nhưng ông Vũ nay không c̣n nữa. Đại tá Hà Mai Việt, tỉnh
trưởng Quảng trị thời kỳ 72 đă nói rằng: “Tại ông không lưu tâm đọc
sách của tôi. Mở trang này ra mà xem, nhân chứng sống là ông Phan
văn Châu. Tôi đă viết rơ từng trường hợp của trận Quảng Trị trong
tác phẩm Thép và Máu. Ông nhân chứng này không những chịu đựng trực
tiếp trận pháo trên quốc lộ mà c̣n nằm lại 1 đêm giữa các xác chết.”
Sau cùng nhờ ông Hà mai Việt, chúng tôi đă gặp nhân chứng sống.
Trung sĩ Phan văn Châu năm nay 68 tuổi quả thực là 1 người dân tiêu
biểu của miền đất Quảng. Qua máy điện thoại, dường như cả một trời
tâm sự tuôn tràn. Những h́nh ảnh quê hương, chiến tranh, loạn lạc,
pháo kích, khói lửa, lẫn lộn giữa trận 72 và trận 75.
Nói đến chuyện đất nước biết bao nhiêu địa danh nào là Nhan Biều,
Cầu Ga, Ái Tử, Mai Lĩnh, Cầu Dài. Rồi đến biết bao nhiêu con sông,
bao nhiêu rạch nước. Âm thanh đất Quảng của người dân chân chỉ hạt
bột, ṿng qua quay lại để sau cùng trở về với cái ngày cả gia đ́nh
bỏ Nhan Biều mà đi.
Ông Châu nói rằng, lúc đó dường như mọi người đă chạy hết. Phan văn
Châu là trung sĩ thông dịch viên cho ngành t́nh báo tại Đà Nẵng đang
đi công tác về Ái tử.
Đến khi thiên hạ bỏ chạy hết, thầy thông ngôn trẻ tuổi mặc đồ dân sự
cùng 1 đứa cháu, dẫn vợ có bầu với 3 đứa con nhỏ, năm một, sáu, bẩy,
tám tuổi. Tất cả vội vàng ra đi bỏ lại phía sau căn nhà mới cất tại
Nhan Biều bên bờ Bắc của sông Thạch Hăn.
Vợ con đi trước 1 đoạn với gia đ́nh bà chị. Thằng cháu và ông Châu
đi xe gắn máy kéo theo 1 chiếc xe gỗ 2 bánh. Hành trang chất đầy,
người kéo, người đẩy chiếc xe qua khỏi cầu Ga, đi được một đoạn dài
đến 9 giờ sáng th́ pháo nổ ngay trên đường. Con đường đầy người chạy
loạn. Cả dân cả lính với đủ mọi thứ xe. Đa số đi bộ v́ đường tắc
nghẽn nên không thể đi nhanh. Đạn rơi chỗ nào cũng có người chết.
Xác bắn tung lên trời. Khói lửa mù mịt. Mạnh ai nấy chạy. Vợ con
thất lạc ngay từ lúc đó. Ông Châu nghĩ rằng vợ con có thể đang ở
phía trước. Nhưng phía trước hay phía sau th́ cũng bị pháo. Khi pháo
tạm ngưng th́ có người lại tràn ra đi tới. Nhưng phần lớn nằm yên
chịu trận. Có nhiều người không chết ở đợt pháo đầu nhưng rồi bị
chết ở các đợt pháo sau. Nhiều xác chết trên đường bị pháo đi pháo
lại nhiều lần. Bị thương rồi lại bị pháo rồi cũng chết. Biết bao
nhiêu người cố chạy cho thoát bỏ lại cả gia đ́nh vợ con. Những đứa
nhỏ nằm khóc bên xác mẹ. Những em bé sơ sinh bú vú mẹ đă lạnh khô.
Có người c̣n sống thấy đó mà phải bỏ đi. Ông Châu và đứa cháu chạy
về phía đông quốc lộ, vùi thây xuống cát mà chịu đựng 1 ngày pháo
kích. Đủ loại pháo của cộng sản thay phiên bắn phá suốt một ngày
dài. Pháo 122, pháo 130 và pháo 155. Chỉ khi nào có B52 đến thả bom
mới thấy địch im tiếng súng được 1 lúc.Toàn thân ông tê liệt dưới
trời nắng gắt. Phải ḅ đến các vũng nước có cả phân trâu và máu
người để uống. Khi trời tối dần, tất cả đều im lặng và ghê sợ. Ông
Châu và đứa cháu bắt đầu ḅ quanh lật các xác chết đàn bà và trẻ em
lên xem có phải vợ con. Lật một xác phụ nữ mà ông nghĩ rằng người
vợ, đầu óc ông mê muội. Thằng cháu c̣n tỉnh táo nói rằng không phải
mợ. Mợ có bụng mà cậu. Mấy người khác c̣n sống cũng làm như vậy. Tất
cả đi t́m xác thân nhân. Nhưng rồi trời tối hẳn, bộ đội Việt Cộng
bắt đầu xuất hiện. Chúng t́m đến các xe nhà binh và t́m các quân
nhân mặc quân phục bắt đi hết. Cậu cháu ông Châu khai là dân thường
nên được lệnh phải nằm yên tại chỗ. Đêm hôm đó, ông Châu thức trắng
trên băi cát đẫm máu của Đại lộ Kinh Hoàng. H́nh như có đôi lúc ông
cũng thiếp đi. Cũng chẳng c̣n nhớ rơ. Chung quanh toàn xác chết.
Người chết nhiều hơn người sống. Những xác chết cháy như than củi.
Ông nghĩ rằng chắc xác vợ con cũng quanh đây. Sáng hôm sau, từ sớm
mai những người c̣n sống đành phải bỏ lại 1 cánh đồng xác ở đằng sau
để chạy về miền Nam. Đi đến cầu Dài gần sông Mỹ Chánh th́ gặp toán
tiền sát của thủy quân lục chiến Việt Nam chận lại. Khi biết chắc là
không phải quân địch, ông trung úy thủy quân lục chiến phất tay cho
qua. Vừa đi khỏi một đoạn đường th́ thấy ông sĩ quan bị du kích phía
sau bắn sẻ chết ngay tại chỗ. Đó là cái chết cuối cùng ông chứng
kiến tại Quảng Trị. T́m xe quá giang về Huế với tâm trạng hết sức
năo nề. Nhưng rồi phép lạ đầu tiên đến với cuộc đời ông. Ngay tại
khu vực tạm cư Phú văn Lâu, thuộc thành phố Huế, ông gặp lại đầy đủ
vợ con. Bà vợ bầu đă dẫn 3 đứa con nhỏ đi xuống đường ven biển theo
dân địa phương. Đoàn người đi xa quốc lộ nên tránh được pháo kích.
Vợ con dắt díu nhau đi suốt 1 ngày 1 đêm về đến Mỹ Chánh rồi được xe
cho bà bầu quá giang về Huế. Hai năm sau người vợ đầu tiên của ông
Châu qua đời, sau khi sinh cho ông thêm 3 người con nữa. Cô gái c̣n
nằm trong bụng mẹ trên đại lộ kinh hoàng năm nay đúng 37 tuổi, tốt
nghiệp đại học và có gia đ́nh cư ngụ tại miền đông Hoa kỳ.
Những bước chân trần ai trên băi cát Quảng Trị mùa hè năm 72 của bà
mẹ mang bầu không biết có c̣n vương vấn chút nào trong ḷng cô bé
nghe pháo kích từ lúc chưa ra đời. Ông Châu nói rằng: Tụi nhỏ chẳng
biết ǵ đâu. Chỉ có đứa lớn nhất năm nay ngoài 40 tuổi là c̣n nhớ
đôi chút. Hỏi rằng thế ông có được bao nhiêu con tất cả. Ông tính
nhẩm rồi nói rằng tất cả 10 con. Bà đầu tiên 6 con. Bà thứ hai 3
con. Bà này bỏ tôi đi lấy chồng nên bây giờ vẫn c̣n ở Việt Nam. Tôi
đưa cả 3 cháu đoàn tụ bên này. Bà hiện nay ở với tôi có 1 cháu. Năm
nay cháu cũng 24 tuổi rồi. Bà sau này có 1 con riêng. Như vậy là
chúng tôi có 11 con. Thế bác có hạnh phúc không. Hạnh phúc chứ. Tất
cả là số trời. Ông Châu nói rằng, cái đêm nằm ở đại lộ kinh hoàng,
uống nước máu người và phân trâu tôi không bao giờ giờ nghĩ đến có
ngày đi Mỹ như bây giờ. Tôi nghĩ rằng bây giờ vợ con chết hết th́
ḿnh sẽ ra sao. Làm sao t́m xác. Rồi chôn ở đâu. Hàng trăm xác người
chung quanh, biết bao nhiêu xác trẻ con, vợ con tôi đều trong số đó.
Không hiểu nó bắn pháo đạn ǵ quá ác. Tất cả xác chết như than củi
chẳng làm sao biết được người nào là người nào.
“Năm 1973 tôi có trở lại, đi qua con đường thấy có đài tưởng niệm,
rồi có các mồ chôn tập thể, có mồ chôn riêng rẽ. Ḷng tôi hết sức
xúc động. Cho đến bây giờ tôi vẫn c̣n xúc động. Con cháu tôi th́
nhiều nhưng mà làm sao các con hiểu được những ǵ tôi đă trải qua.
Trận 72 quân ta mới lấy lại một nửa Quảng Trị. Đứng bên này ḍng
Thạch Hăn, bên kia là Nhan Biều, nơi tôi ra đời c̣n cả ngôi nhà thân
yêu. Bên ta đă bị địch chiếm bờ Bắc, chỉ giữ được bờ Nam, đến 75 th́
bờ Nam cũng chẳng c̣n.”
“Vâng thưa bác, năm nay em 67 tuổi,” ông Châu nói tiếp, “quê ở Nhan
Biều, bờ Bắc sông Thạch Hăn, ngay dưới cầu Ga. Nhà em thi vào làm
trung sĩ thông dịch viên năm 1966 khóa 11 tại quân đoàn I. Sau 75 em
trốn được. Nếu khai thật chắc là bị buộc tội CIA.
Bờ sông Mỹ Chánh và cây cầu mới năm 2009. Mùa hè năm 1972, Nam quân
và thường dân đă chạy qua “Đại lộ Kinh hoàng” để rút về phía Nam
sông này.
Sau đó em vượt biên rồi đoàn tụ. Trước sau 3 vợ, 11 người con. Bà
sau này là bà bền chặt nhất đă sống với nhau 25 năm. Vâng, thưa bác
đây chắc chắn là bà sau cùng. Gia đ́nh em rất hạnh phúc. Phần em, dù
có bị kinh hoàng nhưng cũng chỉ có 1 ngày 1 đêm. So với người ta có
người cả đời kinh hoàng th́ nỗi khổ của chúng em có thấm vào đâu.”
Đó là câu chuyện của ông Châu, nhân chứng số 1 của chúng tôi. Tôi
hỏi ông Châu câu cuối cùng. “Ông có biết ai đặt tên Đại lộ kinh
hoàng.” “Không đâu,” bây giờ ông gọi tôi là cụ. “Cụ với cụ Hà Mai
Việt không biết th́ ai mà biết. Nhưng quả thực là kinh hoàng thực
đấy các cụ ạ.”
Tuy hỏi vậy, nhưng tôi đă t́m ra. Số là vào mùa hè năm 72 đó, có anh
phóng viên trẻ tuổi bút hiệu Ngy Thanh cũng ra chiến trường Quảng
Trị. Anh đă bỏ ra cả 1 ngày dài trên đoạn đường oan nghiệt. Chụp
h́nh các xe cháy, các xác chết và có được 1 bộ h́nh hết sức đặc
biệt. Khi về lại Saigon viết loạt bài phóng sự, anh có đặt tên là
Đại lộ Kinh Hoàng. Câu chuyện làm xúc động độc giả tại thủ đô. Chủ
nhiệm là chị Trùng Dương bèn cùng anh chị em quyên góp tiền bạc ra
Trung tổ chức nhặt xác và chôn cất. Câu chuyện ngày đó có lẽ ai cũng
biết, nhưng ngày nay ai cũng quên hết cả rồi. Hành động của báo chí
và đồng bào tự nguyện đứng lên lo việc chung sự cho nạn nhân của đại
lộ kinh hoàng là 1 câu chuyện ư nghĩa nhất trong phần nhân bản của
trận Quảng Trị mùa hè 72.
Hai tháng sau đêm kinh hoàng của ông Phan văn Châu, quân miền Nam
vượt sông Mỹ Chánh, phản công tái chiếm Quảng Trị. Cuộc chiến nào mà
không có thảm sát, chiến tranh nào mà chẳng có nạn nhân. Nhưng h́nh
ảnh của 1 đứa bé ngồi khóc bên xác mẹ giữa 1 chiến trường thảm khốc
đầy xác thường dân như ở đại lộ kinh hoàng vẫn là 1 h́nh ảnh đau
thương nhất mà chúng ta không thể nào quên được.
V́ vậy tôi cố t́m cho được câu chuyện của 1 nhân chứng đích thực,
c̣n sống để kể lại hầu quư vị và riêng tặng cho đại tá Nguyễn Việt
Hải chỉ huy trung đoàn pháo Bông Lau của quân đội Nhân dân, nước
Cộng ḥa Xă hội chủ nghĩa Việt Nam.
Trong tác phẩm “Mùa hè cháy” xuất bản năm 2005 tác giả đă viết thật
rơ ràng là đơn vị của ông khai hỏa tập trung pháo 122 pháo 130, pháo
155 mà ông gọi là trận địa pháo cường tập trên quốc lộ số 1 vào đám
ngụy quân trên đường bỏ chạy.
Ông đại tá pháo binh tác giả của tác phẩm “Mùa hè cháy” đă đích thân
quan sát trong vai tṛ tiền sát viên để trực tiếp chỉ huy bắn.
Bài báo ngắn ngủi và khiêm nhường hôm nay hy vọng sẽ đến tay các
pháo thủ miền Bắc ngày xưa để họ nhớ lại thành quả vào ngày 1 tháng
5 trong chiến dịch Nguyễn Huệ 1972.
Định mệnh nào đă dành cho ông Phan văn Châu c̣n sống để định cư tại
Hoa Kỳ với 11 người con thành đạt, hàng năm vẫn gửi tiền về giúp cho
miền quê nghèo khổ xứ Nhan Biều. Bây giờ, những mộ phần tập thể của
dân oan chết v́ trận mưa pháo Bông Lau năm 72 đă chẳng c̣n dấu vết.
Những đứa bé đói sữa nằm bên xác mẹ rồi cũng đă chết hết trên đại lộ
kinh hoàng 37 năm về trước.
Nhưng mà sao tiếng khóc của em vẫn c̣n nghe văng vẳng đâu đây…
Giao Chỉ, San Jose
Giao Chi San Jose. giaochi12@gmail.com (408) 316 8393
2022-2023
2021
2020
2018-2019
2017
2016
2015
2014
2013
2012
Hồi ức -
Một thời chinh chiến
No Easy Day - Ngày Vất Vả
Nụ cười đầu
năm
Luận về nghệ
thuật lănh đạo
Lá cờ
vàng ba sọc đỏ
Nhìn lại cuộc chiến Triều Tiên 1950 – 1953
T́nh h́nh Việt Nam sau Hiệp Định Geneve
Những trang sử hào hùng của HQ/QLVNCH
CSVN hứa hẹn nhân quyền...
Âm mưu cưỡng chiếm Hoàng Sa của TC
Bài viết
hay về nước Mỹ
Đại
Tá Võ Văn Xét - Thân phụ BK Vơ Khắc Hiệp
33
Chuyện
"THẦN B̉BOUL"
Ông già Noël mắt
một mí
Christmas in the communist re-education camp
Không món quà nào
hơn
Kẻ đào ngủ
Quốc Học
Tưởng nhớ Việt Dũng
Bài
thánh ca buồn
Những mảnh đời trên một chuyến "Xe Đ̣"
Mùi áo lính
Ngàn đời
nhớ anh
Kư ức
vùng Hỏa Tuyến
Ba vị đại tá VNCH là những nhạc sĩ tên tuổi
Mầy c̣n
nhớ không?
Tiếng
Việt ḿnh ngộ quá!
Về thăm cố hương
SEAL của Mỹ bắt giữ thủ lĩnh hàng đầu của
Hamas
Một thoáng mùa thu về trên xứ Huế
Con
người thực Anthony Fauci
Một giọt dầu loang
Sau khi chết, chúng ta về đâu?
Giỗ cho 300000 quân sĩ đă chết trong chiến
cuộc VN
Phút cuối
Tân Lâm
Lễ viếng mộ 81 tử sĩ Nhảy Dù
Người Nhật/Người Lào & Người Việt
Chuyện chú A Tỷ và Tiểu Thanh
Sự thật về lực lượng Hamas
Người việt nam hèn hạ
Giết cho
đủ chỉ tiêu!
Một
nét chữ, một đời người
Chàng lính binh nh́ bị khiển trách v́ giày
bẩn
Lần đầu
nhập trận
Nói tiếng Anh kiểu này...
Những món nợ phải trả
Cờ Vàng 3
sọc đỏ - Ngọn cờ đại nghĩa của dân tộc Việt
Hồng nhan
Cô Lành về Quảng Nam
Những
người 50-80 tuổi nên đọc
Những mùa Trung Thu
Đường vào Học Viện Không Quân Hoa Kỳ
Mỹ
vào VN ‘lần hai’ và
các bài học cho hôm nay
Việt kiều mới ở xứ người
Trả lời câu hỏi về cuộc bại trận của QLVNCH
QLVNCH 1968 - 1975
Hỏng rồi tiếng nước tôi!
Dốt hay nói
chữ
Tiến tŕnh bầu cử
tại Hoa Kỳ
Những ngày tháng cũ
Người hùng chỉ huy trận chiến Long Tân vừa
qua đời
Thảo tím
Lại nước mắm
Ngu như lợn
Long Tân Day
Kỷ niệm 50 năm chiến tranh Việt Nam
Tưởng nhớ Anh Vân - Quách Tố Vương
Gửi trứng
cho ác
Hoàng Ngọ
Số phận nào cho kẻ thua trận?
Nghệ thuật chôn sống
Lữ Đoàn III Nhảy Dù Quảng Trị năm 1972
Để thấy vợ ḿnh dễ thương hơn nhiều..
Trường xưa
Đường chiến binh
Nhà khoa học gốc Việt được vinh danh...
Giấc mộnh kinh hoàng
Nhạc sĩ Từ Cộng Phụng
Thư số 141a gửi ngư2i ơlính QĐNDVN
Đêm truy điệu
Bà già Ba Tri
Một đời Kỵ Binh, hiên ngang, lẫm liệt
Sự ra đời của ngày lễ Độc Lập Hoa Kỳ
Thương tiếc một bác sĩ quân y
Đài Tưởng Niệm Chiến Tranh ở Melbourne,
Úc,,,
Câu Chuyện Về Jacky Ly
Nhớ lại một ngày vui
Người ta
đi
lính mang
lon
Đắng
cay
của
một
người
tù
Để
thấy thương vợ nhà hơn
Cuối
cuộc hành tŕnh
Áo
học tṛ và áo trận
Câu
chuyện ngày xưa
Đừng bao giờ...
Những
âm thanh tuổi thơ
Vài nét về QLVNCH và ngày Quân Lực 19/6
Tháng sáu trời mưa
Thanh Tâm Tuyền,
giữa ḷng cuộc đời
Người lính Mỹ nay ở đâu?
Giọt hạnh phúc trong đáy ly!
Đói !
Ngày Chiến Sĩ Trận Vong ở thủ đô Mỹ
Nhân lễ Chiến Sĩ
Trận Vong Mỹ, nhớ....
Ngày Chiến Sĩ Trận Vong,’ tưởng nhớ chiến sĩ VNCH
Nói phét!
Thuyền đắm giữa khơi
Khi sa cơ mới
biết ai là bạn...!
Quốc hội TB Florida ban hành Nghị Quyết Vinh
Danh..
Nhật Bản
trong tôi
Tôi viết
cho anh - Người "Chiến sĩ áo đen VNCH"
50th Anniversary of the Vietnam War
Quân Đội Úc trong chiến tranh VN
Bản án tử
h́nh
Ḍng sông, ḍng đời
Một
thành phố mất tên
30 Tháng Tư, lời xin lỗi muộn màng
Tuẫn tiết
Những kẻ xa
quê
Hồi đó tụi mày ở
đâu?
Quên sao được ngày 30 tháng 4 – 1975
Giờ phút cuối cùng của đồi Tăng Nhơn Phú
Ca hát với ma
Gă bất cần
Những
thống khổ bi hùng
Những h́nh ảnh không in ra được
Thầy đồ
Truyện về lính - Tự truyện của một phi công
40 năm t́m
bạn
Một mối đau chung, nhiều lối nh́n khác biệt!
Trường Sa tháng 4 năm 1975
Ngày Quân Đoàn I “tan hàng”
Thảm họa di tản từ Miền Trung Tháng Ba 1975
Người
lính năm xưa
Tướng VNCH tù trên 17 năm
Hai lá thư
Tiểu sử Lữ Đoàn 1 Nhẩy Dù
Huynh đệ
chi binh
An Dương
H́nh ảnh một buổi chiều
Mẹ! Hiền phụ của ông Bảo!
Nhà
già... chào mi!
Tôi
là người nước nào?
Giờ phút …hấp hối cuả 1 thành phố
Chuyện xưa đến nay vẫn đúng
Cuộc đời và sự nghiệp ca sĩ Quỳnh Giao
Trên đồi gió
Con nhà nghèo trở thành hàn lâm kỹ thuật Mỹ
Vị Tổng Thống giữ chức vụ lâu nhất Nước Mỹ
Đồi xưa, núi
cũ
Đoạn đường kỷ niệm thời thơ ấu
Người điệp viên giỏi nhất của VNCH & CIA
Cái nh́n mới về VNCH
Cơn ác mộng
Chặng
đường quê hương
Máu đào nước
lă
Những
quả ổi cuối mùa
Đời đi dạy tại Canada
Tiếng
Việt Sài G̣n cũ
Tác giả
'Dư âm' qua đời ở tuổi 95
Giận cá chém thớt hay
giận thớt chém cá ?
Chế Lan Viên
Gato!
Thắp nhang sao mà vẫn căm thù người chết
Để tang cho
sách
Đồi Charlie: Người đi, linh hồn ở lại
Mẹ Việt Nam
Trước thềm xuân hoà b́nh
Cái áo của thầy tôi
Hiệp định Paris 1973 - 2023 - 50 Năm nỗi đau...
Trầm Tử Thiện -
Người chép sử lư vong...
Mâu thuẫn quân
sự và chính trị Mỹ về cuộc chiến VN
Tử sĩ Hoàng Sa
Hương vị
ngày xuân
Nhớ lại cái tết năm xưa
Bài viết dành cho kẻ mở miệng là tiếng “Ba
que”
Mùa xuân
hạnh ngộ
Sài G̣n của
tôi
Viết về một người bạn vừa nằm xuống
Vĩnh
biệt nhạc sĩ Ngọc Chánh
Xuân
về, nhớ Quê Hương
Đời đi dạy
Hãy để Cha sống những ngày cuối cùng ...
Trạng Quỳnh và loại dân khí thấp kém
Khi vợ vắng
nhà
Kết quả bầu cử tiểu bang Victoria, Úc
Thạch Lam
Người chị cao cả Phạm Thị Thàng
Tâm sự
của một Việt kiều
Gánh
hoàng hoa
Chiếc huy hiệu hoa sen trên đại lộ kinh hoàng
Hồi
ức
về
người Cha
bị
tù
Tiếng Anh
dễ
ồm!
Nằm chơi
Chứng nhân một sự kiện lịch sử
Ngộ đạo đất
trời
Xứ khỉ khọn
Sài G̣n thoáng nhớ
Ông
già đạp xích lô
Chuộc lương
tâm
Đất nước lạ lùng
Những giọt mưa trên vùng đất khô cằn
Chân dung văn nghệ sĩ Việt...
Sài G̣n
của tôi sẽ trở lại…
Ông già
bán trứng
Melbourne: Kỷ niệm Chiến Thắng Long Tân
Câu
chuyện ngày xưa
Chiếc
Rolex ân nghĩa
Giở trang nhật kư, nhớ về bạn xưa
Nén hương
ḷng
Đám Cưới …chi lạ
Bông lúa
cúi đầu
Kỷ niệm 60 năm Quân Đội Úc tham chiến VN
Ngày vui khó quên
Cộng sản là thế đấy!
Nhiễm Virus
Corona 2019
GS Nguyễn Ngọc Huy & Lm Cao Văn Luận tiết lộ...
Xao
ḷng bởi một từ "Em"
Hiệp định Genève (20-7-1954)
Mơ ước
b́nh thường
Phi công Việt là anh hùng nước Pháp
Viết cho người sắp ra đi...
Đôi lời về Cung Tiến Nhạc Sĩ hay Kinh Tế Gia
?
Môt chuyến đi Hawaii
Vinh danh người vợ tù chính trị VNCH tại
Little Saigon
Cái miệng
Phá thai là giết
người
Cha tôi, người lính Việt Nam Cộng Ḥa
Những người năm cũ
Ngày tự phụ
Màu mắt
hoàng hôn
Paris
có ǵ lạ không em?
Không quên người chiến sĩ QLVNCH
Tản mạn Huế
Nước mắt chiều xuân
Nước mắt giữa
Trùng Dương
Cuộc đời & sự nghiệp của nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông
Người tù kiệt xuất
Câu chuyện về một lá thư
Ra biển gọi
thầm
Nỗi
buồn ngày 30 tháng tư
Tháng Tư....
Bài ca
của người du tử
Lời sau cùng nói với tuổi trẻ
Quên sao được ngày 30 tháng 4 – 1975
Hai người lính Dù
Văn Học miền Nam tự do 1954-1975
Xe tăng Nga làm được ǵ ?
Giă từ vũ khí
Giờ phút cuối cùng
Văn Quang, người vừa khuất nẻo Sài G̣n...
Những
tấm chân t́nh
An Lộc & Ukraine chiến trường lịch sử
Hải quân Ukraine chiến đấu
Trông gịng sông Vị
Ngày xa Đà Nẵng
Chuyện của một cựu binh Mỹ gốc Việt
Kư
hiệu học và "lơ là lơ láo"
V́ sao chiếc áo cần có 5 cúc ?
Duyên phận và mệnh số
Thu, hát cho
người và giai thoại
Thương về Ukraine
Liên hội BĐQ Texas mừng xuân Nhâm Dần 2022
Đời lính
Vinh quang trên chiến hào
Sự thành công của người Việt tị nạn
Một chuyến công tác Cam Ranh
Lá đại kỳ An
Lộc
Chém chết một người là kẻ sát nhân
Chuyện xưa của tôi và bạn bè kbc 4100
Sứ mệnh văn
hóa
Thư số 124a gởi NLQĐNDVN
"Người vợ" là một vĩ nhân
Tết với TPB VNCH và mong ước tuổi xế chiều
Khó quên cái Tết năm nào
Xuân Sang- Xuân Sến
Năm Cọp nói chuyện… Bia
Đêm xuân trên vùng biển chết
Thương chùm Hoa Khế
Tôi đậu bằng … lái xe !
Về ca
khúc "gái xuân"
Thức tỉnh
Tử sĩ Hoàng Sa
Hồi kư trận hải chiến Hoàng Xa
Khi bài thơ Hoàng Sa vượt vĩ tuyến 17 vô Nam
26
truyện thật ngắn
Tuổi già
viễn xứ
Nguồn gốc của cách nói “nam tả nữ hữu”
Chiến
dịch B́nh Tây
Trận hải chiến giữa HQ VNCH và HQ Trung Cộng
Truy lùng cục miền Nam trên lănh thổ
Kampuchia
10 địa danh nổi tiếng trong âm nhạc miền Nam
Trả lời vài câu hỏi về cuộc bại trận của
QLVNCH
Cậu bé chăn trâu trở thành đại điền chủ giàu
nhất
Lạc giữa
mùa xuân
Một Thoáng “AT ... TEN”